Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u katastru nepokretnosti upisana kao vlasnik nepokretnosti iz l.n. broj ... k.o. ..., parcela broj ... površine 19a 20m2 u ½ dela i nepokretnosti iz l.n. br. ... k.o. ... parcela broj ... površine 2a 37m2 u celosti. Ove parcele su upisane kao građevinsko zemljište, po kulturi - njiva 3. klase. Predmetne parcele su nastale parcelacijom parcele broj ... Obe parcele su bile u državnoj svojini, sa pravom korišćenja sada pokojnih roditelja tužilje. Pravo korišćenja predmetnih nepokretnosti tužilja je nasledila od roditelja, a u toku 2022. godine izvršeno je pretvaranje prava korišćenja u pravo svojine tužilje. Parcela broj ... k.o. ... je prvi put predviđena za javnu saobraćajnu površinu Detaljnim urbanističkim planom „Adice“ („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 13/95), dok je parcela broj 2579/21 prvi put predviđena za javnu namenu Planom generalne regulacije prostora za porodično stanovanje u zapadnom delu grada Novog Sada („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 3/12). Prema važećem Planu generalne regulacije prostora za porodično stanovanje u zapadnom delu Grada Novog Sada („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 34/17) i Plana detaljne regulacije šumske ulice u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 53/16) i Plana detaljne regulacije Adica u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 22/19), parcele broj 2579/2 i 2579/21 k.o. Veternik su u celosti predviđene za površinu javne namene – ulicu ... u Veterniku. Prema faktičkom stanju parcela broj ... predstavlja ulicu ... u površini od 1441m2 (75,1% od ukupne površine) i u tom delu se koristi kao javna saobraćajna površina. Deo parcele koji nije priveden javnoj nameni ograđen je i funkcionalno se koristi sa susednim građevinskim parcelama. Parcela broj ... predstavlja ulicu ... u površini od 158m2 (66,7% od ukupne površine parcele) i koristi se kao javna saobraćajna površina, a preostali deo parcele je ograđen i funkcionalno se koristi sa susednim građevinskim parcelama. Ulica ... je opremljena vodnom, elektroenergetskom, telekomunikacionom i gasnom infrastrukturom, dok je saobraćajna površina izgrađena od asfaltnog zastora. Tržišna vrednost zemljišta predmetnih parcela iznosi 21.238,09 dinara po m2. Postupak eksproprijacije nije vođen, niti je doneta odluka o oduzimanju zemljišta i određivanju pravične naknade, niti je tužilji za sporno zemljište isplaćeno novčano obeštećenje. Pravni prethodnik tužilje, a ni tužilja se nisu odrekli prava na zemljište niti prava na isplatu pravične naknade. Ocenom nalaza veštaka, koji je imao u vidu izveštaj Poreske uprave, tržišna vrednost predmetnih parcela je 21.238,09 dinara po m2, što za parcelu broj ... k.o. ... od 1441 m2 iznosi 30.604.087,69 dinara, te kako je tužilja vlasnik ½ udela pripada joj 15.302.043,84 dinara, a za parcelu broj ... iznosi 3.355.618,22 dinara, na kojoj je tužilja vlasnik sa 1/1 udela, te joj ukupno pripada 18.657.662,00 dinara.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom člana 1. stav 1. Protokola uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava, člana 58. Ustava Republike Srbije, člana 2. i 5. Zakona putevima i člana 69. i 70. Zakona o planiranju i izgradnji, usvojili tužbeni zahtev i tužilji dosudili naknadu za oduzete parcele u iznosu od 18.657.662,00 dinara u visini utvrđenoj prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka usaglašenom sa izveštajem Poreske uprave, a zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Neosnovano se u reviziji tuženog ističe da je materijalno pravo pogrešno primenjeno.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije u stavu 1, zajemčeno je mirno uživanje imovine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona. Stavom 2. istog člana propisano je da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Članom 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa stavom 1. propisano je pravo vlasnika da svoju stvar drži, da je koristi i da njome raspolaže u granicama određenim zakonom. Svako je dužan da se uzdržava od povrede prava svojine drugog lica, propisuje stav 2. navedenog člana.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09...145/14) propisano je da površina javne namene jeste prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa, u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i dr.).

Odrebom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 113/17) pored ostalog propisano je: dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr.) (stav 2), da svako ima pravo da dobra u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarenja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa ili pravnog lica kome su ta dobra data na upravljanje (stav 4) i da dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev državnih puteva II reda, koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih parkova, koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 7.)

U konkretnom slučaju, prema važećem Planu generalne regulacije prostora za porodično stanovanje u zapadnom delu Grada Novog Sada („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 34/17) i Plana detaljne regulacije šumske ulice u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 53/16) i Plana detaljne regulacije Adica u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 22/19), parcele broj ... i ... k.o. ... su u celosti predviđene za površinu javne namene – ulicu ... u Veterniku. Zbog toga je zemljište, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulice svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. Tužilja je faktički lišena prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, i nije dužna da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade. Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, u pogledu osnova tužbenog zahteva.

Neosnovano se revizijskim navodima osporava visina dosuđene naknade tužilji. Naime, faktičko zauzimanje parcele radi izgradnje ulica predstavlja pravni osnov za ostvarivanje prava na novčanu naknadu u visini koja ne može biti niža od tržišne, isto kao i da je sproveden postupak eksproprijacije, odnosno izuzimanje zemljišta iz poseda, koji je u ovom slučaju izostao propustom nadležnog organa tuženog. Navedeno sledi iz citirane odredbe člana 58. stav 2. Ustava Republike Srbije i prakse u primeni člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, zasnovane na stavu Evropskog suda za ljudska prava da se kod svakog oduzimanje imovine u javnom interesu mora postići ravnoteža između zahteva opšteg interesa i prava pojedinca na njeno uživanje, da odsustvo naknade ili neodgovarajuća naknada kod eksproprijacije redovno predstavlja nesrazmerno mešanje države, odnosno da ako se pojedincu za oduzetu nepokretnost ne plati nikakva naknada, povreda prava na mirno uživanje imovine postoji sve do onog momenta kada dođe do uspostavljanja ravnoteže interesa, isplatom adekvatne naknade.

U reviziji su iznete primedbe na ocenu dokaza, a tim se u suštini osporava utvrđeno činjenično stanje, što ne predstavlja dozvoljen razlog zbog kojeg se revizija može izjaviti, nasuprot propisanog u članu 407. stav 2. ZPP. Takvi navodi se ne razmatraju u revizijskom postupku.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Branka Dražić s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković