Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je izjavila reviziju iz svih zakonskih razloga.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 i 55/14), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, zbog čega nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom takođe ukazuje. Ukazivanje na povredu postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP nije relevantno, jer se zbog te povrede revizija ne može izjaviti primenom člana 407. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom po održanoj raspravi pred drugostepenim sudom, tužilja i njen brat VV su sukorisnici (sa udelima od po 917/2434, a Grad Jagodina je sukorisnik u delu od 600/2434 idealnih delova) katastarske parcele broj ... (povlasna parcela), površine 24,34 ara, upisane u listu nepokretnosti ... KO ..., čiji je vlasnik Republika Srbija. Na toj parceli se nalaze stambeni i pomoćni objekti tužilje i njenog brata – prizemni stambeni objekat površine 89 m2, evidentiran kao objekat ..., s tim što se na istoj parceli nalaze i objekti bez odobrenja za izgradnju površine 104 m2, 105 m2 i 23 m2. Tuženi je nosilac prava korišćenja katastarske parcele broj ... (sada kat. parc. ...) – poslužna parcela, u površini od 0.03.01 ha, livada prve klase upisane u listu nepokretnosti ... KO ... (gradsko građevinsko zemljište, čiji je vlasnik Republika Srbija – državna svojina). Povlasna parcela čiji je sukorisnik tužilja se svojom severozapadnom stranom graniči sa poslužnom parcelom čiji je korisnik tuženi. Uviđajem suda na licu mesta i uvidom u kopiju plana utvrđeno je da se povlasna parcela broj ..., po dužini pruža pravcem jugozapad-severoistok, da se njena severoistočna strana graniči sa ulicom ... (u pojedinim dokumentima ova ulica označena je kao ulica ...), dok se sa severozapadne strane iste parcele nalazi kat. parc. broj ..., koja je celom širinom i dužinom označena kao poslužno dobro, odnosno put. Na povlasnoj parceli broj ... nalaze se objekti tužilje i to: stambeni objekat, kao i pomoćni objekti – garaža i radionica (za popravku automobila), čija je severozapadna strana na međi između povlasne i poslužne parcele, s tim što se ulazi u pomoćne objekte tužilje nalaze na istoj međašnjoj liniji. Iz dopisa Odeljenja za urbanizam grada Jagodina broj 353-455/10-04 od 27.04.2010. godine utvrđeno je da predmetna kat. parc. broj ... KO ... ima direktan prilaz sa ulice ... (kat. parc. br. ... KO ...).

U ranijem postupku pred sudom, u predmetu P 1088/09, na ročištu održanom 21.10.2009. godine između tužilje, VV i GG, sa jedne strane i tuženog, sa druge strane, zaključeno je sudsko poravnanje kojim se uređuje međa između navedenih parcela, s tim što se tužioci obavezuju da u delu gde su proširili mere i granice kat. parc. broj ... iznad katastarske međe prema kat. parc. broj ..., povuku u granicama katastarskih međa, kao i tuženi koji je korisnik kat. parc. broj ..., ... i ... u delu gde se proširio, a na štetu kat. parc. broj ..., svoje parcele vrati u katastarske međe, s tim što je u posebnom stavu predviđena obaveza tužilaca da trpe da tuženi ogradom od pletene žice visine 1,5 metar sa betonskim ili metalnim stubovima ogradi svoje parcele (prema parceli broj ...). Rešenjem Odeljenja za urbanizam od 15.06.2010. godine odobreno je tuženom izvođenje radova na izgradnji transparentne ograde sa automatskom rampom na službenom ulazu visine od 1,40 metara.

Rešenjem Opštinskog suda u Jagodini R 495/95 od 10.06.1996. godine uređen je način korišćenja parcele broj ... u skladu sa sporazumom nosilaca prava korišćenja - tužilje i njenog brata VV, koji su saglasno (bez deobe parcele) odredili realne delove koji im pripadaju i da je jedan deo parcele putno zemljište za prilaz tužiljinom delu i delu njenog brata. Taj deo parcele – put se nalazi sa suprotne strane od puta koji je predmet ovog spora. Tužilja je za prilaz svom delu parcele koristila parcelu ... (poslužno dobro) do trenutka kada je tuženi na ulazu u taj deo - put postavio rampu – 2011. godine, od kada tužilja prilazi u svoju parcelu direktno sa ulice ... (ranije ulica ...).

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, a koje je utvrdio posle rasprave održane na osnovu ovlašćenja iz člana 383. stav 4. ZPP, drugostepeni sud je ukinuo prvostepenu odluku i odbio tužbeni zahtev, zaključivši da nisu ispunjeni uslovi iz člana 53. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa za ustanovljenje prava službenosti u korist tužiljine povlasne kat. parc. broj ... na teret poslužne kat. parc. broj ... koju koristi tuženi.

Odredbom člana 50. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa („Službeni list SFJR“, br. 6/80, 36/90, „Sl. list SRJ“, broj 29/96 i „Sl. Glasnik RS“, broj 115/05), propisano je da se stvarna službenost vrši na način kojim se najmanje opterećuje poslužno dobro, dok je odredbom člana 53. stav 1. istog zakona propisano da odlukom suda ili drugog državnog organa stvarna službenost ustanovljava se kada vlasnik povlasnog dobra u celini ili delimično ne može koristiti to dobro bez odgovarajućeg korišćenja poslužnog dobra, kao i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, konstituisanje prava stvarne službenosti prolaza dozvoljeno je samo izuzetno, kada se povlasno dobro na drugi način ili bez nesrazmerno velikih troškova ne može koristiti. Naime, pravo službenosti uopšte, a i pravo službenosti prolaza, predstavlja opterećenje i ograničenje prava svojine vlasnika poslužnog dobra, pa se prema načelu restrikcije kod zasnivanja i vršenja prava službenosti polazi od neophodnih potreba za korišćenje povlasnog dobra. U konkretnom slučaju tužilja je sukorisnik povlasnog dobra kat. parc. broj ... KO ... koja ima direktan prilaz sa ulice ... (kat. parc. broj ... KO ...). Tužilja na povlasnoj parceli ima stambeni objekat za koji ne traži konstituisanje prava službenosti prolaza (pešice i putničkim automobilima u širini 3,5 metara preko poslužnog dobra – kat. parc. broj ... - sada ..., vlasništvo Republike Srbije, a koju koristi tuženi), već to traži za pomoćne objekte – radionicu i garažu koji su izgrađeni bez dozvole. Okolnost da je tužilja bez dozvole nadležnog organa izgradila pomoćne objekte – garažu i radionicu ukazuje na njeno protivpravno ponašanje koje ne može biti razlog za konstituisanje službenosti prolaza, jer se pravo službenosti ustanovljava kada je do nemogućnosti korišćenja povlasnog dobra došlo bez krivice lica koje zahteva ustanovljenje prava službenosti puta preko susednog poslužnog dobra.

Osim toga, ako se prilikom deobe jedinstvene parcele (koja kao takva ima prilaz sa puta) ne ustanovi službenost za parcelu koja ostaje bez puta, onda vlasnik te parcele ne može kasnije zahtevati konstituisanje prava stvarne službenosti preko parcele trećih lica, zato što to opterećenje treba da trpe parcele koje su nastale deobom ranije parcele i tako omoguće korišćenje parcele koja po svom položaju zbog izvršene deobe nema vezu s putem. U konkretnom slučaju nepodeljena-jedinstvena kat. parc. broj ... (povlasno dobro) ima izlaz na ulicu ... sa kojom se graniči severoistočnom stranom, pa tužilja svoje povlasno dobro može da koristi bez bilo kakvog korišćenja poslužne parcele s tim što nije relevantna okolnost da je tužilja sa drugim sukorisnikom – svojim bratom VV uredila način korišćenja poslužne parcele tako da je njenom bratu pripao realni deo do glavne ulice, a njoj preostali deo, jer se i dalje radi o jedinstvenoj parceli, pa zbog takvog njihovog sporazuma ne može zahtevati konstituisanje prava službenosti prolaza preko parcele trećeg lica, ovde tuženog. Stoga je Vrhovni kasacioni sud našao da je pravilna ocena drugostepenog suda da nisu ispunjeni uslovi da se ustanovi stvarna službenost prolaza na način kako je to traženo, pa su neosnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić