U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., koju zastupa punomoćnik Emir Jašarević, advokat iz ..., BB i VV, obojice iz ..., koje zastupa punomoćnik Momo Botorić, advokat iz ..., protiv tužene GG iz ..., koju zastupa punomoćnik Tatjana Vlahović Kovrlija, advokat iz ..., radi iseljenja po tužbi i utvrđenja po protivtužbi, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6171/20 od 27.01.2021. godine, ispravljene rešenjem istog suda Gž 6171/20 od 11.07.2022. godine u sednici održanoj 28.05.2025. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6171/20 od 27.01.2021. godine, ispravljene rešenjem istog suda Gž 6171/20 od 11.07.2022. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 20759/15 od 12.06.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijen je prigovor apsolutne nenadležnosti ovog suda, a stavom drugim izreke odbijen je prigovor pravnosnažno presuđene stvari istaknut od strane tužene-protivtužilje. Stavom trećim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužilaca –protivtuženih AA, BB i VV iz ..., pa je obavezana tužena-protivtužilja da se iseli sa svim licima i stvarima iz jednosobnog stana broj 1 u suterenu stambene zgrade kolektivno stanovanje – deo dvorišna pravo, u ul. ... br. .. u Beogradu, sagrađene na kat.parc.br. .., sve upisano u list nepokretnosti br. .. KO ..., a koji stan po nalazu i mišljenju veštaka, predstavlja prostor bliže opisan u izreci presude, te da navedenu nepokretnost preda tužiocima u neposrednu državinu. Stavom četvrtim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužilaca – protivtuženih, pa je obavezana tužena- protivtužilja da se iseli sa svim licima i stvarima iz zajedničkih prostorija u suterenu stambene zgrade za kolektivno stanovanje, bliže opisane u izreci presude, te da navedene zajedničke prostorije preda tužiocima – protivtuženima u neposrednu državinu. Stavom petim izreke odbijen je protivtužbeni zahtev tužene- protivtužilje GG iz ... kojim je tražila da se utvrdi da ima pravo zakupa na stanu u suterenu zgrade u Beogradu u ul. ... br. .., površine 37m2, koji se sastoji od jedne sobe, jedne kuhinje, jednog podruma i klozeta i zajedničke perionice, te pravo da isti trajno koristi sa članovima svog porodičnog domaćinstva, što bi tužioci- protivtuženi bili dužni da priznaju i trpe. Stavom šestim izreke odbijen je predlog tužene-protivtužilje za oslobađanje od plaćanja troškova parničnog postupka. Stavom sedmim izreke obavezana je tužena-protivtužilja da tužiocima- protivtuženima solidarno, na ime naknade troškova postupka, isplati iznos od 154.500,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na dosuđeni iznos počev od dana nastupanja uslova za izvršenje pa do isplate. Stavom osmim izreke obavezana je tužena-protivtužilja da tužilji-protivtuženoj AA, na ime naknade troškova postupka, isplati iznos od 115.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na dosuđeni iznos počev od dana nastupanja uslova za izvršenje pa do isplate. Stavom devetim izreke obavezana je tužena-protivtužilja da tužiocima-protivtuženima BB i VV, solidarno na ime naknade troškova postupka, isplati iznos od 137.250,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na dosuđeni iznos počev od dana nastupanja uslova za izvršenje pa do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 6171/20 od 27.01.2021. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda Gž 6171/20 od 11.07.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane, žalbe tužene i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 20759/15 od 12.06.2019. godine u prvom, drugom, trećem, četvrtom, petom i šestom stavu izreke. Preinačena je prvostepena presuda u sedmom stavu izreke, pa je obavezana tužena da tužiocima na ime naknade troškova prvostepenog postupka solidarno isplati iznos od 478.125,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude pa do isplate. Stavom trećim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu osmom izreke, pa je obavezana tužena da tužilji AA, na ime naknade troškova prvostepenog postupka, isplati iznos od 381.250,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude pa do isplate. Stavom četvrtim izreke preinačena je prvostepena presuda u devetom stavu izreke, pa je obavezana tužena da tužiocima BB i VV iz ..., na ime naknade troškova prvostepenog postupka, solidarno isplati iznos od 405.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom petim izreke obavezana je tužena da tužilji AA, na ime troškova drugostepenog postupka isplati iznos od 22.500,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude pa do isplate. Stavom šestim izreke obavezana je tužena da tužiocima BB i VV iz ..., na ime naknade troškova drugostepenog postupka isplati iznos od 33.750,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude pa do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju, iz svih zakonskih razloga zbog kojih se revizija može izjaviti, s tim što je predložila da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 395. Zakona o parničnom postupku, pogrešno označavajući član 404. Zakona o parničnom postupku, s obzirom da se u ovoj pravnoj stvari primenjuje Zakon o parničnom postupku („Sl. glasnik RS 125/04...111/09).

Vrhovni sud je ispitao dozvoljenost izjavljene revizije, u smislu člana 401. stav 2. ZPP, te zaključio da je revizija dozvoljena, pa nije bilo potrebe da se ispituju uslovi za dozvoljenost revizije u smislu člana 395. ZPP.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 399. ZPP i ocenio da izjavljena revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nema ni bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju se u reviziji ukazuje, jer pobijana presuda nema nedostataka zbog kojih se ne može ispitati.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su pravni sledbenici sada pok. DD, koji je bio zemljišno knjižni vlasnik ulične i dvorišne stambene zgrade u ... ulici broj ... u Beogradu. Rešenjem Komisije za nacionalizaciju pri Narodnom odboru Opštine Vračar N 13/60 od 11.02.1960. godine nacionalizovana je i postala društvena svojina dvorišna zgrada u navedenoj ulici, na dan 26.12.1958. godine, koja je na dan nacionalizacije bila u vlasništvu DD, a koja ima četiri jednosobna stana i dve odvojene sobe. Ulična porodična zgrada u istoj ulici nije nacionalizovana, a ona je takođe bila vlasništvo DD i sastojala se od dva jednosobna stana. Izuzet je od nacionalizacije i ostavljen u svojinu ranijeg sopstvenika jedan jednosoban stan u suterenu dvorišne zgrade koji zauzima ceo suteren.

U postupku obnavljanja zemljišnih knjiga u periodu od 1975. godine do 1979. godine, dozvoljena je uknjižba dvorišne zgrade pravo u ... ulici broj .., bliže opisane u obrazloženju presude, kao i uknjižba prava vlasništva u korist DD na jednosobnom stanu broj 1 u suterenu, kao posebnom fizičkom delu ove zgrade. Takođe je konstatovano da je ranije postojeća ulična zgrada srušena, da je ta zgrada pre rušenja nosila oznaku .. i sastojala se od dva stana (stavnovi sa oznakama 1 i 2), dok je dvorišna zgrada nosila oznaku .. i stanovi u njoj su bili označeni nastavkom niza brojeva započetim stanovima ulične zgrade – 3,4,5,6, 7 i 8. Nakon što je ulična zgrada srušena, na katastarskoj parceli je ostala samo dvorišna zgrada, koja se i sada na njoj nalazi, spratnosti SU+P+1, s tim što je numeracija stanova u preostaloj dvorišnoj zgradi zadržana i posle rušenja ulične zgrade sve do obnove zemljišnih knjiga, kada je zemljišnoknjižni sud dvorišnu zgradu označio brojem .., a stanove u njoj oznakama 1 do 5.

Tužena sa svojom porodicom živi u stanu u suterenu dvorišne zgrade koji je nosio oznaku 4, a sada, prema stanju u katastru, numerisan je broj 1 u zgradi označenoj brojem .. u ... ulici. Prema ugovoru o korišćenju stana iz 1967. godine stan je dodeljen ocu tužene ĐĐ i bio je površine 29,38 m2, a u momentu veštačenja ovoj površini dodate su prostorije označene u skici veštaka građevinske struke, koje su zajedničke prostorije svih stanara zgrade i njegova ukupna površina (zbir površine dodeljen ĐĐ i pripojene površine zajedničke prostorije) iznosi ukupno 53,85 m2.

Otac tužene, sada pokojni ĐĐ je dana 08.02.1956. godine, kao nosilac stanarskog prava, sa stambenom upravom NOO ... zaključio ugovor o korišćenju stana u suterenu označenog broja 7, površine 16m2 – soba sa zajedničkim klozetom u zgradi u ... broj .., a nakon smrti EE, koji je koristio stan – sobu u suterenu iste zgrade, odlukom Kućnog saveta ova soba je data na korišćenje ĐĐ. Nakon toga, on je kao nosilac stanarskog prava, dana 19.03.1967. godine sa stambenom upravom NOO Vračar zaključio ugovor o korišćenju stana u suterenu (bez oznake broja), sada površine 37 m2, lociran u zgradi broj .. u ... ulici, a koji će koristiti neodređeno vreme zajedno sa članovima svog porodičnog domaćinstva, suprugom, sinom i ćerkama, između ostalih i ovde tuženom GG. Otac tužene je preminuo 1986. godine, a njegova supruga ŽŽ preminula je ...1995. godine.

Tužena je rođena u spornom stanu, živela je do 1982. godine, kada se udala i napustila – iselila se iz stana i u periodu od 1982. godine do 1985. godine živela je u domaćinstvu sa svojom suprugom. Tužena se ponovo uselila u sporni stan 1985. godine, kako bi pomogla majci de neguje bolesnog oca. Nakon vraćanja u sporni stan, tužena je u jednom periodu bila prijavljena na drugoj adresi, a nakon toga do zaključenja glavne rasprave pred prvostepenim sudom živela je u navedenom stanu. Suprug tužilje je vlasnik ½ kuće u ... . Majka tužene nije, nakon smrti supruga, zaključila novi ugovor o korišćenju stana, a nakon njene smrti tužioci su tuženoj nudili dogovor oko korišćenja stana, ali ona dogovor nije prihvatila jer su uslovi bili nepovoljni zbog visoke stanarine koji su tražili, pa ugovor o zakupu nije zaključen. Nakon trajanja ovog spora tužena je 2018. godine podnela predlog vanparničnom sudu radi donošenja rešenja koje zamenjuje ugovor o korišćenju stana, a kao protivnike predalgača je označila tužioce.

U listu nepokretnosti broj .. KO ... kao vlasnici spornog stana upisani su tužilja AA sa ½ idealnog dela i tužioci BB i VV, sa po ¼ idealnog dela.

Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje, prvostepeni sud je zaključio da je tužena izgubila status člana porodičnog domaćinstva iseljenjem u periodu od 1981. do 1985. godine, da svojstvo člana porodičnog domaćinstva nije mogla da stekne ponovo posle 29.07.1973. godine, s obzirom da se radi o stanu u privatnoj svojini građana. Pored toga, prvostepeni sud je utvrdio da tužena ima i rešeno stambeno pitanje s obzirom da njen suprug poseduje kuću u ..., a tokom postupka tužena nije dokazala da je ta kuća neuslovna i nepodobna za stanovanje. Zato je prvostepeni sud obavezao tuženu da se iseli iz stana i zajedničkih prostorija na navedenoj adresi i odbio protivtužbeni zahtev da se utvrdi da tužena ima pravo zakupa na spornom stanu.

Drugostepeni sud je prihvatio razloge prvostepenog suda, pri čemu je prihvatio i ocenu prigovora nedostatka aktivne i nedostatka pasivne legitimacije. Tužioci su upisani kao vlasnici stana u suterenu dvorišne zgrade koji je jedini stan u suterenu navedene zgrade, a tužena koristi sve suterenske prostorije, kako stan tako i zajedničke prostorije. Pravo tužilaca na mirno uživanje imovine iz člana 1. Protokola 1. Evropske Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda je suprostavljeno pravu na dom, na koje tužilja ukazuje, u smislu člana 8. Konvencije. Međutim, sudovi su ocenili da se sporni stan ne može smatrati domom tužene, jer ona ima rešeno stambeno pitanje, s obzirom da njen suprug ima kuću u ..., što znači da je stambeno obezbeđena, a da u periodu od 1986. godine do 1995. godine tužena u spornom stanu nije stvarala svoj dom, jer je u tom stanu boravila kako bi pomogla majci i negovala oca. Udajom i iseljenjem iz spornog stana tužena je sa svojim suprugom i decom stvorila svoj dom, van roditeljskog doma.

Pravilno su nižestepeni sudovi, na utvrđeno činjenično stanje, primenili materijalno pravo donoseći pobijanu odluku, za koju su dali dovoljne i jasne razloge koji u svemu prihvata i Vrhovni sud.

Revizijom se ponavljaju navodi koje je tužena iznela u žalbi protiv prvostepene presude, koje je drugostepeni sud ocenio kao neosnovane i obrazložio razloge zbog kojih te navode smatra neosnovanim, a te razloge u svemu prihvata i Vrhovni sud.

Navodima revizije se, takođe, osporava utvrđeno činjenično stanje, što nije dozvoljen razlog za izjavljivanje revizije.

Suprotno navodima revizije, tužena nije stekla pravo na dom u spornom stanu, bez obzira na vremenski period u kome koristi ovaj stan, jer ima obezbeđeno stambeno pitanje u kući svog supruga u ..., a iseljenjem iz spornog stana udajom 1982. godine izgubila je svojstvo člana porodičnog domaćinstva koje nije mogla da ponovo stekne useljenjem u stan 1985. godine, pri čemu je u postupku utvrđeno da se ona u stan uselila ne da bi stvorila dom u tom stanu, nego da bi pomogla majci u nezi bolesnog oca.

Vrhovni sud je cenio i ostale navode revizije, kojima se ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, zbog čega ti navodi nisu posebno obrazloženi.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u izreci presude, na osnovu člana 405. Zakona o parničnom postupku.

Pedsednik veća-sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković