U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Tatjane Miljuš, predsednika veća, Jasmine Stamenković i Tatjane Đurica, članova veća, u parnici po tužbi tužioca O.F.P.S. - Organizacija proizvođača fonograma Srbije Beograd, čiji je punomoćnik Vedran Đerić, advokat u ..., protiv tuženog Knjižara Vulkan DOO Beograd, matični broj ..., čiji je punomoćnik Slobodan Z. Golubović, advokat u ..., radi isplate, vrednost predmeta spora 117.265,56 dinara, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda 9Pž 4794/24 od 13.02.2025. godine, u sednici veća održanoj 29.05.2025. godine, doneo je

P R E S U D U

USVAJA SE revizija tuženog, presuda Privrednog apelacionog suda 9Pž 4794/24 od 13.02.2025. godine SE PREINAČUJE tako što se odbija žalba tužioca i potvrđuje presuda Privrednog sud u Beogradu 36P 5952/2023 od 14.06.2024. godine u odbijajućem delu za tužbeni zahtev za isplatu glavnog duga od 14.478,26 dinara, a UKIDA u usvajajućem delu za tužbeni zahtev za zakonske zatezne kamate i u delu odluke o troškovima parničnog postupka i u tom delu se predmet vraća drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Privredni sud u Beogradu je doneo presudu 36P 5952/2023 dana 14.06.2024. godine kojom je u I stavu izreke ukinuo rešenje o izvršenju Privrednog suda u Beogradu 5Iiv 2959/23 od 08.06.2023. godine u celosti; u II stavu izreke konstatovao da delimično usvaja tužbeni zahtev tužioca i obavezao tuženog da tužiocu plati iznos od 102.787,30 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 07.06.2023. godine do isplate; u III stavu izreke odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca u delu kojim je tražio da se tuženi obaveže da tužiocu isplati iznos od 14.478,26 dinara, i da mu plati zakonsku zateznu kamatu na dosuđeni iznos od 102.787,30 dinara, počev od određenih datuma na pojedinačne mesečne iznose pa do 06.06.2023. godine, i u IV stavu izreke, obavezao tuženog da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 93.854,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Odlučujući o žalbi tužioca, Privredni apelacioni sud je presudom 9Pž 4794/24 od 13.02.2025. godine, preinačio presudu Privrednog suda u Beogradu P 5952/23 od 14.06.2024. godine u stavu III izreke, tako što je obavezao tuženog da tužiocu isplati iznos od 14.478,26 dinara, i zakonsku zateznu kamatu na pojedinačne mesečne iznose počev od određenih datuma navedenih u izreci do 06.06.2023. godine, kao i u stavu IV izreke, tako što je obavezao tuženog da tužiocu isplati iznos od 108.862,32 dinara na ime troškova parničnog postupka sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti do isplate, i u III stavu izreke obavezao tuženog da tužiocu naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 27.538,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju kojom pobija presudu u celosti, zbog pogrešne primene materijalnog prava, koja je dozvoljena po odredbi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“, br. 72/2011...10/2023-dr. zakon).

Tuženi je izjavio reviziju pozivom na odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku, kao posebnu reviziju, o čijoj dozvoljenosti Vrhovni sud nije odlučivao, s obzirom da je revizija dozvoljena po odredbi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 408. Zakona o parničnom postupku i zaključio da je revizija osnovana.

Presuda je doneta bez bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Tužilac je ispostavio račune tuženom na ime jedinstvene naknade za javno saopštavanje fonograma i na njima zabeleženih interpretacija za period od januara 2022. godine do aprila 2023. godine, u ukupnom iznosu od 292.653,54 dinara, pozivom na odredbu člana 156. stav 5. Zakona o autorskim i srodnim pravima, Tarifu za ostvarivanje prava na naknadu za javno saopštavanje muzičkih dela, interpretacije i fonograma i Sporazum o objedinjenoj naplati naknade za javno saopštavanje muzičkih dela, interpretacije i fonograma i naknadnih aneksa, sa pojedinačnim iznosima za objekte određenih površina na određenim adresama u Beogradu, Čačku, Kruševcu, Nišu, Kragujevcu, Zemunu i Šapcu. Sedište tuženog je u Beogradu u ulici Sremska broj 2. Na osnovu izvedenog dokaza veštačenjem ekonomsko-finansijske struke prvostepeni sud je utvrdio da jedinstvena naknada obračunata prema Tarifi i sedištu tuženog iznosi 292.653,54 dinara, od čega je tuženi izmirio obavezu u iznosu od 175.387,98 dinara, pa neizmirena obaveza iznosi 117.265,56 dinara, dok ista naknada obračunata prema lokaciji i površini svakog maloprodajnog objekta iznosi 278.175,28 dinara ukupno, pa je preostali neizmireni iznos obaveze tuženog 102.787,30 dinara. Zato je odbio tužbeni zahtev za 14.478,26 dinara. Primljene, sporne račune, tuženi je osporio navodima da su ispostavljeni za sve maloprodajne objekte u kojima tuženi obavlja svoju delatnost kao da se nalaze u Beogradu u Sremskoj ulici, gde je sedište tuženog, umesto da se naknada obračuna posebno za svaki objekat u skladu sa zonom u kojoj se objekat nalazi. Na osnovu odredaba Zakona o autorskim i srodnim pravima prvostepeni sud je zaključio da je tuženi korisnik predmeta zaštite i da je javno saopštavao muzička dela i fonograme i na njima zabeležene interpretacije sa nosača zvuka putem muzičkog uređaja, iz repertoara tužioca. Nadalje, primenom odredbe člana 6. Tarife za ostvarivanje prava za javno saopštavanje muzičkih dela, interpretacija i fonograma, te u smislu Zakona o autorskim i srodnim pravima, pod sedištem korisnika prvostepeni sud smatra ono sedište koje korisnik koristi za prijem potrošača i u kojem vrši korišćenje predmeta zaštite i javno saopštavanje. U tom smislu smatra da tarifa ne uzima u obzir sedište pravnog lica ili preduzetnika kao mesto na teritoriji Republike Srbije iz koga se upravlja poslovanjem društva i koje je kao takvo određeno osnivačkim aktom ili odlukom skupštine u smislu Zakona o privrednim društvima, već se pod sedištem korisnika predmeta zaštite podrazumeva prostor u kojem korisnik predmeta zaštite vrši prijem gostiju, potrošača i naručilaca usluge i u kojem su evidentirani oni oblici korišćenja predmeta zaštite određeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima. Stoga smatra da je tužilac bio dužan da utvrdi površinu svakog posebnog prostora – objekta koji tuženi koristi za prijem potrošača, što jeste iskazano u računima, kao i geografsku lokaciju svakog posebnog objekta tuženog u kojem je došlo do korišćenja predmeta zaštite. Prema tome je prihvatio za pravilan obračun naknade prema javnom saopštavanju fonograma i na njima zabeleženih interpretacija u knjižarama tuženog u svakom pojedinom mestu, a u preostalom neplaćenom iznosu, od 102.787,30 dinara. Zateznu kamatu na preostali iznos duga prvostepeni sud je dosudio počev od dana utuženja, odnosno 07.06.2023. godine, pozivom na odredbu člana 279. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud je stava da prvostepeni sud pogrešno tumači odredbe Tarife za ostvarivanje prava na naknadu za javno saopštavanje muzičkih dela, interpretacije i fonograma („Službeni glasnik RS“ br. 117/13) kojom je propisano da su iznosi naknada za javno saopštavanje dati u dinarima i na mesečnom nivou, a da se naknada za javno saopštavanje utvrđuje u zavisnosti od površine prostora koji koristi za prijem gostiju, potrošača i naručilaca usluga, značaja koji za obavljanje delatnosti korisnika ima javno saopštavanje muzičkih dela, interpretacije i fonograma, kao i geografske lokacije sedišta korisnika, koji pojam prvostepeni sud nije pravilno tumačio kada je zaključio da sedište korisnika predstavlja lokaciju svakog pojedinačnog maloprodajnog objekta. Drugostepeni sud obrazlaže da član 6. Tarife nije predvideo da se naknada obračunava u odnosu na mesto korišćenja predmeta zaštite, već lokaciju sedišta korisnika, koju ne definiše Zakon o autorskim i srodnim pravima, niti se iz sadržine tog zakona može izvesti zaključak da se pojam sedišta koristi u drugom značenju u odnosu na ono propisano Zakonom o privrednim društvima. Zato je preinačio prvostepenu presudu u odbijajućem delu za tužbeni zahtev za iznos od 14.478,26 dinara i obavezao tuženog na isplatu i tog iznosa. Odluku da preinači prvostepenu presudu i u delu odluke o tužbenom zahtevu za zakonske zatezne kamate na dosuđeni iznos glavnog duga od 117.265,56 dinara, u granicama postavljenog tužbenog zahteva, tako što je obavezao tuženog na isplatu i zakonskih zateznih kamata pre utuženja 06.06.2023. godine, drugostepeni sud je doneo na osnovu zaključka da tuženi nije tokom postupka osporio prijem utuženih računa, kojima je unapred određen rok za ispunjenje obaveze, pa je tuženi pao u docnju protekom ovog roka, a tužilac pravo na zakonsku zateznu kamatu ima od padanja tuženog u docnju.

Osnovano revident pobija pravilnost primene materijalnog prava u donošenju pravnosnažne presude u drugom stepenu. Vrhovni sud prihvata za pravilno shvatanje odredaba člana 6. Tarife za ostvarivanje prava za javno saopštavanje muzičkih dela, interpretacija i fonograma na način kako to čini prvostepeni sud. Same odredbe člana 6. Tarife, prema kojima se iznos naknada za javno saopštavanje utvrđuje u zavisnosti od površine prostora koji korisnik koristi za prijem gostiju, potrošača i naručilaca usluga, značaja koji za obavljanje delatnosti korisnika ima javno saopštavanje muzičkih dela, interpretacija i fonograma i geografske lokacije sedišta korisnika, upućuje na jedinstvo kriterijuma. Svakako da je prema takvoj odredbi teža na mestu, odnosno prostoru koji korisnik koristi za prijem gostiju, potrošača i naručilaca usluga, pa je od značaja gde je to mesto, kao sedište delatnosti, kao što je od značaja površina tog prostora. Tome ide u prilog i odredba člana 7. Tarife, kojom su razvrstani korisnici u grupe prema sedištima na teritorijama različitih opština po grupama, kao „devastirana područja“ i druga, pa i po zonama pojedinih delova gradova. Ovakva kategorizacija nikako ne upućuje na sedište korisnika u smislu Zakona o privrednim društvima, niti to ima smisla baš s obzirom da se uzimaju u obzir i delovi gradova. Dalje, shvatanje po kome je od značaja za visinu naknade mesto na kome se nalazi prostor koji korisnik koristi za prijem gostiju, potrošača i naručilaca usluga, dakle u kojem obavlja delatnost i pritom koristi predmet zaštite i vrši javno saopštavanje, obezbeđuje ravnomernu i primerenu naknadu prema svakom korisniku prema načinu i obimu iskorišćavanja predmeta zaštite, u skladu sa principom sadržanim i u odredbi člana 183. Zakona o autorskom i srodnim pravima. Prema tome, prvostepeni sud je pravilno primenio pravo kada je prema utvrđenim činjenicama o tako obračunatoj naknadi i delimičnom plaćanju od strane tuženog odbio tužbeni zahtev za 14.478,26 dinara.

Zbog navedenog je preinačena drugostepena presuda i odbijena žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda u odbijajućem delu za navedeni tužbeni zahtev za glavni dug, primenom odredbe člana 416. stav 1. ZPP.

U delu odluke o tužbenom zahtevu za zakonske zatezne kamate za period pre podnošenja tužbe, pravilan je stav drugostepenog suda u primeni relevantnog materijalnog prava. Međutim, utvrđeno činjenično stanje zasad ne daje osnov za dosuđenje zakonskih zateznih kamata na određene iznose od određenih datuma kako je to dosuđeno drugostepenom presudom, jer nije utvrđeno za koje iznose je u utuženim računima koji rok određen za ispunjenje obaveze, odnosno kad je tuženi pao u docnju protekom tako određenih rokova. Stoga je u ovom delu ukinuta drugostepena presuda priemnom odredbe člana 416. stav 2. ZPP i predmet je vraćen drugostepenom sudu u tom delu i u delu odluke o troškovima celog postupka, po odredbi člana 165. stav 3. ZPP, na ponovno suđenje.

Predsednik veća – sudija

Tatjana Miljuš, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković