Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilje su podnele odgovor na reviziju, sa predlogom da se ista odbije i tuženi obaveže na naknadu troškova postupka po reviziji.

Ispitujući pravilnost pobijane presude, u smislu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11 ... 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilje su suvlasnice sa po 1/3 idealna dela katastarske parcele .../... KO ... u površini od 28 ari 57m2. Označena parcela, u površini od 37 ari 19m2, nastala je parcelacijom katastarske parcele ... u površini od 3 hektara 33 ara 81m2, koja je izvršena tokom 1994. godine na zahtev tadašnje vlasnice, sada pokojne GG - majke tužilja. Parcele nastale parcelacijom pravna prethodnica tužilja je otuđila ugovorima o prodaji po ceni određenoj za svaku parcelu - plac. Ni u jednom od zaključenih ugovora nije navedeno da je njegov predmet i deo katastarske parcele .../... KO ... kao prilazni put, niti iz ugovornih odredbi posredno proizilazi da je njihov predmet bila prodaja i dela putnog zemljišta. Naknadno, na osnovu plana detaljne regulacije ..., izvršena je deoba i katastarske parcele .../... KO ..., i tada je njena površina smanjena na površinu od 28 ari 97m2 sa kojom je, od osnivanja katastra nepokretnosti, upisana u list nepokretnosti broj ... KO ..., kao gradsko građevinsko zemljište - njiva II klase, u privatnoj svojini tužilja sa jednakim udelima. Predmetna parcela, po informaciji o lokaciji koju je 30.01.2011. godine izdala Uprava za urbanizam i stambene poslove tuženog, odnosno urbanističkoj informaciji o lokaciji koju je 18.01.2012. godine izdalo JP „Urbanizam“, izdvojena je za javnu i saobraćajnu površinu i planirana je za regulaciju ... u ... - naselju .... Postupak eksproprijacije sporne parcele nije vođen, niti je tužiljama ili njihovoj pravnoj prethodnici isplaćena naknada za zemljište koje se sada koristi kao ulica. Tržišna vrednost spornog zemljišta - katasatarske parcele .../... KO ..., iznosi ukupno 28.680.300,00 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog da isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine koje ne predstavlja povredu prava na imovinu može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina, za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo). Shodno odredbi člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“broj 72/11), dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, mostovi i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju sporno zemljište, označeno kao katastarska parcela .../... KO ... na kojoj su tužilje suvlasnice sa jednakim udelima, urbanističkim planom je predviđeno za javnu i saobraćajnu površinu, i planirano je za regulaciju ... ulice u ... naselju .... U takvoj situaciji, kada zemljište planskim aktom jedinice lokalne samouprave bude određeno za ulicu, to zemljište od tog momenta po sili zakona postaje sredstvo u javnoj svojini. Zato je tuženi imao obavezu da zemljište koje je postalo sredstvo u javnoj svojini ekspropriše od tužilja, radi njegovog privođenja nameni predviđenoj urbanističkim planom, i da za isto isplati odgovarajuću naknadu.

Predmetno zemljište je faktički privedeno nameni predviđenoj planskim aktom, s`obzirom da se koristi kao ulica - javni put u naselju koji saobraćajno povezuje delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima). Na taj način izvršena je tzv. faktička eksproprijacija, koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. S`toga, kada je zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktom i po sili zakona postalo javna svojina, tužilje kao suvlasnice tog zemljišta ne mogu trpeti štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Pošto je nesumnjivo utvrđeno da se katastarska parcela .../... KO ... koristi kao ulica, tuženi je odgovoran i pasivno legitimisan u ovoj parnici na osnovu člana 10. stav 2. i 7. Zakona o javnoj svojini, jer su ulice javno dobro u opštoj upotrebi i u svojini su jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze. Zbog toga navodi revizije da tuženi ni jednom pravnom ili faktičkom radnjom nije deposedirao tužilje, i da je sporno zemljište određeno za javnu - saobraćajnu površinu planskim aktom koji je donet posle formiranja i izgradnje ulice, i tako prihvaćeno zatečeno stanje kako bi se omogućila legalizacija bespravno izgrađenih objekata, nemaju uticaja na pravilnost pobijane presude. Isti značaj imaju i revizijski navodi da sudovi nisu vodili računa o odredbi člana 122. Zakona o obligacionim odnosima, s`obzirom da tužilje nisu uz zahtev za isplatu novčane naknade postavile i zahtev za utvrđenje prava javne svojine u korist tuženog. Naime, kako to pravilno zaključuje i drugostepeni sud izjašnjavajući se o ovim navodima sadržanim i u žalbi tuženog, nije postojala smetnja da tuženi u ovoj parnici podnese protivtužbu sa zahtevom za utvrđenje prava javne svojine, a to i inače može učiniti u svako doba u posebnom postupku.

Tužilje su u katastru nepokretnosti upisane kao suvlasnice zemljišta koje se faktički koristi kao ulica. Njihova pravna prethodnica je prodavala okolne parcele koje su, kao i sporna katastarska parcela .../... KO ..., nastale parcelacijom katastarske parcele ... u istoj katastarskoj opštini. Tuženi nije dokazao da je u cenu prodatih parcela bila uračunata i vrednost sporne parcele, s`tim što se izričita ili prećutna saglasnost za korišćenje nekog zemljišta kao prolaz ne smatra prodajom stvari ili prava. Zbog toga nisu osnovani navodi revizije da je pravna prethodnica tužilja po većoj ceni prodala okolne parcele zbog postojanja uličnog zemljišta i tako ostvarila imovinsku korist.

Imajući izloženo u vidu, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalog prava - odredbe člana 42. Zakona o eksproprijaciji, dosudili naknadu za faktički oduzeto zemljište u visini njegove tržišne vrednosti.

O troškovima postupka odlučeno je pravilnom primenom članova 153. stav 1. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odluka o zahtevu tužilja za naknadu troškova postupka po reviziji, sadržana u drugom stavu izreke, doneta je primenom člana 154. stav 1. u vezi člana 165. stav 1. Zakona o parničnom postupku. Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda troškovi za sastav odgovora na reviziju nisu bili neophodni za vođenje ove parnice.

Predsednik veća - sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić