U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Predraga Trifunovića, predsednika veća, Zvezdane Lutovac i Jelene Borovac, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Milina Marković, advokat iz ..., protiv tuženog maloletnog VV iz ..., čiji je zakonski zastupnik otac GG iz ..., čiji je punomoćnik Radoslav Tadić advokat iz ..., radi poništaja ugovora o doživotnom izdržavanju, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1687/16 od 08.06.2016. godine, u sednici održanoj 24.05.2017. godine, doneo je

P R E S U D U

USVAJA SE revizija tuženog i PREINAČUJE se presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž 1687/16 od 08.06.2016. godine tako što se odbija kao neosnovana žalba tužilaca i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Ubu P 665/15 od 05.01.2016. godine.

OBAVEZUJU SE tužioci da tuženom na ime troškova revizijskog postupka isplate iznos od 22.000,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema otpravka ove presude.

ODBIJA SE zahtev tužilaca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Ubu P br.665/15 od 05.01.2016. godine (ispravljenom u pogledu oznake broja predmeta) stavom I izreke, odbijen je kao neosnovan primarni tužbeni zahtev tužilaca kojim su tražili poništaj ugovora o doživotnom izdržavanju overenog kod Opštinskog suda u Ubu pod R br. ... od 19.01.2006. godine zaključenog između pok. oca tužilaca DD iz ... kao primaoca izdržavanja i tuženog mal. VV iz ... kao davaoca izdržavanja, kao i eventualni tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je isti ugovor ništav i da ne proizvodi pravno dejstvo. Stavom II izreke, tužioci su obavezani da tuženom na ime naknade troškova postupka isplate 44.450,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1687/16 od 08.06.2016. godine, stavom prvim izreke, preinačena je navedena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke tako što se poništava ugovor o doživotnom izdržavanju zaključen između oca tužilaca pok.DD iz ..., kao primaoca izdržavanja i tuženog mal. VV iz ... kao davaoca izdržavanja, overen kod Opštinskog suda u Ubu pod 3R br. ... od 19.01.2006. godine. Stavom drugim izreke ista prvostepena presuda je ukinuta u preostalom delu stava prvog izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev da se utvrdi da je taj ugovor o doživotnom izdržavanju ništav. Stavom trećim izreke je preinačeno rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude, pa je tuženi obavezan da tužiocima isplati troškove postupka u iznosu od 116.450,00 dinara.

Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11, 55/14) Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana zbog pogrešno primenjenog materijalnog prava.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, otac tužilaca sada pok. DD je kao primalac izdržavanja zaključio ugovor o doživotnom izdržavanju koji je overen kod Opštinskog suda u Ubu u predmetu 3R br...., dana 19.01.2006. godine sa ovde tuženim maloletnim VV kao davaocem izdržavanja, koji je u to vreme imao dve godine. Članom 3. ovog ugovora, maloletni davalac izdržavanja se obavezao da će izvršavati svoju ugovornu obavezu preko svog zakonskog zastupnika oca GG, koji je preuzeo obavezu da izdržava primaoca izdržavanja, da se brine o njemu, tako što će mu do kraja njegovog života obezbeđivati ogrev, odeću, obuću, u bolesti voditi kod lekara, održavati higijenu u kući, pripremati hranu i obezbeđivati odgovarajuću negu, nabavljati lekove i snositi troškove lečenja, a nakon smrti sahraniti po mesnim običajima i izdati podušja. Za uzvrat, primalac izdržavanja DD, kao nagradu za dato izdržavanje posle smrti ostavlja davaocu izdržavanja imovinu označenu u ugovoru, kako je to konstatovano u članu 2. Ovaj ugovor je u svojstvu davaoca izdržavanja zaključio njegov zakonski zastupnik – otac GG koji je učestvovao u vanparničnom postupku sudijske overe ovog ugovora. Zakonski zastupnik maloletnog tuženog je izvršio preuzete obaveze davaoca izdržavanja kao što je to činio i duži niz godina pre zaključenja ovog ugovora sve do smrti primaoca izdržavanja sada pok. DD koji je umro 20.07.2008. godine, a nakon smrti ga je sahranio i izdao podušja. Tužioci su deca – zakonski naslednici sada pokojnog DD koji su ostavinskim rešenjem upućeni na parnicu radi osporavanja punovažnosti ovog ugovora, koji nije osporio njegov treći zakonski naslednik – sin ĐĐ. Tužioci su prestali da održavaju lične odnose sa svojim ocem pre 17 godina, odnosno od 1994. godine od kada je DD živeo u zajedničkom domaćinstvu svog brata EE, koji su činili njegova supruga ŽŽ, sin GG i ćerka ZZ.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja pravostepeni sud je odbio primarni tužbeni zahtev tužilaca za poništaj i eventualni tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti navedenog ugovora o doživotnom izdržavanju, pravilno nalazeći da je obaveza davaoca izdržavanja maloletnog VV u ovom ugovoru definisana tako da je tu obavezu prema primaocu izdržavanja preuzeo njegov zakonski zastupnik – otac GG koji ju je faktički i izvršavao u skladu sa ugovorom. On je zaključio i sudski overio ovaj ugovor u ime i za račun maloletnog davaoca izdržavanja kao njegov zakonski zastupnik u smislu člana 72. stav 1. Porodičnog zakona. Kako nije utvrđeno postojanje mana volje, a volja stranaka da se zaključi navedeni ugovor je bila potpuno slobodno izražena i primaocu izdržavanja su bila poznata lična svojstva maloletnog davaoca izdržavanja, sa kim je ovaj ugovor i zaključio, smatrao je da nisu ispunjeni uslovi za njegov poništaj u smislu člana 111. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO). Pritom nije utvrđena ni povreda forme ovog ugovora, koji je u ime i za račun davaoca izdržavanja zaključio njegov otac zakonski zastupnik i koja je potvrđena u sudijskoj overi izvršenoj u smislu člana 195. Zakona o nasleđivanju.

Po stanovištu drugostepenog suda su ispunjeni uslovi za poništaj predmetnog ugovora o doživotnom izdržavanju propisani članom 111. ZOO iz razloga ograničene poslovne sposobonosti maloletnog davaoca izdržavanja jer on kao mlađi maloletnik uzrasta od dve godine u smislu člana 64. stav 1. Porodičnog zakona, s obzirom na prirodu ugovora, nije bio poslovno sposoban da preuzme ugovorne obaveze, imajući pritom u vidu da je prema članu 56. ZOO za zaključenje punovažnog ugovora potrebno da ugovarač ima poslovnu sposobnost koja se traži za zaključenje tog ugovora. Kako je zaključio da su ispunjeni uslovi za poništaj predmetnog ugovora zbog ograničene poslovne sposobnosti ugovorne strane, drugostepeni sud je našao da zato nisu ispunjeni uslovi za odlučivanje o eventualnom tužbenom zahtevu za utvrđivanje njegove ništavosti.

Po stanovištu ovoga suda revident osnovano ukazuje na pogrešno primenjenu odredbu člana 64. Porodičnog zakona kojim se reguliše pitanje poslovne sposobnosti deteta u slučajevima u kojima dete može samostalno preduzimati pravne poslove, što konkretno nije slučaj. Naime, u ovom slučaju je obaveza izdržavanja za davaoca izdržavanja odredbom tog ugovora, bila definisana i ustanovljena kao obaveza koja će se izvršavati preko njegovog zakonskog zastupnika – oca, koji je na ovaj način i preuzeo obavezu davaoca izdržavanja, koja je izvršena.

Imajući zato u vidu pravu volju ugovornika (da će ugovorne obaveze ispunjavati zakonski zastupnik davaoca izdražvanja) ugovor o doživotnom izdržavanju proizvodi pravno dejstvo u pogledu izvršenja, bez obzira na uzrast davaoca izdržavanja. Zakon o nasleđivanju nema ograničenja u pogledu toga ko može biti davalac po ugovoru o doživotnom izdržavanju pa davalac može biti svako lice.

Maloletni ugovarač je bio zastupan od strane svog oca kao zakonskog zastupnika u smislu člana 72. stav 1. Porodičnog zakona, pa nisu ispunjeni uslovi za poništaj ugovora u smislu člana 111. ZOO. Imajući u vidu sve izloženo i da je bila ispunjena pismena forma ugovora o doživotnom izdržavanju potvrđena u sudijskoj overi u vanparničnom postupku u smislu člana 195. Zakona o nasleđivanju, to ugovor proizvodi pravno dejstvo.

Čak i pod uslovom da teretni ugovor u ime i za račun maloletnika do 14. godine života nije mogao da zaključi zakonski zastupnik, ugovor bi proizvodio pravno dejstvo po članu 66. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima (konverzija) kao ugovor o poklonu jer su ispunjeni uslovi za njegovu valjanost: overen je, a iz utvrđenog činjeničnog stanja proizlazi namera darežljivosti sada pok. DD prema maloletnom VV, kao unuku svog brata EE, čija se porodica od 1994. godine (pre zaključenja ugovora) starala o njemu kao članu svoje porodice sve do njegove smrti.

Pravilno je doneta i odluka o troškovima prvostepenog postupka na osnovu članova 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke ove presude.

Kako je tuženi uspeo u revizijskom postupku to mu pripadaju traženi troškovi sastava revizije od 12.000,00 dinara prema važećoj AT i takse na reviziju i revizijsku odluku od 10.000,00 dinara prema TT, zbog čega je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1, 154. stav 2. i 163. stav 2. ZPP, odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Troškovi sastava odgovora na reviziju ne spadaju u troškove koji su potrebni radi vođenja parnice u smislu člana 154. stav 1. ZPP, pa je o njima odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća - sudija

Predrag Trifunović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić