U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Matković Stefanović i dr Ilije Zindovića, članova veća, u privrednom sporu tužioca SOKOJ-ORGANIZACIJA MUZIČKIH AUTORA SRBIJE, Beograd, ulica Mišarska broj 12-14, čiji je punomoćnik Milutin Trninić, advokat iz ..., protiv tuženog ''FRIENDLY COMPANY'' iz Smedereva, ulica Vojvode Stepe broj 39, čiji je punomoćnik Ivana Protić, advokat iz ..., radi utvrđenja, vrednost predmeta spora 68.741,92 dinara, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž br. 6293/18 od 19.12.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 26.11.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž br. 6293/18 od 19.12.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Privrednog suda u Beogradu P br. 2545/18 od 27.09.2018. godine u stavu prvom izreke odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da mu isplati iznos od 68.741,92 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 18.06.2015. godine do isplate. Stavom II izreke obavezan je tužilac da tuženom isplati iznos od 99.208,00 dinara na ime troškova parničnog postupka.

Presudom Privrednog apelacionog suda Pž br. 6293/18 od 19.12.2019. godine preinačena je presuda Privrednog suda u Beogradu P br. 2545/18 od 27.09.2018. godine i presuđeno tako što je obavezan tuženi da isplati tužiocu iznos od 68.741,92 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 18.06.2015. godine do isplate, a odbijen je tužbeni zahtev kojim je tuženi tražio da mu tužilac isplati iznos od 137.483,84 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od utuženja pa do isplate, pri čemu je obavezan tuženi da tužiocu isplati iznos od 106.208,00 dinara na ime troškova parničnog postupka. Stavom II izreke drugostepene odluke obavezan je tuženi da tužiocu na ime troškova drugostepenog postupka isplati iznos od 12.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tuženi je izjavio blagovremenu i dozvoljenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, a reviziju zasniva i na primeni člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pobijanu presudu u granicama revizijskih razloga propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' 72/11... 55/14) Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti.

Predmet tužbenog zahteva u ovom sporu je potraživanje tužioca prema tuženom u iznosu od 465.900,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom.

Prema utvrđenim činjenicama o stanju tužilac je u postupku kontrole u 2011. godini i 2013. godini u objektima tuženog u kafeu ''AA'' koji se nalazi u ... u ul. ... utvrdio da se u istom javno saopštavaju muzička dela koja spadaju u repertoar tužioca, te zbog toga postoji ovlašćenje tužioca da potražuje naknadu za javno saopštavanje autorskih dela. Tuženi je ovo pravo tužioca osporio navodeći da je zaključio ugovor sa firmom „BB“ iz ... dana 25.09.2011. godine na osnovu kog je dobio na korišćenje muzički uređaj-... preko kog je emitovao muziku autora čija autorska prava štiti navedena firma. Zapisnicima o izvršenoj kontroli u objektu tuženog dana 16.12.2011. godine konstatovano je javno saopštavanje muzičkih dela sa muzičkog uređaja preko četiri zvučnika, dok je kontorlom od 08.02.2013. godine konstatovano saopštavanje muzičkih dela preko mini linije putem dva zvučnika koji se nalaze u kafeu tuženog. Kontrolom tužioca je utvrđeno da se u objektu tuženog nalazila muzička linija iza šanka i da je postojalo emitovanje muzike koja je sastavni deo repertoara tužioca, pri čemu nije postojao nijedan „...“ uređaj.

Na osnovu tako utvrđenih činjenica prvostepeni sud je stava da tužilac nije dokazao svoje pravo koje mu je pripada po osnovu naknade za javno saopštavanje autorskih dela, pa je primenom pravila o teretu dokazivanja odbio tužbeni zahtev. Prihvatajući iskaz statutarnog zastupnika tuženog, prvostepeni sud izvodi zaključak da to što tuženi tvrdi da je imao ovlašćenje na iskorišćavanje muzičkih dela koja mu je ustupila firma „BB“ i to što je koristio muzički aparat koji je dobio od ovog lica preko kog je emitovana muzika jeste razlog koji isključuje ovlašćenje tužioca na spornu naknadu, zbog čega je upravo na tužiocu bio teret dokazivanja činjenice da je tuženi u svom objektu javno saopštavao muzička dela koja spadaju u njegov repertoar.

Drugostepeni sud ne prihvata zaključak na kojem je zasnovana prvostepena presuda. Nalazi da tuženi samo po osnovu ugovora zaključenim sa ''BB'' nije dokazao da je iskorišćavao autorska dela koja tužilac štiti. Smatra da je po ugovoru tuženi od firme ''BB'' preuzeo softver, prateći hardver koji se koristi sa softverom, mrežni ruter, automat za novac i ekran osetljiv na dodir i da isti ne sadrži preciznu definiciju koji su proizvodi u pitanju, odnosno šta konkretno sadrži softver sa pratećim hardverom kada je u pitanju predmet autorske zaštite. Smatra da se iz priloženog ugovora ne može zaključiti da je na tuženog preneto korišćenje određenih autorskih dela što bi isključilo zakonsku obavezu zaštite koju ostvaruje tužilac, jer je tuženi bio u obavezi da dostavi specifikaciju i detaljni pregled softverskog integrisanog rešenja iz kojeg bi se utvrdilo da dela koja su saopštavana ne podležu zaštiti od strane tužioca. Kako na strani tužioca postoji pretpostavka da su dela koja se javno saopštavaju pod zaštitom istog, drugostepeni sud nalazi da tužilac osnovano potražuje od tuženog naknadu obračunatu u odnosu na kapacitet njegovog lokala koji je utvrđen tokom kontrole u odnosu na broj od 40 mesta u periodu od 01.03.2013. godine pa do 31.12.2013. godine u iznosu od 68.741,94 dinara, sve uvećano sa zakonsku zateznu kamatu počev od 18.06.2015. godine do isplate.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo kada je utvrdio postojanje pravnog osnova i visinu potraživanja u delu u kojem je usvojen tužbeni zahtev na ime glavnog duga sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom.

Revizijom tuženog osporava se izneto stanovište drugostepenog suda. Revizijom se ukazuje na to da zapisnici koje je sačinio tužilac u postupku kontrole predstavljaju njegove privatne isprave, kao i da ne može biti dužnik utužene naknade, jer je ugovorom od 25.09.2011. godine na njega preneto korišćenje softverskog rešenja „BB“ koje podrazumeva korišćenje muzičkih dela na kojima „BB“ ostvaruje autorska prava, odnosno prema listi autorskih dela koja je podložna promenama od strane ustupioca muzičke platforme. Smatra i da je visina sporne naknade pogrešno odmerena iz razloga što nedostaju parametri koji određuju način njenog obračuna.

Vrhovni kasacioni sud ne prihvata revizijske navode tuženog.

Prema članu 152. i 153. Zakona o autorskim i srodnim pravima, a u vezi sa članovima 157, 158, 169. i 176. Zakona o autorskim i srodnim pravima, određeni imovinski deo autorska i srodna prava se kolektivno ostvaruju preko organizacije za kolektivno ostvarivanje tih prava. Nosioci autorskog, odnosno srodnih prava preko organizacije kolektivno ostvaruju isključiva imovinska autorska, odnosno srodna prava, kao i pravo na potraživanje naknade za svoja dela, a organizacija ima pravo da vrši kontrolu nad iskorišćavanjem predmeta zaštite sa njenog repertoara. Prema članu 19. Zakona o autorskim i srodnim pravima autor ima pravo na ekonomsko iskorišćavanje svog dela, kao i dela koje je nastalo preradom njegovog dela, pa za svako iskorišćavanje autorskog dela od strane drugog lica autoru pripada naknada. Iskorišćavanje muzičkog autorskog dela može biti izvršeno i javnim saopštavanjem u vršenju komercijalne delatnosti iz člana 32. i 33. Zakona o autorskim i srodnim pravima. Sledi da organizacija koja je osnovana za kolektivno ostvarivanje autorskih i srodnih prava vrši kolektivnu zaštitu imovinskih prava autora ili nosilaca srodnih prava, pa i imovinska prava nastala javnim saopštavanjem autorskih dela. Kolektivna zaštita autorskih prava podrazumeva praćenje stanja od strane organizacije koja je u tom cilju osnovana kako se i na koji način autorska i srodna prava koriste iz odgovarajućeg repertoara koji štiti. U slučaju da dođe do njihove povrede predviđena je i odgovarajuća reakcija kojima se pravna zaštita ostvaruje kolektivnim putem.

U konkretnom slučaju, predmet tužbenog zahteva u delu drugostepene odluke koji se pobija revizijom predstavlja naknadu za javno saopštavanje autorskih dela u ugostiteljskom objektu tuženog za period mart - decembar 2013. godine. Kontrolom ovlašćenih predstavnika tužioca u prostorijama tuženog u kojima obavlja ugostiteljsku delatnost utvrđeno je postojanje uređaja koji su podobni za javno saopštavanje muzike i da je u istim prostorijama postojalo saoštavanje muzičkih dela. Sa druge strane, postojanjem ugovora od 25.09.2011. godine tuženom je ustupljeno korišćenje uređaja i softverske platforme za emitovanje muzičkih dela, što je podrazumevalo i prenos ovlašćenja za javno saopštavanje muzike u komercijalne svrhe. Takav prenos morao je uključiti i postojanje liste autorskih dela koja je sačinjena od strane ustupioca muzičke platforme. Međutim, pored toga što se i u reviziji poziva na njeno postojanje, listu muzičkih autorskih dela tuženi za potrebe isključenja njegove odgovornosti za plaćanje naknade prema tužiocu nije dostavio. Postojanje takve liste omogućava upoređivanje iste sa repertoarom tužioca. Izostankom takvog upoređivanja nije moguće izvesti nesumnjiv zaključak o tome da je tuženi u svom ugostiteljskom objektu saopštavao isključivo muzičke numere koji nisu predmet zaštite od strane tužioca. Naprotiv, prema članu 180. stav 1. Zakona o autorskim i srodnim pravima postoji pretpostavka da tužilac ima ovlašćenje da deluje za račun svih domaćih i inostranih nosilaca autorskih prava koji su obuhvaćeni njegovom delatnošću.

Imajući u vidu navedeno, neosnovano se revizijom pasivna legitimacija tuženog za plaćanje utužene naknade u delu koji se pobija revizijom, isključuje pozivanjem na postojanje ugovora kojim mu je preneto korišćenje muzičkih dela na kojima „BB“ ostvaruje autorska prava. Samo postojanje ugovora kojim su na tužioca preneta pravo na javno saopštavanje nekih muzičkih dela, bez određenja koja su to dela, ne može isključiti pretpostavku o tome da tužilac ima ovlašćenje da deluje i za račun autora muzičkih dela čiji je saopštavanje postojalo u trenutku kada su predstavnici tužioca vršili kontrolu u ugostiteljskom objektu tuženog. Tačni su navodi o tome da zapisinici koji su sačinjeni u postupku kontrole koju je provodio predstavljaju privatne isprave tužioca. Ali, prilikom donošenja drugostepene odluke ovim zapisnicima se utvrđuje da je tužilac imao uređaje u svom objektu u kojem je obavljao poslovnu delatnosti koji su podobni za javno saopštavanje muzičkih dela i da je prilikom kontrole bilo emitovanja muzike u istom objektu, a ove okolnosti revident nije ni dovodio u pitanje. Prigovor tuženog se odnosio na vrstu muzike koju je javno saopštavao u svojom ugostiteljskom objektu, pri čemu istovremeno nije opredelio u odnosu na koja autorska dela mu je ugovorom od 25.09.2011. godine ustupljeno pravo na njihovo javno saopštavanje od strane ino- partnera.

Neosnovano se revident poziva i na pogrešno izvršen obračun visine naknade za korišćenje predmeta zaštite tužioca u odnosu na proizvoljno utvrđenu površinu njegovog ugostiteljskog objekta u kojem je vršeno javno saopštavanje autorskih dela. Utužena naknada u delu drugostepene odluke koji se pobija revizijom odnosi se na javno saopštavanje autorskih dela u periodu od 01.03.2013. godine do 31.12.2013. godine, pa se i njena visina odmerava u skladu sa tarifnom klasom 3. i tarifnim brojem 2.3. Tarife naknada koju naplaćuje SOKOJ – organizacija za zaštitu autorskih muzičkih dela („Sl. glasnik RS“, br. 85/2007..117/2013). Propisani način odmeravanja sporne naknade u korelaciji je sa brojem stolica u ugostiteljskom objekta, a ne prema njegovoj površini. Sledi da površina objekata na koju se ukazuje revizijom uopšte nije relevantna za određivanje visine sporne naknade, a broj sedećih mesta u ugostiteljskom objektu tuženog koji je utvrđen u postupku kontrole nije bio doveden u pitanje od strane revidenta.

Kod takvog stanja stvari, osnovanost potraživanja tužioca na ime glavnog duga u visina od 68.741,92 dinara koja je utvrđena drugostepenom odlukom u delu koji se pobija revizijom proizlazi iz shodne primene odredbi člana 19, 153, 180. i 187. Zakona o autorskom i srodnim pravima, a u odnosu na odluku o kamati primenom odredbi člana 277. i 324. Zakona o obligacionim odnosima. Zbog navedenog, nasuprot revizijskim navodima, bili ispunjeni uslovi za preinačenje prvostepene presude od strane drugostepenog suda delimičnim usvajanjem tužbenog zahteva.

Na osnovu izloženog Vrhovni kasacioni sud je, primenom člana 414. ZPP, odbio reviziju tuženog kao neosnovanu i odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Branko Stanić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić