Rešenjem Apelacionog suda u Kragujevcu R3 10/18 od 01.02.2018. godine dozvoljena je posebna revizija tužioca izjavljena protiv presude tog suda Gž 290/15 od 03.08.2015. godine.

Vrhovni kasacioni sud je prihvatio predlog drugostepenog suda da se o reviziji tužioca odlučuje na osnovu člana 395. ZPP, radi razmatranja pravnog pitanja aktivne legitimacije u sporu za zaštitu prava svojine po tužbi lica koje u katastru nepokretnosti nije upisano kao vlasnik.

Iz tog razloga odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 399. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je tužiočeva revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je ugovorom o kupoprodaji od 03.08.1982. godine od prodavca VV kupio porodičnu stambenu zgradu sa pravom korišćenja parcele na kojoj se zgrada nalazi, bez njene bliže identifikacije. Potpisi ugovarača na tom ugovoru nisu overeni od strane suda. Prodavac je tužiocu predao ograđeni plac sa kućom, ali promena prava vlasništva nije izvršena kod nadležnih organa. Ograđeni plac čini zemljište koje je u katastru nepokretnosti upisano kao parcele ..., ... i ... KO ... . Otac tuženog je kupio stambeni objekat na parceli ... KO ... . Pravnosnažnom presudom na osnovu priznanja Opštinskog suda u Čačku P 952/74 od 19.06.1974. godine utvrđeno je pravo korišćenja pravnog prethodnika tuženog sa udelom od 1/3 idealna dela na označenoj parceli. Između tužiočevog placa i parcele tuženog postojala je ograda koja je u jednom delu pomerana tokom 1984. godine. Između oca tuženog i drugih sukorisnika parcele ... KO ... zaključen je ugovor o uređenju načina njenog korišćenja, overen kod Opštinskog suda u Čačku 26.10.1990. godine pod Ov. 3499/90. Tim ugovorom je, između ostalog, predviđeno da se pravni prethodnik tuženog, za ulaz u svoj deo parcele ... KO ..., može koristiti i delom parcele ... KO ... koja je u posedu tužioca jer je i taj deo kupljen za tu namenu od prodavca GG.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev. Po stanovištu tog suda, pravo svojine na nepokretnosti na osnovu pravnog posla stiče se upisom u javnu knjigu ili na drugi odgovarajući način (član 33. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa), a tužilac nije upisan kao vlasnik parcela ..., ... i ... KO ... pa zato nije aktivno legitimisan u ovom sporu.

I po stanovištu drugostepenog suda, tužilac ne može tražiti zaštitu spornog stvarnog prava na nepokretnosti. Po shvatanju tog suda, tužilac je bio dužan da pravo svojine dokaže dostavljanjem izvoda iz javne knjige u kojoj je evidentiran kao vlasnik, a ukoliko nije upisan bio je dužan da dostavi valjane isprave kojima dokazuje da svoje pravo izvodi iz prava lica koje je ranije bilo upisano u javne knjige. Žalbene navode tužioca da se nalazi u posedu predmetnih parcela taj sud je smatrao neosnovanim jer mu posed ne daje status vlasnika zemljišta.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, nižestepeni sudovi su u ovom sporu pogrešno primenili materijalno pravo.

Tužiocu je, imajući u vidu razloge navedene u obrazloženjima presuda nižestepenih sudova, uskraćena sudska zaštita na osnovu člana 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Međutim, sudovi su u ovom sporu zanemarili odredbu člana 41. navedenog zakona. Tom odredbom propisano je da lice koje je pribavilo individualno određenu stvar po pravnom osnovu i na zakonit način, a nije znalo i nije moglo znati da nije postalo vlasnik, ima pravo da zahteva njen povraćaj od savesnog držaoca kod koga se ta stvar nalazi bez pravnog osnova ili po slabijem pravnom osnovu (tužba iz pretpostavljenog prava svojine). U sporu po takvoj tužbi ne dokazuje se pravo svojine već jače pravo na državinu.

Tužilac je u državini zemljišta u KO ... koje je ograđeno i koje mu je predao u posed VV, a koje čini deo katastarske parcele ... u površini od 398m2 na kojem se nalazi kuća, deo katastarske parcele ... površine 22m2 i deo parcele ... površine 11m2. Pisanim neoverenim ugovorom o kupoprodaji od 31.08.1982. godine tužilac je od VV kupio prizemnu stambenu zgradu u ulici ... u ... sa pravom trajnog korišćenja ograđenog placa. Tužiočev prodavac je pisanim, neoverenim aneksom ugovora od 26.12.1972. godine od DD kupio kuću sa pet odeljenja u označenoj ulici na katastarskoj parceli ... KO ..., sa placem površine 4a. Prodavac DD je pisanim, neoverenim ugovorom od ĐĐ kupio plac - deo parcele ... KO ... u površini od 720m2.

Tuženi drži zemljište u KO ... koje čine parcele ... i ..., ali i deo parcele ... u površini od 15m2 i deo parcele ... u površini od 4m2, za koje tužilac tvrdi da su do pomeranja ograde činili sastavni deo njegovog ograđenog placa. Otac tuženog je 15.07.1971. godine od prodavca GG kupio zgradu na parceli ... KO ... i deo te parcele u površini od 3a, ugovorom na kojem potpisi ugovarača nisu overeni kod suda. Pravo svojine oca tuženog na zgradi na parceli ... KO ... i pravo sukorišćenja te parcele sa 1/3 dela utvrđeno je pravnosnažnom presudom na osnovu priznanja. Parcela ... graniči se sa parcelom ... a deo parcele ... graniči se sa parcelom ... sve u KO ... .

U takvoj situaciji nižestepeni sudovi su propustili da primene član 41. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, zbog čega nisu utvrđivali činjenice koja od stranaka ima jače pravo državine na spornom zemljištu - delovima parcela ... i ... KO ... koji su predmet ovog spora.

Iz tog razloga, presude nižestepenih sudova su morale biti ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovljenom suđenju prvostepeni sud će postupiti u skladu sa iznetim primedbama u vezi sa primenom člana 41. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa prilikom odlučivanja o osnovanosti zahteva.

Ukiniuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od konačnog ishoda spora.

Shodno izloženom, na osnovu člana 407. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić