.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 123/2020
10.12.2020. godina
Beograd
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Katarine Manojlović Andrić, Dobrile Strajina, Marine Milanović i Slađane Nakić Momirović, članova veća, u parnici tužilaca AA i BB, oboje iz ..., čiji je punomoćnik Zlatko Vidović advokat iz ..., protiv tužene Opštine Šid, koju zastupa Opštinsko pravobranilaštvo, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2475/19 od 08.10.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 10.12.2020. godine, doneo je
R E Š E NJ E
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2475/19 od 08.10.2019. godine.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2475/19 od 08.10.2019. godine i presuda Osnovnog suda u Šidu P 138/2017 od 27.02.2019. godine u prvom stavu izreke, tako što se odbija tužbeni zahtev kojim su tužioci tražili da se obaveže tužena na isplatu naknade materijalne štete u iznosu od 615.760,14 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 27.02.2019. godine do isplate i naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 166.915,20 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
OBAVEZUJU SE tužioci da na ime troškova celokupnog postupka solidarno isplate tuženoj iznos od 51.000,00 dinara u roku od 15 dana od dostavljanja prepisa presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Šidu P 138/2017 od 27.02.2019. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocima na ime naknade materijalne štete isplati iznos od 615.760,74 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 27.02.2019. godine do isplate, kao i da im naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 166.915,20 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, sve u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužilaca za isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđeni iznos naknade štete počev od 14.06.2017. godine kao dana podnošenja tužbe pa do dana presuđenja.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2475/19 od 08.10.2019. godine, odbijena je žalba tužene i potvrđena presuda Osnovnog suda u Šidu P 138/2017 od 27.02.2019. godine u pobijanom delu kojim je usvojen tužbeni zahtev i odlučeno o parničnim troškovima.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je, na osnovu člana 404. ZPP, blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Prema navedenoj odredbi, revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako Vrhovni kasacioni sud oceni da je potrebno razmotriti pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, ujednačiti sudsku praksu ili dati novo tumačenje prava (posebna revizija).
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u ovom sporu ima mesta odlučivanju o posebnoj reviziji tužene radi novog tumačenja prava u pogledu odgovornosti lokalne samouprave za štetu koju na njenoj teritoriji prouzrokuju migranti.
Iz tog razloga, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužene osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci se bave pčelarstvom a od 2017. godine tu delatnost obavljaju u okviru poljoprivrednog gazdinstva registrovanog na tuženu BB. Tokom januara i februara 2017. godine tužiocima je u dva navrata uništeno ukupno 17 košnica koje su se nalazile u šumi „...“, u blizini moto hotela „...“ koji je služio kao prihvatni centar za migrante. Tužioci su ove događaje prijavili policiji koja je obavila uviđaj i daljim radom identifikovala učinioce - pet lica iz Avganistana. Visina nastale štete - obične štete i izgubljene dobiti, utvrđeno je veštačenjem.
Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanjanja prvosteeni sud je zaključio da postoji solidarna odgovornost Republike Srbije i tužene opštine, u smislu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima i tačke 1. Zaključke vlade Republike Srbije br. 401-9047/15 od 24.08.2015. godine, pa je primenom člana 189. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima obavezao tuženu na isplatu tražene naknade obične štete i izmakle koristi.
Drugostepeni sud je prihvatio zaključak nižestepnog suda o odgovornosti tužene opštine, a žalbene navode tužene smatrao je neosnovanim. Po nalaženju tog suda, kod utvrđene činjenice da su štetu prouzrokovali migranti smešteni u prihvatni centar u Adaševcima, prvostepeni sud je na osnovu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima pravilno obavezao tuženu da nadoknadi tužiocima prouzrokovanu štetu. Prema stanovištu drugostepenog suda, jedinicama lokalne samouprave se na osnovu Zaključka Vlade Republike Srbije br. 401-9047/15 od 24.08.2015. godine iz državnog budžeta obezbeđuju sredstva radi organizacije prihvata migranata, što znači da tužena te poslove obavlja kao poverene i zato se njena odgovornost ne može isključiti.
Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se izjavljenom revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.
Odredbom člana 35. stav 2. Ustava Republike Srbije propisano je da svako ima pravo na naknadu materijalne ili nematerijalne štete koju mu nezakonitim ili nepravilnim radom prouzrokuje državni organ, imalac javnog ovlašćenja, organ autonomne pokrajine ili organ jedinice lokalne samouprave. Osnovne pretpostavke odgovornosti u skladu sa navedenom odredbom su nezakonit rad - akt ili radnja koja je protivna pravnim normama, odnosno nepravilan rad - rad koji ni je u skladu sa opštim normama u vršenju službe ili delatnosti.
Prema odredbi člana 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, pravno lice odgovara za štetu koju njegov organ prouzrokuje trećem licu u vršenju ili u vezi sa vršenjem svojih funkcija.
Nadležnost opštine određena je članom 190. Ustava Republike Srbije i članom 20. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni Glasnik Republike Srbije“ broj 129/07). Prema tim odredbama u njenoj nadležnosti nisu poslovi u vezi sa migracijama i migrantima. Zakonom o upravljanjem migracijama („Službeni Glasnik Repubilke Srbije“ broj 107/12), stručne i druge poslove koji se odnose na upravljanje migracijama utvrđeni tim zakonom i sa njima povezane upravne poslove obavlja Komesarijat za izbeglice i migracije (član 9). U lokalnim samoupravama se, shodno članu 12. stav 1. i 2. navedenog zakona, obrazuju lokalni saveti za migracije radi obavljanja savetodavnih poslova u vezi sa upravljanjem migracijama na njihovoj teritoriji - praćenje i izveštavanje Komesarijata o migracijama na toj teritoriji, predlaganje programa, mera i planova aktivnosti koje treba preduzeti radi efikasnog upravljanja migracijama i drugih poslova iz oblasti upravljanja migracijama u skladu sa zakonom.
Imajući izloženo u vidu, po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, tužena opština ne može biti odgovorna za šetu koju prouzrokuju migranti privremeno smešteni na njenoj teritoriji u prihvatne centre. U nadležnosti organa tužene opštine nije prihvat i smeštaj migranata u prihvatne centre, niti je u nadležnosti bilo kog njenog organa kontrola kretanja migranata, odnosno zaštita imovine lokalnog stanovništva. Lokalni savet za migracije koji se obrazuje na osnovu člana 12. stav 1. Zakona o upravljanju migracijama ima samo savetodavnu ulogu.
Ne može se prihvatiti stav drugostepenog suda da tužena opština, na osnovu Zaključka Vlade Republike Srbije br. 401-9047/2015 od 24.08.2015. godine, poslove u vezi sa migracijama i migrantima obavlja kao poverene poslove. Poslovi iz nadležnosti Republike Srbije ne mogu se poveriti lokalnoj samoupravi zaključkom već samo zakonom (član 178. stav 1. Ustava Republike Srbije).
Označenim Zaključkom kojim je predviđeno da se jedinicama lokalne samouprave u Republici Srbiji, na čijim teritorijama postoji povećani broj migranata, obezbeđuju sredstva iz budžeta Republike Srbije radi urgentne potrebe rešavanja elementarnih uslova života i otklanjanja posledica nastalih usled povećanja broja migranata koji se grupišu na njihovim teritorijama, ne može biti osnov za obavezu tužene da nadoknadi tužiocima nastalu materijalnu štetu.
Iz navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.
Odluka sadražna u trećem stavu izreke doneta je primenom člana 165. stav 2. u vezi člana 153. stav 1. i člana 154. ZPP. Tuženoj su dosuđeni troškovi za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 9.000,00 dinara i zastupanje na četiri održana ročišta u iznosu od po 10.000,00 dinara. Visina dosuđenih troškova određena je primenom važeće Advokatske Tarife, prema vrednosti predmeta spora.
Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
