III U preostalom delu revizija tužioca se odbija kao neosnovana.

IV OBAVEZUJE tuženi „B.G.-PHARM“ d.o.o. Beograd u stečaju da tužiocu isplati trošak revizijskog postupka u iznosu od 52.920,00 dinara dinara u roku od 8 dana od dana prijema presude, pod pretnjom izvršenja.

V ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Privrednog suda u Beogradu P. 2616/15 od 07.06.2017. godine, u stavu I izreke, utvrđeno je da je osnovano potraživanje tužioca prema tuženom na ime kamate na iznos eskontovanih menica u iznosu glavnog potraživanja od 112.119.756,28 dinara, kao i za zateznu kamatu na iznos glavnog potraživanja do 20.04.2012. godine, u iznosu od 25.469.899,85 dinara. U stavu II izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca u delu u kome je tražio da se utvrdi da tužilac u odnosu na tuženog ima pravo odvojenog namirenja – razlučno pravo na šestosobnom stanu broj ..., korisne površine 234,81m2, zgrade u ul. ... broj .../..., postojeće na katastarskoj parceli br. .../..., iz lista nepokretnosti ... KO ... i poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost broj ..., površine u gabaritu 754 m2, izgrađene na katastarskoj parceli broj ..., iz lista nepokretnosti ... KO ... i to u iznosu glavnog potraživanja od 200.020.206,65 dinara, iznosu zatezne kamate na iznos glavnog potraživanja do 20.04.2012. godine od 18.623.935,19 dinara, i iznosu zatezne kamate na glavno potraživanje od 20.04.2012. godine do dana realizacije vrednosti imovine koja služi za obezbeđenje potraživanja, ali samo do visine realizovane imovine na ime neisplaćene cene na osnovu kupoprodajnih ugovora. Stavom III izreke, utvrđeno je da tužilac ima u odnosu na tuženog pravo odvojenog namirenja- razlučno pravo na šestosobnom stanu broj ..., korisne površine 234,81m2, zgrade, u ul. ... broj .../..., postojeće na katastarskoj parceli br. .../..., iz lista nepokretnosti ... KO ... i poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost broj ..., površine u gabaritu 754 m2 i to u iznosu glavnog potraživanja od 139.984.072,57 dinara, sa zateznom kamatom na iznos glavnog potraživanja do 20.04.2012. godine, u iznosu od 917.289,17 dinara i iznosu zakonske zatezne kamate na iznos glavnog potraživanja počev od 20.04.2012. godine do dana realizacije vrednosti imovine koja služi za obezbeđenje potraživanja, ali samo do visine realizovane imovine na ime naknade na ime isplate neisplaćene cene na osnovu pristupanja dugu Banci Intesa. U stavu IV izreke obavezan je tuženi da tužiocu plati troškove parničnog postupka u iznosu od 148.824,85 dinara, u roku od 8 dana, od dana prijema pismenog otpravka presude.

Presudom Privrednog apelacionog suda Pž. 4781/17 od 01.04.2019. godine u stavu prvom izreke, odbijena je žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda u stavu 1 izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu trećem izreke i presuđeno tako što je odbijen kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca u delu u kome je tražio da se utvrdi da tužilac u odnosu na tuženog ima pravo prvenstvenog namirenja- razlučno pravo na šestosobnom stanu broj ..., korisne površine 234,81m2, zgrade, u ul. ... broj .../.., postojeće na katastarskoj parceli br. .../..., iz lista nepokretnosti ... KO ... i poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost broj 1, površine u gabaritu 754 m2, izgrađene na katastarskoj parceli broj ..., iz lista nepokretnosti ... KO ..., radi naplate potraživanja od 139.984.072,57 dinara, sa zateznom kamatom na iznos glavnog potraživanja do 20.04.2012. godine, u iznosu od 917.289,17 dinara i iznosu zakonske zatezne kamate na iznos glavnog potraživanja počev od 20.04.2012. godine do dana realizacije vrednosti imovine koja služi za obezbeđenje potraživanja, ali samo do visine realizovane imovine na ime naknade na ime isplate neisplaćene cene na osnovu pristupanja dugu Banci Intesa. Stavom trećim izreke ukinuta je odluka o troškovima postupka iz stava IV izreke prvostepene presude.

Protiv stava drugog presude Privrednog apelacionog suda Pž. 4781/17 od 01.04.2019. godine, tužilac preko punomoćnika, blagovremeno je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

U odgovoru na reviziju tuženi je osporio navode iz revizije i predložio da se ista odbije kao neosnovana. Trošak je tražio.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu drugostepenu presudu u granicama propisanim Zakonom o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011, 49/2013 – odluka US, 74/2013 – odluka US i 55/2014), i utvrdio da je revizija tužioca delimično osnovana.

Predmet spora među parničnim strankama pred revizijskim sudom je utvrđenje razlučnog prava - prava prvenstvenog namirenja tužioca na opredeljenim nepokretnostima, za iznos potraživanja od 139.984.072,57 dinara, sa obračunatom zateznom kamatom, koji je tužilac isplatio poveriocu Banca Intesa, po osnovu ugovora o pristupanju dugu br. 1303308.5 od 07.05.2010. godine.

Prema stanju u spisima tužilac je prijavio potraživanje u stečajnom postupku koji se sprovodi nad tuženim. Potraživanje zasniva po Ugovoru o pristupanju dugu br. ... .... od 07.05.2010. godine, kojim je izmirio obavezu tuženog prema poveriocu Banca Intesa, proisteklu iz Ugovora o dugoročnom kreditu br. ...-...-... . ... od 07.05.2010. godine. U pogledu navedenog potraživanja tužilac je zahtevao da mu se utvrdi pravo prvenstvenog namirenja (razlučno pravo), na nepokretnostima na kojima je upisan kao hipotekarni poverilac. Tuženi je ovo potraživanje osporio u stečajnom postupku, pa je zaključkom suda tužilac upućen da u parnici utvrđuje njegovu osnovanost, kao i postojanje prava na prvenstveno namirenje.

Prvostepeni sud je, raspravljajući o osnovanosti tužiočevog potraživanja, utvrdio da je Ugovorom o dugoročnom kreditu br. ...-....- ... . ... od 07.05.2010k koji je zaključen između Banca Intesa a.d. Beograd i pravnog prethodnika ovde tuženog kao korisnika kredita, prethodniku tuženog odobren kredit od 1.500.000,00 evra u dinarskoj protivvrednosti. Kao instrument obezbeđenja vraćanja kredita ugovoreno je da je korisnik kredita u obavezi da dostavi 10 ugovornih ovlašćenja shodno Zakonu o platnom prometu, deset blanko solo menica, Ugovor o pristupanju duga tužioca, kao i potpisane i overene sudske založne izjave.

Iz Ugovora o pristupanju dugu br. ... . ... od 07.05.2010. godine, zaključenog između Banca Intesa a.d. Beograd, kao banke i tužioca u svojstvu sadužnika, utvrđeno je da se, u skladu sa čl. 451. Zakona o obligacionim odnosima, sadužnik obavezao banci da će, pored dužnika, ispuniti njegovo potraživanje po osnovu Ugovora o dugoročnom kreditu ...-...- .... . ... od 07.05.2010. godine, sa svim eventualno zaključenim, pripadajućim aneksima, na način i pod uslovima iz tog ugovora, odnosno pripadajućih aneksa, čime sadužnik, pored dužnika, stupa u solidarnu obavezu prema banci.

Pored pomenutog ugovora o pristupanju dugu, potraživanje iz ugovora o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine, obezbeđeno je i zasnovanom hipotekom u korist poverioca Banca Intesa a.d. Beograd. Iz prepisa lista nepokretnosti broj ... proizlazi da je pod brojem ...-...- .../..., upisano založno pravo - izvršna vansudska hipoteka na stanu u ul. ... br. ..., u svojini pravnog prethodnika tuženog. U G listu navedeno je da je upisana hipoteka u korist Banca Intesa a.d. Beograd, radi obezbeđenja potraživanja banke i ugovora o dugoročnom kreditu br. ...-...-... . ... od 07.05.2010. godine, u dinarskoj protivvrednosti iznosa od 1.500.000,00 evra.

Iz potvrde izdate od Banca Intesa a.d. Beograd od 11.04.2012. godine, utvrđeno je da je tužilac izmirio u potpunosti sve obaveze prema navedenoj banci, po osnovu Ugovora o dugoročnom kreditu br. 00-420-1303308.5 od 07.05.2010. godine, u ukupnom iznosu od 177.517.789,27 dinara.

Dana 14.09.2012. godine, Banca Intesa a.d. Beograd je dala saglasnost tužiocu, kao licu koje je izmirilo obaveze pravnog prethodnika tuženog iz ugovora o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine, da se upiše kao hipotekarni poverilac kod RGZ Službe za katastar nepokretnosti, i to na poslovnoj zgradi na kojoj nije utvrđena delatnost broj 1, površine u gabaritu 754 m2, izgrađene na kp ..., pa je umesto Banca Intesa a.d. Beograd, kao hipotekarni poverilac upisan tužilac na ovoj nepokretnosti. Istog dana data je saglasnost da se tužilac upiše na mesto banke i kao hipotekarni poverilac na stanu ul. ... br. ..., u svojini pravnog prethodnika tuženog.

Rešenjem RGZ br. ...-,,,-.../... od 08.11.2012. godine, dozvoljena je promena upisa hipotekarnog poverioca na nepokretnosti- poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost površine u gabaritu 754 m2, izgrađene na kp ... KO ... u korist tužioca kao poverioca.

U skladu sa utvrđenim činjeničnim stanjem, prvostepeni sud je prilikom odlučivanja o utvrđenju razlučnog prava tužioca, koje je zasnivao na tome da je ispunjenjem obaveze tuženog iz Ugovora o dugoročnom kreditu, a po osnovu Ugovora o pristupanju dugu od 07.05.2010. godine, tužilac stekao pravo da stupi u položaj hipotekarnog poverioca umesto Banca Intesa a.d. Beograd, prevashodno ocenio da Ugovor o pristupanju dugu od 07.05.2010. godine, ne predstavlja ništav pravni posao. Pored toga, prvostepeni sud je zaključio da, kako je članom 2 Ugovora o pristupanju dugu od 07.05.2010. godine, predviđeno da se tužilac, kao sadužnik, obavezao banci da će pored dužnika, stupiti u solidarnu obavezu prema banci, to sledi da su, po osnovu ovog ugovora, tužilac i tuženi postali solidarni dužnici prema Banca Intesa a.d. Beograd, za dug po Ugovoru o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine. U prilog navedenom zaključku govori i ocena prvostepenog suda da se tužilac, prilikom vršenja plaćanja banci za obaveze tuženog, pozivao na Ugovor o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine. Postupajući na taj način, sledi da tužilac dug prema banci nije isplatio kao sopstveni dug, već je isplatio dug tuženog, kao solidarni dužnik po Ugovoru o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine.

Otuda, po oceni prvostepenog suda, sledi da, kako je potraživanje banke po Ugovoru o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine bilo obezbeđeno hipotekom (na spornom stanu br. ... u ul. ... br. ..., kao i poslovnoj zgradi na kp. br. ..., to je, ispunjenjem obaveze tuženog, tužilac, kao solidarni dužnik, stekao pravo da stupi u položaj hipotekarnog poverioca, na osnovu čl. 28. Zakona o hipoteci.

Na osnovu svega navedenog, prvostepeni sud je doneo odluku da tužilac ima razlučno pravo, odnosno pravo prvenstvenog namirenja na nepokretnostima na kojima je Banca Intesa a.d. Beograd, zasnovala hipoteku radi obezbeđenja potraživanja iz Ugovora o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine, a do iznosa utvrđenog odlukom.

Prema stanovištu drugostepenog suda, zaključak prvostepenog suda da da tužilac ima pravo prvenstvenog namirenja na imovini tuženog (predmetnom šestosobnom stanu br. ... u ul. ... br. ... i poslovnoj zgradi na kp. br. ...), tužiočevog potraživanja od 139.984.072,57 dinara, sa opredeljenom zateznom kamatom nije pravilan.

Drugostepeni sud nalazi da je Ugovorom o pristupanju dugu od 07.05.2010. godine, ugovoreno između tužioca i poverioca iz kreditnog odnosa Banca Intesa a.d. Beograd, da tužilac, kao sadužnik, stupa u solidarnu obavezu prema banci, te je tužilac zaključenjem ovog ugovora, prema banci postao sa tuženim solidarni dužnik za ispunjenje obaveze po Ugovoru o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine. Saglasno tome, tužilac, u konkretnom slučaju, dug prema poveriocu Banca Intesa a.d. Beograd, nije isplatio kao sopstveni dug (što predstavlja suštinu pristupanja dugu iz čl. 451 Zakona o obligacionim odnosima), već je ugovaranjem solidarnog stupanja u obavezu tuženog, prihvatio da, kao solidarni dužnik, izvrši plaćanje na ime ispunjenja obaveze po Ugovoru o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine.

U kontekstu postojanja razlučnog prava tužioca u konkretnom slučaju, drugostepeni sud je pošao od odredbe čl. 49 st. 1. Zakona o stečaju, kojom je propisano da su razlučni poverioci oni poverioci koji imaju založno pravo, zakonsko pravo zadržavanja ili pravo namirenja na stvarima i pravima o kojima se vode javne knjige ili registri i imaju pravo na prvenstveno namirenje iz sredstava ostvarenih prodajom imovine, odnosno naplate potraživanja na kojoj su stekli to pravo.

Sledeći navedeni normativni okvir, drugostepeni sud nalazi da bi tužilac u ovoj situaciji mogao imati razlučno pravo na predmetnoj imovini tuženog, samo ukoliko učini osnovanim svojstvo založnog poverioca na toj imovini, odnosno da je, nakon ispunjenja obaveze tuženog prema banci (Banca Intesa a.d. Beograd), kao dotadašnjem hipotekarnom poveriocu, stupio u položaj hipotekarnog poverioca, na osnovu čl. 28. Zakona o hipoteci.

U predmetnoj situaciji, kako je već navedeno, tužilac je, kao solidarni dužnik, ispunio obavezu tuženog prema poveriocu po Ugovoru o dugoročnom kreditu od 07.05.2010. godine. Shodno tome, ceneći pravilnost odluke prvostepenog suda da je tužilac, na osnovu odredbe čl. 28. Zakona o hipoteci, stekao razlučno pravo na nepokretnostima (šestosobnom stanu br. ... u ul. ... br. ... i poslovnoj zgradi na kp. br. ...), pošao od toga da je pomenutom zakonskom odredbom regulisano pitanje lične subrogacije u založnopravnom odnosu. Tako je propisano da ukoliko hipotekarni dug isplati lice koje nije dužnik, ono stupa na mesto hipotekarnog poverioca prema dužniku i trećim licima.

Ovom zakonskom odredbom je, regulisana lična subrogacija na mesto hipotekarnog poverioca, samo za lica koja nemaju svojstvo dužnika. U konkretnom slučaju, tužilac je, na osnovu Ugovora o pristupanju dugu od 07.05.2010. godine, kao solidarni dužnik ispunio obavezu tuženog prema banci, kao hipotekarnom poveriocu. Dakle, on po Ugovoru o pristupanju dugu od 07.05.2010. godine, ne predstavlja lice koje nije dužnik, u smislu čl. 28. Zakona o hipoteci. Na osnovu navedenog, tužilac nije mogao stupiti u položaj hipotekarnog poverioca Banca Intesa a.d. Beograd prema tuženom, kao hipotekarnom dužniku.

Drugostepeni sud ukazuje i na to da u momentu otvaranja stečajnog postupka prema tuženom (20.04.2012. godine), tužilac nije bio ni upisan u katastru nepokretnosti kao hipotekarni poverilac u odnosu na sporni predmet zaloge (šestosobnom stanu br. ... u ul. ... br. ... i poslovnoj zgradi na kp. br. ...).

Dalje drugostepeni sud zaključuje da je tužilac kod Službe za katastar nepokretnosti, nakon otvaranja stečajnog postupka nad tuženom, ishodovao rešenje dana 08.11.2012. godine, kojim je upisan kao hipotekarni poverilac na spornoj zgradi, koja se nalazi na kp.br. ..., ali to ne ukazuje da je na taj način tužilac stekao svojstvo razlučnog poverioca. Ovo iz razloga što tužilac, u konkretnom slučaju, nije imao zakonsko pravo da u skladu sa čl. 28. Zakona o hipoteci, stupi u položaj hipotekarnog poverioca. Drukčije rečeno, nije postojao zakonski osnov za tužiočevo sticanje svojstva založnog poverioca na tuženikovoj imovini - spornoj zgradi, koja se nalazi na kp.br. ... KO ... . Zbog svega navedenog, preinačena je prvostepena presuda i odbijen zahtev tužioca za utvrđenje ovog razlučnog prava.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, ovakav zaključak drugostepenog suda nije pravilan.

Rešenjem RGZ br. ...-...-.../... od 08.11.2012. godine, dozvoljena je promena upisa hipotekarnog poverioca na nepokretnosti- poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost broj 1, površine u gabaritu 754 m2, izgrađene na kp ... KO ---, tako što se na osnovu Ugovora o pristupanju duga i priloženih potvrda i saglasnosti koje u označene u rešenju, umesto poverioca Banka Inteza, upisuje novi poverilac AD Galenika – u sporu tužilac. Na rešenju je stavljen pečat oznake „konačno rešenje“.

Dakle ovim rešenjem je tužilac je upisan kao hipotekarni poverilac na poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost broj 1, površine u gabaritu 754 m2, izgrađene na kp.br. ... KO .... U pogledu druge nepokretnosti, (šestosobnom stanu br. ... u ul. ... br. ...) prema podacima u spisima, tužilac nije dokazao da je izvršena promena upisa u katastru nepokretnosti na osnovu koje je stekao status hipotekarnog poverioca.

Odredbom člana 8. Zakona o hipoteci je propisano da hipoteka nastaje upisom u nadležni registar nepokretnosti. U konkretnom slučaju upis tužioca kao hipotekarnog poverioca je izvršen konačnim rešenjem nadležnog organa i u toj situaciji parnični sud nije ovlašćen da ceni da li je tužilac imao zakonsko pravo da stupi u položaj hipotekarnog poverioca.

Tuženi kao hipotekarni dužnik je imao mogućnost da u postupku upisa promene hipotekarnog poverioca, ospori upis promene poverioca i imao mogućnost da pokrene tužbu sa zahtevom da se utvrdi da je potraživanje koje je obezbeđeno predmetnom hipotekom prestalo da postoji usled izmirenja duga. Tuženi to nije učinio.

Sledom izloženog, tužilac kao hipotekarni poverilac ima pravo odvojenog namirenja iz imovine na kojoj je upisan kao hipotekarni poverilac a to je poslovna zgrada za koju nije utvrđena delatnost broj 1, površine u gabaritu 754 m2, izgrađene na kp.br. ... KO ..., te je utoliko njegov zahtev osnovan, zbog čega je revizijski sud primenom procesnih ovlašćenja iz člana 416. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u stavu 1 , 2 i 3 izreke.

Tužiocu pripada pravo na naknadu troškova revizijskog postupka po troškovniku i to samo opredljenih troškova na ime sastava revizije u iznosu od 52.920,00 dinara. Visina troškova na ime sudske takse nije opredeljena. Tuženom ne pripada pravo na naknadu troška revizijskog postupka koji je tražio za sastav odgovora na reviziju, jer ta vrsta troškova nije bila nužna. Stoga je Vrhovni kasacioni sud primenom odredbe člana 165 u vezi sa članom 154 i 163 st. 2 Zakona o parničnom postupku, odlučio kao u stavu 4 i 5 izreke presude.

Predsednik veća-sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić