Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 399. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 125/04 i 111/09) koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11... 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, između tuženog kao davaoca izdržavanja i pok. VV, oca tužioca kao primaoca izdržavanja zaključen je 28.12.2005. godine ugovor o doživotnom izdržavanju i overen pred Opštinskim sudom u Temerinu pod brojem Ov2-93/05 istog dana kada je i zaključen. Ovim ugovorom primalac izdržavanja raspolagao sa svojim suvlasničkim udelom od 37/76 delova stana broj ... na ... spratu stambenoposlovne zgrade broj ... sagrađene na parceli ..., koja se vodi pod kućnim brojem ..., na ... u ..., upisanoj u zknj. ulošku broj ... KO ... u korist davaoca izdržavanja, s tim da će se promena vlasništva izvršiti u trenutku njegove smrti. Davalac izdržavanja se obavezao da će izdržavati primaoca izdržavanja, tako što će mu pružati svu potrebnu negu za vreme njegovog života, voditi brigu o njemu, obezbediti mu redovnu ishranu, hladnu i toplu hranu, spremanje, pranje, po potrebi lekarsku negu i lekove, te da će ga u slučaju njegove smrti sahraniti po mesnim običajima. Određeno je i da će se primalac izdržavanja preseliti kod davaoca izdržavanja radi pružanja najkvalitetnije moguće nege. Obaveze iz navedenog ugovora su u celosti izvršene, kvalitet i obim pruženih usluga nisu sporni. U ugovoru o doživotnom izdržavanju je konstatovano da je tužilac AA, sin primaoca izdržavanja u toku jula 2005. godine svom ocu izrekao citirane uvredljive reči, te da ga je primalac izdržavanja zbog neblagodarnosti isključio iz nasleđivanja. Istog dana kada je sačinjen ugovor o doživotnom izdržavanju, sačinjen je i nalaz i mišljenje stalnog sudskog veštaka neuropsihijatrijske struke na zahtev primaoca izdržavanja, u kome je konstatovano da je primalac izdržavanja pokretan, ispravno orijentisan u sva tri pravca i komunikativan, te sposoban za samostalno formiranje i izražavanje volje i za pravilno rasuđivanje.

Primalac izdržavanja VV je rođen ...1937. godine, a preminuo je ...2006. godine. Tužilac AA, sin primaoca izdržavanja, je rođen u bračnoj zajednici između pok. VV i GG. Roditelji tužioca su se razveli kada je on imao nepunih godinu dana i sve do svoje 24 godine nije imao kontakt sa ocem. Nakon uspostavljanja kontakta tužilac nije bio blizak sa ocem, a od maja 2005. godine ga više nije posećivao. Otac tuženog DD se upoznao sa pok. VV u februaru 2005. godine ispred penzionerske berbernice kojom prilikom je VV pozlilo pa ga je otac tuženog otpratio do stana, kupio namirnice i nakon toga nastavio da ga posećuje i druži se sa njim. Pok. VV je zatim predložio ocu tuženog da zaključe ugovor o doživotnom izdržavanju koji ovaj nije prihvatio već je predložio da se takav ugovor zaključi sa njegovim sinom kao davaocem izdržavanja. Pre zaključenja ovog ugovora, tuženi je kao davalac izdržavanja zaključio još jedan ugovor o doživotnom izdržavanju 05.09.2001. godine sa ĐĐ kao primaocem izdržavanja, koji je overen pred Opštinskim sudom u Temerinu, a primalac izdržavanja je preminuo istog dana kada je ugovor zaključen. Tuženi je po zanimanju ... zaposlen u Službi ... u ..., pa je u okviru svog posla po pozivu dolazio i u stan pok. VV radi intervencije i pre upoznavanja sa njim posredstvom svog oca. Na teritoriji Novog Sada postoje četiri službe hitne pomoći koje nisu podeljene po reonima. Pok. VV je od 1985. godine lečen od hroničnog opstruktivnog bronhitisa, a od 1999. godine i od visokog krvnog pritiska. Prva poseta dispanzeru za plućne bolesti je bila 2002. godine. Dva puta je hospitalizovan u Institutu za plućne bolesti Vojvodine, prvi put u januaru 2006. godine, a drugi put u julu 2006. godine kada je i preminuo. Kod njega je konstatovan težak opstruktivni poremećaj ventilacije sa jakom hiperinflacijom pluća i manifestnom globalnom respiratornom insuficijencijom. Takvi bolesnici imaju životni vek do pet godina, većina njih umre tokom prve tri godine bolesti, a oko 5% doživi i pet godina života. Tuženi kao ... tehničar sa srednjom stručnom spremom nije mogao da proceni preostalo vreme života sada pok. VV.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da zaključeni ugovor o doživotnom izdržavanju nije ništav u smislu člana 103. ZOO jer je namera primaoca izdržavanja prilikom zaključenja navedenog ugovora bila da sebi obezbedi adekvatnu negu i pomoć u starosti posebno imajući u vidu da se odrekao bliskog lica – sina. Pored toga, zaključili su da tuženi kao davalac izdržavanja nije mogao da proceni dužinu života primaoca zbog njegove bolesti, tako da je postojao elemenat aleatornosti pri zaključenju ugovora. Osim navedenog, tuženi se i nije starao o primaocu izdržavanja u smislu člana 196. Zakona o nasleđivanju, zbog čega mu nije bila potrebna saglasnost organa starateljstva za zaključenje navedenog ugovora.

Osnovano se u reviziji ukazuje da je u postupku pred nižestepenim sudovima učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 12. ZPP, zbog čega su nižestepene presude morale biti ukinute.

Iz iskaza tuženog saslušanog u svojstvu parnične strane utvrđeno je da je kontakt između primaoca i davaoca izdržavanja po prvi put ostvaren izlaskom tuženog na lice mesta radi pružanja zdravstvene pomoći u sastavu ekipe hitne pomoći, pre upoznavanja sada pokojnog VV sa ocem tuženog. Iz iskaza svedoka EE i ŽŽ, koje su nižestepeni sudovi cenili i prihvatili kao istinite i saglasne ostalim dokazima, utvrđeno je da su tuženog viđali kod sada pok. VV koji im je rekao da je tuženi „momak koji radi u ...“, „momak sa kojim će zaključiti ugovor i koji će se brinuti o njemu“. Iz iskaza svedoka je utvrđeno da je tuženi spavao kod pok. VV i da se o njemu brinuo. Nižestepeni sudovi su konstatovali i da su obaveze tuženog kao davaoca izdržavanja iz zaključenog ugovora (pružanje potrebne nege za vreme njegovog života, vođenje brige o njemu, obezbeđenje redovne ishrane, spremanje, pranje, po potrebi lekarsku negu i lekove, sahrana po mesnim običajima, preseljenje kod davaoca izdržavanja) u celosti izvršene. I pored ovako utvrđenih činjeničnica nižestepeni sudovi zaključuju da ugovor koji je zaključen između davaoca i primaoca izdržavanja nije zaključen u smislu člana 196. Zakona o nasleđivanju jer se, po njihovoj oceni tuženi nije starao o primaocu izdržavanja u okviru svog zanimanja, a ni kontakt između tuženog i sada pok. VV nije ostvaren u okviru obavljanja zanimanja tuženog. Na ovaj način nižestepeni sudovi su učinili bitnu povredu iz člana 361. stav 2. tačka 12. ZPP jer o bitnim činjenicama postoji protivrečnost između onoga što je u razlozima presude navedeno o sadržini isprava (ugovor o doživotnm izdržavanju) i iskaza saslušanih svedoka i tuženog.

U ponovnom postupku nižestepeni sudovi će imati u vidu član 196. Zakona o nasleđivanju po kome je ništav ugovor u kome je davalac izdržavanja fizičko ili pravno lice koje se u okviru svog zanimanja, odnosno delatnosti i stara o primaocu izdržavanja (medicinsko osoblje, bolnice, različite agencije i slično) ako prethodno za ugovor nije dobijena saglasnost nadležnog organa starateljstva (izjava nadležnog organa da bi u slučaju da je takva saglasnost zatražena ona bila data, ne zamenjuje pismenu saglasnost nadležnog organa) i utvrditi da li je tražena i pribavljena saglasnost organa starateljstva za zaključenje navedenog ugovora kao neophodan uslov njegove punovažnosti.

Na osnovu člana 406. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić