U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Mirjane Andrijašević, predsednika veća, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Nikola Tadić, advokat u ..., protiv tuženih „Vizor enterijeri“ AD Temerin, sa sedištem u Temerinu, BB i VV iz ..., čiji je punomoćnik Miodrag Vojinović, advokat u ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2959/22 od 09.03.2023. godine, u sednici održanoj 06.02.2025. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv dela stava prvog izreke presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2959/22 od 09.03.2023. godine, kojim je potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 199/17 od 16.09.2022. godine u stavu drugom izreke.

ODBACUJE SE, kao nedozvoljena, revizija tužioca izjavljena protiv dela stava prvog izreke presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2959/22 od 09.03.2023. godine, kojim je potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 199/17 od 16.09.2022. godine u stavu trećem izreke.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 199/2017 od 16.09.2022. godine, odbijen je prigovor presuđene stvari (stav prvi izreke). Odbijen je primarni tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je sudskim poravnanjem zaključenim pred Osnovnim sudom u Novom Sadu – Sudska jedinica Temerin pod poslovnim brojem I 322/2011 između tužioca i tuženog nastao materijalno pravni dužničko-poverilački odnos čiji je osnov određen i odrediv u kome je tuženi prvog reda „Vizor enterijeri“ AD Temerin bio u obavezi da tužiocu na ime duga iz sudskog poravnanja isplati zateznu kamatu obračunatu na iznos novoutvrđenog glavnog duga u sudskom poravnanju od 5.460.688,59 dinara, od 22.06.2012. godine do izvršnih delimičnih isplata dela glavnog duga od 1.000.000,00 dinara dana 22.06.2012. godine, 500.000,00 dinara dana 25.06.2022. godine i 500.000,00 dinara dana 26.06.2012. godine; preostali glavni dug od 3.460.688,59 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 27.06.2012. godine do konačne isplate; novi glavni dug utvrđen u sudskom poravnanju u iznosu od 2.000 evra sa zateznom kamatom u skladu sa Zakonom o zateznoj kamati počev od 16.06.2012. godine do konačne isplate u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate; da obaveže tužene da tužiocu na ime naknade štete solidarno isplate iznos od 6.773.780,38 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 02.01.2020. godine do konačne isplate; da se obavežu tuženi da tužiocu solidarno naknade troškove postupka sa zateznom kamatom od izvršnosti do isplate (stav drugi izreke). Odbijen je eventualni tužbeni zahtev kojim je tražio da sud obaveže tužene da tužiocu po pravnom osnovu prava na potpunu naknadu štete solidarno isplate iznos od 4.274.471,28 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom do 02.01.2020. godine do isplate kao i da mu solidarno naknade troškove postupka sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate (stav treći izreke). Obavezan je tužilac da tuženima solidarno naknadi troškove postupka u iznosu od 975.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate (stav četvrti izreke). Odbijen je zahtev tužene za isplatu zatezne kamate na dosuđeni iznos troškova postupka za period od dana presuđenja do dana izvršnosti presude (stav peti izreke). Oslobođen je tužilac plaćanja sudskih taksi (stav šesti izreke).

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2959/22 od 09.03.2023. godine, odbijena je žalba tužioca i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 199/17 od 16.09.2022. godine u pobijanom odbijajućem delu stav drugi, treći i četvrti izreke potvrđena (stav prvi izreke). Odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka (stav drugi izreke). Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova žalbenog postupka (stav treći izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i bitnih povreda odredaba parničnog postupka.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u delu u kojem je potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom izreke, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 10/23 - drugi zakon) i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti je učinjena druga bitna povreda postupka, na koju revident ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, presudom Višeg suda u Novom Sadu Gž 1528/2010 od 04.06.2010. godine obavezan je tuženi „Vizor enterijeri“ d.o.o. Temerin da tužiocu na ime vraćanja zajma isplati iznos od 20.240,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 15.12.1994. godine do isplate, kao i da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 29.630,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 04.03.2009. godine do isplate. GG, zastupnik tuženog je preminuo ...2016. godine, a njegovi pravni sledbenici su tuženi BB i VV, njegovi sinovi, po pravnom osnovu zakonskog nasleđivanja. Tuženi „Vizor enterijeri“ AD je pravni sledbenik „Vizor enterijeri“ DOO. Na osnovu navedene presude Višeg suda u Novom Sadu tužilac je, kao izvršni poverilac, protiv tuženog „Vizor enterijeri“ DOO, kao izvršnog dužnika, pokrenuo izvršni postupak podnošenjem predloga za izvršenje, na osnovu koga je Osnovni sud u Novom Sadu – Sudska jedinica u Temerinu doneo rešenje o izvršenju I 322/10 od 13.10.2010. godine. Izvršenje je određeno plenidbom i prenosom novčanih sredstava sa tekućeg računa izvršnog dužnika, radi namirenja potraživanja izvršnog poverioca po navedenoj presudi, kao i troškova izvršnog postupka u iznosu od 8.209,00 dinara. Predmetno rešenje primljeno u Odeljenju za prijem, kontrolu i unos osnova i naloga u Kragujevcu 14.10.2010. godine i od tada je račun izvršnog dužnika bio u blokadi. Privredni sud u Novom Sadu je 06.02.2012. godine, doneo rešenje St 222/12 kojim je pokrenut prethodni stečajni postupak nad stečajnim dužnikom „Vizor enterijeri“ DOO. Stranke su postigle dogovor u navedenom izvršnom postupku I 322/10 i zaključeno je poravnanje 29.06.2012. godine, u kojem je navedeno da izvršni poverilac i izvršni dužnik postižu sporazum o isplati duga proisteklog iz rešenja I 322/10 od 13.10.2010. godine na rate, konstatuju i potvrđuju: da je na osnovu izvršne presude Opštinskog suda u Temerinu P 194/08 od 04.03.2009. godine i presude Višeg suda u Novom Sadu Gž 1528/10 od 04.06.2010. godine, rešenjem I 322/10 od 13.10.2010. godine, određeno izvršenje plenidbom i prenosom novčanih sredstava s tekućeg računa izvršnog dužnika na tekući račun izvršnog poverioca radi namirenja potraživanja izvršnog poverioca na ime vraćanja zajma u iznosu od 20.240,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 15.12.1994. godine do isplate i troškova parničnog postupka u iznosu od 29.630,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 04.03.2009. godine do isplate i troškova izvršnog postupka u iznosu od 8.209,00 dinara, da je tekući račun izvršnog dužnika po osnovu navedenog rešenja o izvršenju u trajnoj blokadi od 14.10.2010. godine do danas u iznosu od 5.460.688,59 dinara, da je izvršni dužnik izvršio delimično plaćanje na taj način što je putem prinudne naplate izvršen prenos sredstava na tekući račun izvršnog poverioca 22.06.2012. godine iznos od 1.000.000,00 dinara, 25.06.2012. godine iznos od 500.000,00 dinara, 26.06.2012. godine iznos od 500.000,00 dinara, da je izvršni poverilac i izvršni dužnik saglasni da izvršni dužnik preostali iznos potraživanja sa zakonskom zateznom kamatom do plaćanja uvećan za 2.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan plaćanja na ime dotašnjih troškova izvršnog postupka I 322/10, dosadašnjih troškova izvršnog postupka I 3532/11 i do tadašnjih troškova parničnog postupka P 20536/10, izvršnom poveriocu isplati najkasnije do 15.09.2012. godine uplatom na tekući račun izvršnog poverioca, da zastupnici izvršnog dužnika - direktori izvršnog dužnika BB i zastupnik GG svojim potpisima na ovom poravnanju bezuslovno pristupaju dugu ukoliko izvršni dužnik ne izvrši isplatu potraživanja izvršnom poveriocu u skladu sa ovim poravnanjem najkasnije do 15.09.2012. godine, da izvršni poverilac saglasan da se nakon sudske overe potpisa i zaključenog sudskog poravnanja obustavi izvršni postupak koji se vodi pred Osnovnim sudom u Novom Sadu – Sudska jedinica u Temerinu I 322/10 rešenjem suda navedeno poravnanje je prihvaćeno data mu snaga pravnosnažne izvršne sudske odluke, nakon čega je tužilac kao izvršni poverilac povukao predlog za izvršenje I 322/10 i izvršni postupak je obustavljen. Utvrđeno je da je pre nego što je navedeni izvršni postupak obustavljen, a kako tužilac kao izvršni poverilac nije mogao da naplati opredeljenim sredstvom izvršenja u tom postupku tužilac je kao izvršni poverilac podneo još jedan predlog za izvršenje 19.09.2011. godine protiv „Vizor enterijeri“ DOO, kao izvršnog dužnika na osnovu iste izvršne isprave pravnosnažne presude P 194/08 predlažući izvršenje na nepokretnosti tuženog „Vizor enterijeri“ DOO nakon čega je Osnovni sud u Novom Sadu doneo rešenje o izvršenju I 3532/11 od 30.09.2011. godine, koje je dopunjeno rešenjem od 08.06.2012. godine. Rešenjem od 18.06.2012. godine, određeno je predloženo obezbeđenje zasnivanjem založnog prava izvršnog poverioca na opredeljenim nepokretnostima radi obezbeđenja naplate potraživanja. Tužilac je, kao izvršni poverilac, na osnovu poravnanja od 29.06.2012. godine, podneo predlog za izvršenje 25.04.2014. godine prodajom nepokretnosti koje su kao sredstvo izvršenja opredeljene i u izvršnom postupku Ii 3532/11, a radi namirenja potraživanja u ukupnom iznosu od 6.633.296,68 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 24.03.2013. godine, kao dana veštačenja, a koje novčano potraživanje čini glavni dug iz sudskog poravnanja od 5.460.688,59 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 24.06.2009. godine do isplate, umanjen za iznos delimične isplate, kao i troškova izvršnog postupka te predložio i zasnivanje založnog prava radi obezbeđenja naplate novčanog potraživanja. Rešenjem Osnovnog suda u Novom Sadu I 2497/14 od 29.04.2014. godine, predlog za izvršenje je delimično usvojen pa je određeno izvršenje radi naplate potraživanja tužioca kao izvršnog poverioca prema tuženom „Vizor enterijeri“ DOO kao izvršnom dužniku u iznosu od 3.460.688,59 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom do dana plaćanja uvećan za iznos od 2.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan plaćanja i troškova dozvole izvršenja u iznosu od 89.780,00 dinara javnom prodajom nepokretnosti izvršnog dužnika dok je u preostalom delu predlog za izvršenje odbijen. Protiv rešenja o izvršenju od 29.04.2014. godine prigovore su izjavili izvršni dužnik i izvršni poverilac. Zaključkom Osnovnog suda u Novom Sadu I 2497/14 od 02.03.2015. godine, određeno je spajanje izvršnih postupaka koji se vode pod brojem I 2497/14 i I 3532/11 te je određeno da će se dalje voditi jedinstven postupak pod brojem I 3532/11 nakon čega je rešenjem od 03.02.2016. godine koje je ispravljeno i dopunjeno rešenjem od 17.06.2016. godine predlog izvršnog poverioca za obezbeđenje usvojen, pa je na nepokretnostima izvršnog dužnika zasnovano založno pravo u korist izvršnog poverioca protiv kog rešenja je prigovor izjavio izvršni dužnik. Rešenjem Osnovnog suda u Novom Sadu Ipv I 2774/16 od 27.09.2016. godine, prigovor izvršnog dužnika je usvojen pa je rešenje I 2497/14 od 29.04.2014. godine ispravljeno rešenjem od 02.03.2015. godine ukinuto u delu u kojem je određeno izvršenje, obustavljeno je izvršenje u celosti i ukinute sve sprovedene radnje, dok je prigovor izvršnog poverioca odbijen pa je rešenje od 29.04.2014. godine ispravljeno rešenjem od 02.03.2015. godine u delu kojim je odbijen predlog za izvršenje izvršnog poverioca, potvrđeno. U obrazloženju predmetnog rešenja navedeno je da izvršna isprava - sudsko poravnanje nije podobno za izvršenje, jer u poravnanju nema utvrđene obaveze izvršnog dužnika da izvršnom poveriocu izmiri novčanu obavezu, jer postoji samo konstatacija da su stranke saglasne da dužnik preostali iznos tražbine isplati do 15.09.2012. godine, uz posebno ukazivanje suda da u sudskom poravnanju nije utvrđen obim ispunjenja obaveze iz razloga što nije utvrđen tačan iznos koji jedna strana treba da isplati drugoj, te nije naznačeno od kog datuma počinje da se obračunava pripadajuća kamata. Posebno je ukazano da predmetna isprava ne prestavlja ispravu podobnu da se na osnovu nje donese rešenje o izvršenju budući da ne sadrži podatke o obimu ispunjenja obaveze. Istim rešenjem, po prigovoru izvršnog dužnika, ukinuto je rešenje I 3532/11 od 03.02.2016. godine, koje je dopunjeno rešenjem od 17.06.2016. godine. Zaključkom Osnovnog suda u Novom Sadu I 3532/11 od 10.02.2017. godine, naloženo je pribavljanje stručnog izveštaja radi utvrđivanja da li postoji neizmireno potraživanje izvršnog poverioca prema izvršnom dužniku, a na osnovu rešenja o izvršenju od 30.09.2011. godine, imajući u vidu isplate koje su izvršene na osnovu tog rešenja o izvršenju. Stručno lice je sačinilo izveštaj u kome je konstatovano da je na dan izrade izveštaja 04.04.2017. godine, potraživanje izvršnog poverioca prema izvršnom dužniku namireno je kao i da izvršni dužnik u pretplati 233.864,30 dinara. Za potrebe obračuna veštak je i zakonsku zateznu kamatu obračunao po konformnoj metodi za period od 02.03.2001. godine do 03.03.2001. godine, a od 03.03.2021. godine po proporcionalnoj metodi imajući u vidu odluku Ustavnog suda („Službeni glasnik RS“ broj 73/12 od 27.07.2012. godine). Nakon toga izvršni postupak I 3532/11 je zaključen rešenjem od 10.05.2017. godine, sa obrazloženjem da je izvršni dužnik u celosti izmirio dugovanje izvršnom poveriocu.

Iz ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da primarni tužbeni zahtev tužioca nije osnovan, jer poravnanjem zaključenim između stranaka nije utvrđena neka nova obaveze izvršnog dužnika, već je konstatovana visina obaveze dužnika sa pripadajućom kamatom obračunatom konformnom metodom i regulisan je rok otplate preostalog duga na rate, niti je izvršen prenov u smislu člana 348.stav 1.ZOO, pa ne postoji obaveza tuženih da utvrđene iznose iz poravnanja isplate tužiocu, jer je u postupku utvrđeno da su tuženi, dug čiji je osnov u pravnosnažnoj presudi, u celosti izmirili.

Po stanovištu Vrhovnog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo.

Sudskim poravnanjem zaključenim 29.06.2012. godine, konstatovan je iznos duga tuženog prema tužiocu koji svoj osnov ima u pravnosnažnoj presudi Višeg suda u Novom Sadu Gž 1528/2010 od 04.06.2010. godine, i u Rešenju o izvršenju određenim troškovima izvršenja. Dug je obračunat od dospelosti do zaključenja poravnanja primenom konformnog metoda obračuna zakonske zatezne kamate i umanjen za iznose koji su do tada naplaćeni. Dug je uvećan i za iznos od 2.000 eura na ime troškova izvršnih postupaka.

Neosnovano se u reviziji tužioca navodi da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, kada na osnovu ovog poravnanja nije obavezao tužene da tužiocu isplate dug. Odlukom Ustavnog suda Republike Srbije Uz 82/2009 („Službeni glasnik RS“ br. 73/2012 od 27.07.2012. godine) utvrđeno je da odredba člana 3. stav 1. Zakona o visini stope zatezne kamate („Službeni list SRJ“ broj 9/01) u delu koji glasi „primenom konformne metode“ nije u saglasnosti sa Ustavom. Nakon objavljivanja ove odluke može se prilikom obračuna zakonske zatezne kamate primenjivati samo proporcionalna metoda (prost interesni račun).

Odredbom člana 60.stav 3.Zakona o Ustavnom sudu („Službeni glasnik RS“ broj 109/07 sa izmenama) propisano je da se izvršenje pravnosnažnih pojedinačnih akata, donetih na osnovu propisa koji se više ne mogu primenjivati, ne može ni dozvoliti ni sprovesti, a ako je izvršenje započeto, obustaviće se. U konkretnom slučaju Ustavni sud nije odredio način otklanjanja posledica nastalih primenom neustavne odredbe o načinu obračuna zatezne kamate primenom konformne metode.

Prema pravnom stavu Vrhovnog kasacionog suda, o sprovođenju izvršenja na osnovu izvršne isprave primenom neustavnog propisa usvojenog na sednici Građanskog odeljenja ovog sud od 02.04.2013. godine, ako izvršna isprava glasi na novčani iznos u kome je glavnici pripisana dospela kamata obračunata konformnom metodom po Zakonu koji je u tom delu proglašen neustavnim, sud će po službenoj dužnosti, izvršiti razgraničenje i novi i novi obračun kamate izvršiti tako što će do 03.03.2001. godine primeniti konformni metod , a od tada do 17.05.2011. godine metod prostog interesnog računa, a od tada pa nadalje po odredbama člana 2. i 3. Zakona o visini stope zatezne kamate.

Obračun kamate konformnom metodom praktično predstavlja obračun kamate na kamatu, a što je suprotno načelu zabrane anatocizma, sadržanom u članu 279. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima i suštini zakonske zatezne kamate koja se od pretpostavljene štete pretvara u novčanu kaznu, čija visina znatno premašuje pretrpljenu stvarnu štetu, što nije dozvoljeno.

Odredbe o zateznoj kamati su imperativne prirode, što znači da se kod prinudne naplate po službenoj dužnosti primenjuje kamatna stopa propisana zakonom za ceo period u kome se kamata obračunava.

Izvršni postupak pod brojem I 3532/2011 zaključen je 10.05.2017. godine, jer je utvrđeno da je izvršni dužnik u celosti izmirio potraživanje. Veštačenjem je utvrđeno da je tuženi tokom izvršnog postupka, primenom kamate obračunate prostim interesnim računom dug pretplatio u iznosu od 258.092,61 dinar.

Stoga, nasuprot navodima revizije, pravilno je drugostepeni sud zaključio da je potraživanje tužioca prema tuženom namireno u celosti u izvršnom postupku I 3532/2011. Potraživanje tužioca prema tuženima iz sudskog poravnanja, nije nova obaveza u odnosu na obavezu iz pravnosnažne presude, već predstavlja glavni dug iz pravnosnažne presude i rešenja o izvršenju sa kojim je uglavničena zakonska zatezna kamata obračunata konformnom metodom, čija visina je samo konstatovana u poravnanju i određena druga dinamika isplate. Svakako, u postupku izvršenja se ne bi mogla naplatiti kamata u iznosu većem od obračunate prostim interesnim računom, a koji iznos je već naplaćen u sprovedenom izvršnom postupku.

Ostalim navodima tuženog pobija se utvrđeno činjenično stanje što nije dozvoljen revizijski razlog u smislu odredbe člana 407. ZPP.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke, na osnovu odredbe člana 414.ZPP.

Ispitujući dozvoljenost revizije izjavljene protiv dela stava prvog pobijane presude kojim je potvrđena prvostepena presuda u stavu trećem izreke, na osnovu člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku kojim je propisano da je revizija nedozvoljena ako je izjavljena protiv presude protiv koje po zakonu ne može da se podnese (član 403. st. 1. i 3.), osim iz člana 404. ovog zakona, Vrhovni sud je našao da je revizija tužioca nedozvoljena.

Naime, Zakonom o parničnom postupku (u daljem tekstu: ZPP) je propisano (član 403.) da protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu stranke mogu da izjave reviziju u roku od 30 dana od dana dostavljanja presude (stav 1.); da je revizija uvek dozvoljena ako je: 1) to posebnim zakonom propisano, 2) drugostepeni sud preinačio presudu i odlučio o zahtevima stranaka, 3) drugostepeni sud usvojio žalbu, ukinuo presudu i odlučio o zahtevima stranaka (stav 2.); kao i da da revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe (stav 3.).

Kako je u tužbi i vrednost predmeta spora po eventualnom tužbenom zahtevu određena u iznosu od 4.274.471,28 dinara, koji ne prelazi iznos od 40.000 evra na dan podnošenja tužbe od 05.04.2017.godine, kada je protivvrednost jednog evra po srednjem kursu iznosila 123,8216 dinara, Vrhovni sud je našao da je revizija tužioca u tom delu nedozvoljena, te ju je odbacio kao u stavu drugom izreke, na osnovu člana 413. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Mirjana Andrijašević, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković