Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...18/20) i utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona parničnom postupku na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Revident u reviziji ukazuje na bitnu povredu propisanu odredbom člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona parničnom postupku, međutim, ta bitna povreda nije razlog zbog kog revizija može da se izjavi, u smislu odredbe člana 407. stav 1. tačke 2. i 3. istog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju nakon rasprave održane pred drugostepenim sudom, rešenjem Opštinskog komiteta za komunalno – stambene, urbanističke i imovinske poslove br. 465-8/82-02 od 26.05.1982. godine, od pravnog prethodnika tuženog, BB iz ..., izuzetno je gradsko građevinsko zemljište KP br. ..., površine 1665 m2 u korist Samoupravne interesne zajednice za komunalnu privredu opštine Vranje, u cilju izgradnje škole u bloku broj ... u ... i određeno da će vrsta i visina naknade ranijem sopstveniku odrediti u upravnom postupku, po pravnosnažnosti tog rešenja. Između pravnih prethodnika tuženih postignut je sporazum o vrsti i visini naknade koja je za građevinsko zemljište utvrđena u iznosu od 73.426,50 tadašnjih dinara, a za trajne zasade u iznosu od 26.340,00 tadašnjih dinara, što je ukupno iznos od 99.766,50 dinara koji je pravnom prethodniku tuženog isplaćen 11.03.1983. godine. Pravnosnažnim rešenjem Sekretarijata za urbanizam i imovinsko-pravne poslove opštine Vranje broj 465-35/05-07 od 13.07.2006. godine, poništeno je pravnosnažno rešenje Opštinskog komiteta za komunalne, stambene, urbanističke i imovinske poslove SO Vranje broj 465-8/82-02 od 26.05.1982. godine, po zahtevu tuženog i odlučeno da će se o povraćaju isplate naknade za zemljište preuzeto rešenjem iz tačke 1. dispozitiva odlučiti u posebnom postupku, po pravnosnažnosti tog rešenja. Veštačenjem je od strane sudskog veštaka ekonomsko- finansijske struke, utvrđeno je da tržišna vrednost predmetne nepokretnosti – gradskog-građevinskog zemljišta KP ..., prema tržišnim cenama u vreme veštačenja 21.02.2021. godine, a prema stanju u kakvom je nepokretnost bila u vreme izvršene eksproprijacije, iznosi 4.205.240,55 dinara i da valorizovana vrednost ovdašnjeg iznosa od 73.426,50 dinara važećeg na dan isplate 11.03.1983. godine, stopom rasta cena na malo za period od 11.03.1983. godine pa do 24.01.1994. godine, a za period od 24.01.1994. godine do dana veštačenja 21.02.2021. godine, stopom zatezne kamate, preračunata i izražena u dinarima važećim na dan veštačenja iznosi 391.886,05 dinara na iznos osnovice od 93.794,07 dinara. Valorizovana vrednost ondašnjeg iznosa od 26.340,00 dinara važećeg na dan 11.03.1983. godine, stopom rasta cena na malo za period od 11.03.1983. godine do 24.01.1994. godine, za period od 24.01.1994. godine pa do dana veštačenja 21.02.2021. godine, stopom zatezne kamate preračunata i izražena u dinarima važećim na dan prethodnog veštačenja 21.02.2021. godine, iznosi 140.579,74 dinara, na iznos osnovice od 33.646,38 dinara. Sudski veštak se izjasnio da visina naknade za deeksproprisanu nepokretnost KP ... K.O. ... odgovara iznosu od 4.205.240,55 dinara za zemljište i iznos od 140.579,74 dinara za trajne zasade.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je primenom odredbe člana 210. i 211. Zakona o obligacionim odnosima, tuženog obavezao da tužiocima na ime vraćanja naknade za zemljište isplati iznos od 4.205.240,55 dinara i za trajne zasade iznos od 140.579,74 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana veštačenja pa do isplate, jer je zaključio da je on dužan da izvrši povraćaj isplaćenog iznosa naknade njegovom pravnom prethodniku za zemljište koje je kasnije, po zahtevu tuženog deeksproprisano.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pogrešno primenio materijalno pravo, a tuženi na to osnovano u reviziji ukazuje. Zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje je nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 210. Zakona o obligacionim odnosima, propisano je da kada je neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način na imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoju osnovu nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kada to nije moguće – da naknadi vrednost postignutih koristi (stav 1.). Obaveza vraćanja, odnosno naknade vrednosti nastaje i kada se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili je kasnije otpao (stav 2.).

U konkretnom slučaju zemljište koje je izuzetno iz poseda pravnog prethodnika tuženog i za koje je pravnom prethodniku tuženog isplaćena naknada, kako za zemljište tako i za trajne zasade na njemu, deeksproprisano je, po zahtevu tuženog, što znači da je on dužan da vrati ono što je primio po osnovu koji je kasnije (deeksproprijacijom) otpao. Vraćanje datog na ime naknade za eksproprisano zemljište vrši se prema stanju zemljišta u vreme eksproprijacije po istim kriterijumima korišćenim pri određivanju onoga što je dato na ime naknade, a prema cenama u vreme donošenja sudske odluke kojom se određuje naknada povodom deeksproprijacije. Međutim, u konkretnom slučaju predmetna naknada nije tako određena već je naknada za građevinsko zemljište koju je tuženi dužan da vrati utvrđena u visini njegove sadašnje tržišne vrednosti, dok je naknada za biljne zasade utvrđena u valorizovanoj visini naknade sporazumno određene za zasad, pri čemu sudski veštak ekonomsko-finansijske struke, na čijem je nalazu zasnovana pobijana odluka, u svom nalazu i mišljenju nije imao u vidu kriterijume koji su korišćeni pri određivanju onoga što je dato pravnom prethodniku tuženog na ime naknade. Zbog toga je činjenično stanje nepravilno utvrđeno.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku drugostepenog suda ukinuo, a ukinuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od njegovog ishoda, na osnovu odredbe člana 163. stav 4. Zakona parničnom postupku.

U ponovnom postupku potrebno je da drugostepeni sud, postupajući po primedbama iz ovog rešenja, činjenično stanje u potpunosti i pravilno utvrdi, kako bi potom imao mogućnost da, pravilnom primenom materijalnog prava o tužbenom zahtevu tužilaca donese novu odluku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 416. stav 2. Zakona parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Gordana Komnenić s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić