Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana drugostepena presuda, tužilje i njihovi pravni prethodnici su bili suvlasnici parcele koja im je oduzeta arondacijom, na osnovu rešenja Skupštine opštine Alibunar iz 1968. godine, a kao naknada za to zemljište preneto im je pravo svojine na parceli .. površine 58 ari 23 m2, na kojoj parceli su tužilje i njihovi pravni prethodnici i upisani kao nosioci prava svojine. Parcela .. je u postupku vraćanja zemljišta koje je prešlo u društvenu svojinu spojena u kompleks za vraćanje zemljišta i dodeljena 1994. godine trećim licima. Ta parcela je brisana iz katastarskog operata stupanjem na snagu Katastra nepokretnosti. Dalje, drugostepeni sud zasniva odluku o tužbenom zahtevu i na utvrđenju da parcelu koju su dobile kao naknadu za arondaciju tužilje i njihovi pravni prethodnici koriste neprekidno i bez ičijeg uznemiravanja od 1968. godine, ista je u njihovom neprekidnom posedu, nije menjana niti davana u zakup. Predmetna parcela, koju tužilje neometano koriste od 1968. godine je identifikovana od strane Agencije za pružanje geodetskih usluga „Geometar“ iz Kovačice, kao njiva 6. klase „... livade“, površine 1 ha 11 ari 82 m2 i vodi se pod brojem .. u listu nepokretnosti broj .. KO ... na ime PP Novi Kozjak AD Novi Kozjak u stečaju, ovde tuženog.

Međutim, drugostepeni sud iznosi i da je imao u vidu i činjenicu da tužilje nisu uvedene u posed parcele .. od strane organa koji im je arondacijom dodelio parcelu .. (koja je predmet tužbenog zahteva), već da istu obrađuju po svom slobodnom nahođenju. Ovo je navedeno na 3. strani u pretposlednjem stavu drugostepene presude.

Iz takvih razloga na kojima je zasnovana drugostepena presuda proizilazi da nije raspravljeno pitanje načina i osnova sticanja državine na parceli .. od strane tužilja. Ovo je bitna činjenica za odluku o tužbenom zahtevu.

Sporni odnos rešava se primenom odredaba Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i odredaba materijalnog prava kojima je uređena arondacija u vreme donošenja rešenja Skupštine opštine Alibunar u postupku arondacije 1968. godine.

Osnovnim zakonom o iskorišćavanju poljoprivrednog zemljišta („Službeni list FNRJ, br. 43/59, 53/62, „Službeni list SFRJ“, br. 10/65, 25/65 – prečišćen tekst i 12/67) bilo je određeno da se arondacija poljoprivrednog zemljišta može vršiti u svrhu racinalnijeg obrađivanja zemljišta, i drugih zakonom propisanih (član 36.), samo u korist poljoprivredne organizacije ili druge privredne organizacije koja koristi poljoprivredno zemljište u poljoprivredne svrhe (član 37. stav 1.), izuzetno u korist drugog korisnika (član 38.), da sopstvenik zemljišta koje se arondacijom pripaja ima pravo na naknadu, koju daje korisnik arondacije (član 39.), koja se može dati i u drugom zemljištu odgovarajuće vrednosti i drugačije (član 40. stav 1., član 41. stav 2. i član 43.) po sporazumu korisnika arondacije i sopstvenika pripojenog zemljišta. Arondacija se sprovodi po postupku propisanom zakonom (član 44.). na osnovu rešenja po predlogu za arondaciju koga donese nadležni organ (član 45.). Pripojeno zemljište postaje društvena svojina, a zemljište koje se daje u naknadu postaje svojina ranijeg sopstvenika pripojenog zemljišta (član 45. stav 3.) Nadležni organ donosi rešenje o naknadi za svako pripojeno zemljište, s tim da raniji sopstvenik pripojenog zemljišta može u roku od 30 dana podneti predlog opštinskom sudu da u vanparničnm postupku utvrdi naknadu za pripojeno zemljište, a pravnosnažno rešenje suda o naknadi zamenjuje rešenje nadležnog organa o naknadi (član 46.). Po donošenju rešenja nadležnog organa o naknadi, vrši se predaja zemljišta pripojenog arondacijom privrednoj organizaciji u posed (član 48.).

Prema odredbi člana 20. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, pravo svojine stiče se i po samom zakonu, i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom. Po članu 21., po samom zakonu pravo svojine stiče se i održajem. Po odredbi člana 28. stav 2. istog zakona, savestan i zakonit držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 10 godina, a prema odredbi člana 28. stav 4. istog zakona savestan držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina. Prema odredbi člana 30. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa vreme potrebno za održaj počinje teći onog dana kada je držalac stupio u državinu stvari, a završava se istekom poslednjeg dana vremena potrebnog za održaj.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju tužilje su u posedu predmetne parcele od 1968. godine, s tim da nije jasno da li su tu parcelu dobile kao naknadu za arondaciju zemljišta na kojem su imale pravo svojine (parcele broj .. u istoj katastarskoj opštini), ili istu obrađuju po svom slobodnom nahođenju, jer su o tome nepotpune i oprečne činjenice u razlozima pobijane presude.

Prema odredbi člana 72. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, državina je zakonita ako se zasniva na punovažnom pravnom osnovu koji je potreban za sticanje prava svojine i ako nije pribavljena silom, prevarom ili zloupotrebom poverenja. Nema utvrđenih činjenica prema kojima bi proizilazio zaključak da su parcelu koja je predmet tužbenog zahteva tužilje u državinu pribavile silom, prevarom ili zloupotrebom poverenja. Da li se državina tužilja zasniva na punovažnom pravnom osnovu koji je potreban za sticanje prava svojine treba zaključiti s obzirom na to da li su od strane Komisije za arondaciju tužilje uvedene u posed parcele .., kao naknadu za zemljište dato i pripojeno u arondaciju. Drugostepeni sud je zaključio da tužilje nisu imale zakonitu državinu, zasnovanu na punovažnom pravnom osnovu koji je potreban za sticanje prava svojine, na osnovu toga što su rešenjem Skupštine opštine Alibunar od 25.12.1968. godine donetim u postupku arondacije, one i njihovi pravni prethodnici stekli parcelu .. . Samo na osnovu toga drugostepeni sud preuranjeno zaključuje da tužilje nisu bile u zakonitoj državini parcele koja je predmet zahteva za utvrđenje prava svojine. Ukoliko su tužilje predmetnu parcelu dobile kao naknadu za arondaciju, po sporazumu sa korisnikom arondacije, te uvedene u posed parcele od strane nadležnog organa u postupku arondacije, tada je arondacija faktički sprovedena na način da je, za zemljište dato i pripojeno u arondaciji od strane tužilja i njihovih pravnih prethodnika, njima dodeljena ovde predmetna parcela u zamenu. Tada se može govoriti o aktu nadležnog organa na osnovu koga je državina stečena, kao punovažnom pravnom osnovu za sticanje zakonite državine u smislu odredbe člana 72. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Ovo i pored utvrđene činjenice da su formalno pravnim aktom, rešenjem donetim u postupku arondacije 25.12.1968. godine tužilje stekle osnov za uknjižbu prava svojine na parceli .., a ne na ovde predmetnoj parceli .. . Ovo utoliko pre, što je prema utvrđenim činjenicama parcelom .. dalje raspolagano, u postupku vraćanja zemljišta koje je prešlo u društvenu svojinu, u okviru kompleksa za vraćanje zemljišta, pa je od strane organa u tom postupku 1994. godine ta parcela dodeljena trećim licima, iz čega proizilazi da tužilje njome kao vlasnici nisu raspolagale.

Drugostepeni sud je pogrešno primenio i odredbu člana 72. stav 2. i 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, na način na koji je cenio savesnost državine tužilja na predmetnoj parceli. Pre svega, prema odredbi člana 72. stav 3. navedenog zakona savesnost državine se pretpostavlja. Prema stanju u spisima predmeta ne proizilazi da je savesnost tužilja kao držalaca osporena od strane tužene. Tuženi je isticao da je on u državini parcele, i da ju izdaje trećim licima, za šta je prvostepeni sud našao da nije dokazano. Državina je savesna ako držalac ne zna ili ne može znati da stvar koju drži nije njegova, prema odredbi člana 72. stav 2. navedenog zakona. U situaciji kada su tužilje u mirno, nesmetanoj državini predmetne parcele od 1968. godine, u vezi sa postupkom arondacije, moguće i uvedene u posed od strane organa koji su sproveli postupak arondacije, tada su to okolnosti iz kojih proizilazi savesnost državine, tim pre što se savesnost državine pretpostavlja.

Drugostepeni sud zaključuje, prema stanju u spisima predmeta, da je 28.12.2010. godine sačinjen zapisnik u postupku izlaganja na javni uvid podataka o nepokretnostima u KO ..., kojem je prisustvovao privremeni zastupnik tužilja, kada je komisija zapisnički konstatovala da je parcela .. koje su tužilje dobile arondacijom - ugašena, iz čega dalje zaključuje da su od tog momenta tužilje postale nesavesni držaoci i da je prekinuto vreme koje je teklo za vanredni održaj. Međutim, iz tako utvrđenih činjenica ne može se izvesti za pravilan zaključak da su tužilje postale nesavesni držaoci parcele broj .. koja je predmet tužbenog zahteva. To što je parcela .. ugašena, te je nakon preparcelacije postala deo parcele .., ne ukazuje da su time tužilje saznale, ili su mogle saznati da parcela .. u njihovom posedu, nije njihova.

Prema navedenom proizilazi da drugostepeni sud nije raspravio činjenice o osnovu i načinu sticanja državine tužilja na predmetnoj parceli, da je pogrešno primenio odredbe Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa na koje ukazano, te je izveo preuranjene zaključke o zakonitosti i savesnosti državine tužilja, i na osnovu toga i o osnovanosti tužbenog zahteva.

To su razlozi zbog kojih je pobijana presuda ukinuta, po odredbi člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku, jer zbog nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja od značaja za primenu odredaba materijalnog prava o sticanju prava svojine na nepokretnosti održajem, nema uslova za preinačenje pobijane presude.

Predsednik veća – sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić