U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Biserke Živanović, predsednika veća, Spomenke Zarić i Zorane Delibašić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., ..., koju zastupa punomoćnik Tatjana Ljubisavljević, advokat iz ..., protiv tuženih Gradske opštine Vračar, čiji je zastupnik Opštinsko pravobranilaštvo Gradske opštine Vračar, Beograd i Grada Beograda, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Beograda, radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6948/16 od 01.02.2018. godine, na sednici održanoj 02.07.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž 6948/16 od 01.02.2018. godine, odbija žalba tuženih i potvrđuje presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 20391/15 od 26.04.2016. godine, ispravljena rešenjem Prvog osnovnog suda u Beogradu P 20391/15 od 29.08.2016. godine.

OBAVEZUJU SE tuženi da tužilji naknade troškove revizijskog postupka u iznosu od 142.500,00 dinara.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 20391/15 od 26.04.2016. godine, ispravljenom rešenjem istog suda P 20391/15 od 29.08.2016. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilja AA iz ..., ..., vlasnik nepokretnosti - dvoiposobnog stana broj ..., površine 42,86m2, na ... spratu u ulici ... broj ..., zgrade postojeće na kat. parc. br. ... KO ..., ..., a opisanoj u listu nepokretnosti RGZ broj ..., što su tuženi dužni da priznaju i trpe. Stavom drugim izreke, obavezani su tuženi da tužilji naknade troškove postupka u iznosu od 307.246,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 6948/16 od 01.02.2018. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda sa ispravkom u stavu prvom izreke, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se utvrdi da je vlasnik nepokretnosti bliže opisane u ovom stavu izreke, što su tuženi Gradska opština Vračar i Grad Beograd dužni da priznaju i trpe. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude sa ispravkom, tako što je obavezana tužilja da na ime troškova postupka isplati tuženoj Gradskoj opštini Vračar iznos od 166.500,00 dinara, a tuženom Gradu Beogradu iznos od 145.500,00 dinara. Stavom trećim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj Gradskoj opštini Vračar naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 33.000,00 dinara.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nisu učinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koje Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, BB, stricu tužilje, je rešenjem Stambene zadruge „Svetozar Marković“ iz Beograda od ... 1967. godine, prenet u svojinu dvosoban stan broj ... na ... spratu stambene zgrade u ..., u ulici ... broj ..., površine oko 42m2, koji stan je izgradila navedena Stambena zadruga, uz napomenu da isti može uknjižiti svoje pravo svojine na stanu bez daljeg odobrenja i saglasnosti zadruge, s obzirom da je isplatio cenu stana. Ovom rešenju prethodilo je rešenje od 1962. godine, sa pečatom Stambene zadruge, kojim je BB dozvoljeno useljenje u navedeni stan. Pokojni BB nije uknjižio svoje pravo svojine na predmetnom stanu iako je u istom živeo počev od 22.11.1962. godine pa do svoje smrti 02.10.1994. godine. Iza pokojnog BB u predmetnom stanu ostao je da živi njegov sin VV koji je preminuo 23.04.2010. godine, a nakon njegove smrti stan je zapečaćen. Rešenjem Prvog osnovnog suda u Beogradu od 22.12.2011. godine na zaostavštini pokojnog VV, u koju nije ulazio sporni stan jer nije bio upisan kod RGZ-Službe katastra, pa nije ni mogao biti predmet rešenja, oglašena je njegova sestra od strica AA. Na osnovu zahteva tužilje, RGZ Služba za katastar nepokretnosti Beograd je svojim rešenjem od 17.01.2014. godine dozvolio upis promena u listu nepokretnosti broj ... KO ... za zgradu u ulici ... broj ..., postojećoj na katastarskoj parceli broj ... i to tako što je upisano pravo svojine na posebnom delu zgrade – dvoiposobnom stanu broj ... na ... spratu zgrade površine 42,86m2, plus balkon 3,04m2 lociran ka ... u korist Stambene zadruge „Svetozar Marković“, Beograd, sa udelom od 1/1. Navedena Stambena zadruga prestala je da postoji na osnovu rešenja Okružnog privrednog suda u Beogradu St 39/76 od 20.12.1976. godine, kojim je utvrđeno da Zadruga nema sredstava za stečajnu masu, zbog čega nije otvoren postupak stečaja nad dužnikom, te je iz Registra zadruga ovog suda brisan dužnik, a sredstva sa žiro računa dužnika u određenim iznosima preneta su na SO Vračar, bez obaveza.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev nalazeći da je isti osnovan, na osnovu odredaba člana 28. st. 4. i 5. i člana 30. st. 1. i 2. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa i člana 18. stav 3. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...108/16).

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev sa obrazloženjem da je prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo zbog pogrešnog zaključka da su tuženi pasivno legitimisani, jer u momentu brisanja iz Registra, Stambena zadruga „Svetozar Marković“ nije imala imovinu, zbog čega i nije bio pokrenut stečaj jer nije bilo sredstava za stečajnu masu, a prenos novčanih sredstava na račun Opštine Vračar, ne čini je pravnim sledbenikom zadruge, zbog čega nema mesta ni primeni odredbe člana 18. stav 3. Zakona o javnoj svojini za zasnivanje pasivne legitimacije Grada Beograda.

Prema stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, revizijom se osnovano ukazuje da je prilikom donošenja drugostepene odluke materijalno pravo pogrešno primenjeno.

Odredbom člana 28. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa propisano je da savestan držalac nepokretne stvari na kojoj drugi ima pravo svojine stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina (stav 4.), a da naslednik postaje savestan držalac od trenutka otvaranja nasleđa i u slučaju kada je ostavilac bio nesavestan držalac, a naslednik to nije znao niti mogao znati, a vreme za održaj počinje teći od trenutka otvaranja nasleđa (stav 5.). Odredbom člana 30. istog zakona propisano je da vreme potrebno za održaj počinje teći onog dana kada je držalac stupio u državinu stvari, a završava se istekom poslednjeg dana vremenom potrebnog za održaj (stav 1.), a u vreme potrebno za održaj uračunava se i vreme za koje su prethodnici sadašnjeg držaoca držali stvar kao savesni i zakoniti držaoci, odnosno kao savesni držaoci (stav 2.). Odredbom člana 18. stav 3. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...95/18), propisano je da na stvari koje pribavi gradska opština, pravo svojine stiče grad u čijem je sastavu gradska opština, a gradska opština ima pravo korišćenja.

S obzirom na citirane zakonske odredbe, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pogrešan je zaključak o neosnovanosti tužbenog zahteva zbog nepostojanja pasivne legitimacije na strani tuženih i nemogućnosti tužilje da konkretnom tužbom utvrdi pravo svojine na spornoj nepokretnosti. Tačno je da je rešenjem Stambene zadruge „Svetozar Marković“ iz Beograda od 1967. godine pravnom prethodniku tužilje BB prenet u svojinu sporni stan koji je on koristio počev od 1962. godine, pa do svoje smrti 1994. godine, a nakon njegove smrti njegov sin VV, koji je preminuo 2010. godine, čiji je pravni sledbenik tužilja, kao njegov naslednik, što bi tužilji davalo osnov da uknjiži svoje pravo svojine u zemljišnim knjigama kao sestra od strica ostavioca, jer je po njenom zahtevu izvršena promena kod RGZ Služba za katastar nepokretnosti Beograd 2014. godine i kao vlasnik spornog stana upisana Stambena zadruga „Svetozar Marković“. Međutim ovo rešenje, doneto na osnovu ugovora o zajedničkoj izgradnji 1962. godine, nije isprava podobna za uknjižbu stana (nije snabdeveno pečatom), zbog čega tužilja ne bi s uspehom mogla ostvariti upis u zemljišne knjige. Tužilja svoje pravo može ostvariti jedino putem tužbe za utvrđenje kao u konkretnom slučaju protiv Grada Beograda i Opštine Vračar, koje su, suprotno shvatanju drugostepenog suda pasivno legitimisani u ovom postupku, što proizilazi iz rešenja Okružnog privrednog suda u Beogradu St 39/76 od 20.12.1976. godine, kojim je utvrđeno da Zadruga nema sredstava za stečajnu masu i da su sva prava prenesena na SO Vračar, bez obaveza, iz čega dalje proizilazi da je na osnovu člana 18. stav 3. Zakona o javnoj svojini pasivno legitimisan i Grad Beograd. S obzirom na navedeno, polazeći od odredbi članova 28. i 30. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, ispunjeni su uslovi da tužilja kao oglašeni naslednik pravnih prethodnika stekne pravo svojine na predmetnoj nepokretnosti održajem, jer su prethodnici tužilje predmetni stan držali neprekidno počev od 1962. godine, zbog čega je protekao rok koji se po zakonu traži za sticanje svojine održajem.

Na osnovu izloženog, primenom člana 416. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Tužilji, koja je uspela sa revizijom, saglasno odredbama čl. 153, 154. i 163. ZPP dosuđeni su troškovi revizijskog postupka u traženom i opredeljenom iznosu od 45.000,00 dinara za sastav revizije, i 97.500,00 dinara na ime takse na reviziju, zbog čega je odlučeno kao stavu drugom izreke.

Predsednik veća-sudija

Biserka Živanović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić