Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1107/22 od 25.03.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u stavovima prvom i četvrtom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu drugom izreke tako što je usvojen tužbeni zahtev i utvrđeno da je ništav i bez pravnog dejstva ugovor o poklonu Ov .../... od 06.06.2001. godine, overen pred Četvrtim opštinskim sudom u Beogradu, zaključen između sada pokojnog DD kao poklonodavca i tuženih kao poklonoprimaca i to prema svakom tuženom preko 1/6 idealnog dela poklonjene nepokretnosti - kuće u ... ulici broj ..., izgrađenoj na katastarskoj parceli ... KO ..., upisanoj u list nepokretnosti broj ... KO ..., sa pravom korišćenja zemljišta. Stavom trećim izreke, ukinuta je prvostepena presuda u stavu trećem izreke i odbačena tužba u delu kojim je tužilja tražila da se dozvoli brisanje prava svojine tuženih BB, VV i GG po 1/6 idealnog dela opisane nepokretnosti. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena BB da naknadi tužilji troškove drugostepenog postupka u iznosu od 11.250,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena BB je blagovremeno izjavila reviziju pobijajući je u stavovima drugom i četvrtom izreke, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postpuka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući drugostepenu presudu u pobijanom delu primenom člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), koji se u ovom postupku primenjuje na osnovu člana 506. stav 2. istog zakona, Vrhovni sud je našao da je revizija tužene osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Nema ni drugih povreda postupka koje mogu biti razlog za izjaljivanje revizije, dok bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP na koju se ukazuje revizijom ne može biti revizijski razlog u smislu člana 407. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja i njen pokojni suprug DD su bili u braku od 1958. godine pa sve do njegove smrti. Tokom trajanja braka 1960. godine su kupili plac u ... ulici broj ... u ... i na njemu sazidali prizemnu kuću površine 79 m2, koju su upisali u zemljišne knjige 1961/1962. godine. Uz kuću su 1968. godine izgradili jedan pomoćni objekat - garažu koja je služila kao radionica. Zatim je 1980. godine izvršeno proširivanje i nadziđivanje oba objekta (stambenog i pomoćnog), 1990. godine je izgrađena terasa na fasadi do ulice, dok je pomoćni objekat (koji čine stambena jedinica spratnosti P + PK i ostava) izgrađen u periodu od 1989. – 1990. godine. Proširenje stambene jedinice i krovne konstrukcije je izvršeno 1999. godine, rekonstrukcija potkrovlja je izvršena 2003. godine, a 2008. godine je izvršeno razdvajanje ulaznog prostora. Na ovaj način kuća je od početnih oko 80 m2 proširena na 500-600 m2, odnosno stara kuća je srušena i na njenim temeljima je napravljena nova kuća u fazama i sa izgledom utvrđenim nalazom i mišljenjem sudskog veštaka građevinske struke. Sada pokojni DD je svojoj deci (tuženima) na osnovu sudski overenog ugovora o poklonu Ov.br. .../... od 06.06.2001. godine poklonio svakom po 1/3 idealnog dela kuće koja je tada bila upisana kao zemljišnoknjižno telo II pod rednim brojem 1 - „zgrada bez zemljišta“ sagrađena na katastarskoj parceli broj ... u ... ulici broj ... u ..., sa pravom korišćenja katastarske parcele od 6,20 ara, sa bliže opredeljenim realnim delovima koje poklanja svakom detetu (koji su u ugovoru označeni kao stambeni prostori i garaže). Sada je kuća upisana u listu nepokretnosti broj ... KO ... sa pravom korišćenja zemljišta. Pokojni DD je kao tuženi priznao tužbeni zahtev zajedno sa tuženima VV i GG. Tužilja je u podnesku od 17.11.2015. godine izričito navela da je predmet tužbenog zahteva samo uknjižena kuća, odnosno prizemna stambena zgrada površine oko 80 m2 koja je upisana u list nepokretnosti broj ... KO ... koju je tužilja zajednički gradila sa svojim suprugom i zato je smatra svojom imovinom sa udelom od ½ po osnovu bračne tekovine.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da kuća na kojoj tužilja traži utvrđenje prava susvojine po osnovu sticanja u braku više ne postoji u obliku i površini kako je prvo bila upisana u zemljišne knjige, a sada u listu nepokretnosti jer je izgradnjom na istim temeljima, rekonstrukcijom, doziđivanjem i nadziđivanjem nastao novi objekat – kuća koja ima višestruko veću površinu od upisane i sasvim drugačiji oblik i spratnost. Kako upisana nepokretnost više ne postoji i umesto nje je izgrađena nova nepokretnost, nižestepeni sudovi su iz tog razloga pravnosnažno odbili stvarno-pravni tužbeni zahtev za utvrđenje prava susvojine na staroj kući površine 80 m2 po osnovu bračne tekovine.

Odlučujući o zahtevu kojim je tužilja tražila da se utvrdi delimična ništavost sudski overenog ugovora o poklonu koji je njen pokojni suprug zaključio sa decom i to preko 1/6 idealnih delova poklonjene nepokretnosti za svakog tuženog, prvostepeni sud je zaključio da je i taj deo tužbenog zahteva neosnovan jer nepokretnost koja je predmet poklona u momentu zaključivanja ugovora nije postojala kao takva zbog čega je ugovor nepostojeći, odnosno apsolutno ništav u celosti obzirom da predmet prava svojine fizički ne postoji, iz kog razloga sud nije mogao utvrditi njegovu delimičnu ništavost i na taj način mu priznati valjanost u preostalom delu.

Drugostepeni sud pobijanom odlukom nije prihvatio stanovište prvostepenog suda smatrajući da u situaciji kada je ugovor ništav u celosti da se onda može utvrditi i delimična ništavost takvog ugovora, zbog čega je usvojio ovaj tužbeni zahtev.

Vrhovni sud nalazi da je ova odluka drugostepenog suda o delimičnoj ništavosti ugovora o poklonu doneta pogrešnom primenom materijalnog prava.

U konkretnom slučaju, utvrđeno je da sporna kuća kako je upisana u javnoj evidenciji nepokrentosti (kao prizemna kuća površine oko 80 m2) u prirodi više ne postoji kao takva i da je na istim temeljima sagrađen nov stambeni objekat površine preko 500 m2. Svi radovi su izvođeni bez građevinske dozvole i nova kuća je u postupku legalizacije, a nakon zaključenja ugovora o poklonu 06.06.2001.godine izvršena je samo rekonstrukcija potkrovlja (2003. godine) i razdvajanje ulaznog prostora (2008. godine). U takvoj situaciji, pravilan je zaključak prvostepenog suda da je predmetni ugovor o poklonu ništav u celosti u smislu člana 47. Zakona o obligacionom odnosima, ali da je zbog toga što je tužilja tražila da se utvrdi samo delimična ništavost ovog ugovora, da bi se usvajanjem takvog tužbenog zahteva ustvari priznala valjanost ugovora o poklonu u preostalom delu (do poklonjene 1/6 idealnog dela za svakog tuženog). Međutim, ugovor o poklonu je zbog nepostojećeg predmeta poklona ništav u celosti, pa kako sud odlučuje u granicama postavljenog tužbenog zahteva, to je pravilno rezultiralo odbijanju. Zato je Vrhovni sud u potpunosti prihvatio pravno stanovište prvostepenog suda.

Kako je povodom revizije tužene BB preinačena pobijana drugostepena presuda, to je odbijen i zahtev tužilje (koja je izjavila žalbu) za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Odlučujući o troškovima postupka, Vrhovni sud je imao u vidu da revident nije tražila naknadu troškova revizijskog postupka, a da ne može u reviziji tražiti naknadu troškova drugostepenog postupka jer se tim troškovima nije izložila.

Imajući u vidu navedeno, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 416. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić