Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Zorane Delibašić i Gordane Komnenić, članova veća, u pravnoj stvari tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Risto Lekić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, koju zastupa Državno pravobranilaštvo RS, radi isplate razlike zarade, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2244/19 od 10.06.2020. godine, u sednici održanoj 09.12.2020. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2244/19 od 10.06.2020. godine i predmet vraća istom sudu na ponovno odlučivanje o žalbi.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2998/18 od 07.05.2019. godine, stavom prvim izreke obavezana je tužena da tužilji isplati neisplaćenu razliku zarade do dvostrukog iznosa iste, na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu u periodu od 01.12.2009. do 31.08.2011. godine, u visini od 1.250.980,08 dinara sa zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose bliže određene ovim stavom izreke, počev od 25-og u narednom mesecu za tekući mesec pa do isplate, pa je stavom drugim izreke tužena obavezana da Republičkom fondu PIO, u korist tužilje uplati razliku pripadajućih doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, za period i na iznose iz stava prvog izreke. Stavom trećim izreke tužilja se oslobađa obaveze plaćanja sudskih taksi u ovoj pravnoj stvari, a stavom četvrtim izreke obavezana je tužena da tužilji naknadi troškove parničnog postupka od 214.125,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2244/19 od 10.06.2020. godine, stavom prvim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom, drugom i četvrtom izreke, tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se tužena obaveže da joj na ime zaostale razlike plate do dvostrukog iznosa plate, a na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu u periodu od 01.12.2009. do 31.08.2011. godine, plati 1.250.980,08 dinara sa zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose bliže određene ovim stavom izreke, počev od 25-og u narednom mesecu za tekući mesec pa do isplate, da Republičkom fondu PIO, u njenu korist, uplati razliku doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, za navedeni period i iznose. Stavom drugim izreke odbijen je zahtev tužene za naknadu troškovu prvostepenog parničnog postupka, a stavom trećim izreke obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka od 25.500,00 dinara. Stavom četvrtim izreke odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužilja je izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o reviziji tužilje, Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/11 i 55/14), pa je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema činjeničnom stanju na kom je zasnovana pobijana odluka, tužilja je rešenjem tužene od ...2009. godine, kao mlađi policijski narednik, počev od ...2009. godine raspoređena na radno mesto za suzbijanje falsifikovanja novca i drugih sredstava plaćanja u Odeljenje za za suzbijanje finansijskog kriminala, Služba za borbu protiv organizovanog kriminala, Uprave kriminalističke policije, sa zvanjem samostalnog policijskog inspektora i kao ovlašćeno službeno lice. Tužilja tužbom potražuje razliku plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu u periodu od ...2009. do ...2011. godine. Ocenom nalaza sudskog veštaka utvrđeno je da je nakon premeštaja tužilje došlo do promene (povećanja) plate tužilje, do čega nije došlo primenom člana 3. Uredbe, već zbog promene povećanja koeficijenta usled promene zvanja (na prethodnom radnom je imala zvanje mlađeg inspektora, a raspoređivanjem je stekla zvanje samostalnog policijskog inspektora), pa nije bilo mesta da se razlika neisplaćene plate računa u visini dvostrukog iznosa plate koju je tužilja ostvarivala na radnom mestu pre raspoređivanja, uz odbijanje iznosa koji su joj u spornom periodu isplaćeni. Sudski veštak se izjasnio da je usled promene čina, zvanja, koeficijenta tužilje došlo do promene osnovne plate prilikom prelaska u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala, pa kada bi se računala dvostruka plata iz prethodnog perioda - tada bi razlika plate bila vrlo mala, odnsno u nekom periodu uopšte ne bi postojala. Iz ovih razloga utvrdio je da visina razlike u plati sa minulim radom do dvostrukog iznosa plate prema Uredbi, iznosi 1.250.980,08 dinara.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, nalazeći da tužilja, kao lice raspoređeno kod tužene u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala, ima pravo na dvostruki iznos plate prema radnom mestu na koje je raspoređena, na osnovu čega je prihvatio nalaz sudskog veštaka i obavezao tuženu da joj plati razliku plate, utvrđenu nalazom veštaka u visini od ukupno 1.250.980,08 dinara sa pripadajućom zakonskom kamatom.

Pobijanom drugostepenom odlukom preinačena je prvostepena presuda i tužbeni zahtev je odbijen, jer je iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka i njegovog iskaza datog na raspravi održanoj pred tim sudom, u smislu člana 383. stav 4. ZPP, drugostepeni sud utvrdio da obračun nije vršen na bazi dvostrukog iznosa osnovne neto plate sa prethodnog radnog mesta tužilje za poslednji mesec pre prelaska u Službu, jer je u utuženom periodu došlo do promene visine osnovne plate tužilje i to ne zbog primene Uredbe, već zbog promene uslova rada (promene zvanja, čina,...), pa kada bi se razlika računala na osnovu dvostruke plate sa prethodnog radnog mesta umanjena za primljene iznosa u utuženom periodu, tada u utuženom periodu uopšte ne bi bilo pozitivne razlike odnosno bila bi vrlo mala u odnosu na duplu platu tužilje iz novembra meseca 2009. godine i duple plate koju je on obračunao po elementimaza obračun plate u utuženom periodu. Sudski veštak je naveo da je ovakav način obračuna, u vezi dvostrukog iznosa plate primenio i u drugim predmetima sa istom činjeničnom i pravnom situacijom.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja drugostepeni sud nalazi da je primena ove metodologije suprotna odredbama Uredbe, a da tužilja nije predložila dopunsko veštačenje kojim bi se razlika plate obračunala na pravilan način, obračunom dvostrukog iznosa plate iz meseca koji prethodi mesecu prelaska u Službu, to drugostepeni sud nalazi da tužilja nije dokazala osnovanost svog potraživanja, zbog čega je i odbio tužbeni zahtev u celosti, kao neosnovan.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom osnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Naime, Zakonom o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela („Sl. glasnik RS“ br.42/02, ... i 32/13), određeno je da se ovaj zakon primenjuje radi otkrivanja, krivičnog gonjenja i suđenja za krivična dela koja su precizno određena odredbom člana 2. ovog Zakona, a da se radi obavljanja policijskih poslova u vezi sa krivičnim delima iz navedenog člana (člana 2. Zakona), u okviru ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, obrazuje Služba za suzbijanje organizovanog kriminala (član 10. Zakona). Prema odredbi člana 18. stav 1. istog Zakona, lica koja obavljaju poslove i zadatke u državnim organima, Posebnim organizacionim jedinicama iz ovog zakona, imaju pravo na platu koja ne može biti veća od dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarila lica zaposlena na odgovarajućim poslovima i zadacima u Tužilaštvu za organizovani kriminal, Višem sudu u Beogradu, Apelacionom sudu u Beogradu, Ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove i Okružnom zatvoru u Beogradu i da plate lica iz stava 1. ovog člana uređuje Vlada. Uredbom o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala („Sl. glasnik RS“ br.14/03, 67/05 i 105/05), uređene su plate lica koja vrše funkciju, odnosno obavljaju poslove i zadatke, između ostalog i u Službi za suzbijanje organizovanog kriminala u Ministarstvu unutrašnjih poslova (član 1. ove Uredbe), tako što je članom 2. stav 1. Uredbe, određeno da se plata starešine Službe i zamenika starešine Službe i ovlašćenog službenog lica u Službi, obračunava i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarivali na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacione jedinice iz člana 1. ove Uredbe. Prilikom obračunavanja dvostrukog iznosa plata, primenom člana 3. stav 5 i 6. Uredbe, ne uzimaju se u obzir dodaci na platu utvrđeni zakonom, koji se obračunavaju u skladu sa zakonom, drugim propisima i kolektivnim ugovorom.

Pravilna primena navedenih zakonskih odredaba podrazumeva da, primenom člana 2. Uredbe o platama lica koja, kao ovlašćena službena lica, kod tužene obavljaju poslove u posebnim organizacinim jedinicama državnih organa nadležnim za suzbijanje organizovanog kriminala, u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, imaju pravo na dvostruki iznos plate u odnosu na platu koja su ostvarili na poslovima i zadacima u tom ministarstvu pre raspoređivanja u ove organizacione jedinice, ali uz ograničenje iz člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela.

Iz navedenog proizlazi da zaposleni, koji je kod tuženog raspoređen u posebnu organizacionu jedinicu za suzbijanje organizovanog kriminala u okviru Službe za organizovan kriminal, u svojstvu ovlašćenog službenog lica, ima pravo na dvostruki iznos plate koju je ostvarivao na prethodnom radnom mestu, ali pod uslovom da prelaskom u Službu nije došlo do promene zvanja i koeficijenta za obračun plate. Na ovakav zaključak upućuje i odredba člana 60. stav 4. Ustava Republike Srbije, kojom je propisano da svako ima pravo na pravičnu naknadu za rad i da se niko tog prava ne može odreći, što podrazumeva jednaku zaradu za isti rad ili rad iste vrednosti koji zaposleni ostvaruje kod poslodavca. Pod radom jednake vrednosti podrazumeva se rad za koji se zahteva isti stepen stručne spreme odnosno obrazovanja, znanja i sposobnosti u kome je ostvaren jednak radni doprinos uz jednaku odgovornost (član 104. st. 2. i 3. Zakona o radu). U suprotnom, lica koja su pre raspoređivanja kod tužene u Službu za suzbijanje organizovanog kriminala radila na radnom mestu sa nižim zvanjem i nižim koeficijentom, zbog čega bi dvostruki iznos plate koji su ostvarivali na tom radnom mestu bio niži od dvostruke plate koju bi ostvarila lica zaposlena na odgovarajućim poslovima i zadacima u organima pobrojanim članom 18. Zakona, na ovaj način bila bi diskriminisana u odnosu na ostala lica zaposlena kod tužene koja obavljaju poslove u istim službama, jer ne bi mogli da ostvare pravo na uvećanje plate u skladu sa citiranim odredaba Zakona i Uredbe.

Međutim, imajući u vidu da u konkretnom slučaju sudski veštak pravilno nije uzeo kao osnovicu za obračun dvostruke plate tužilji - platu koju je primila u poslednjem mesecu pre raspoređivanja u Službu za suzbijanje organizovanog kriminala, ali se iz utvrđenog činjeničnog stanja ne može utvrditi na koji način jeste obračun vršio, odnosno šta prema nalazu veštaka predstavlja osnovicu za obračun dvostruke plate tužilji, a time i razlike od isplaćenog do dvostrukog iznosa u utuženom periodu, to Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom, zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa je primenom člana 416. stav 2. ZPP, odlučio kao u izreci.

U ponovnom postupku, drugostepeni sud će utvrditi činjenično stanje imajući pri tom u vidu primedbe iz ovog rešenja, a potom pravilnom primenom materijalnog prava doneti novu i zakonitu odluku.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić