Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP Beograd, je izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20 i 10/23 – drugi zakon) Vrhovni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik suterenskih prostorija u porodičnoj stambenoj zgradi u Beogradu u ul. ... u kojima se nalazila profesionalna oprema za televizijku i filmsku produkciju koja je uništena u poplavi 31.12.2007. godine. Nakon ove poplave, dogodila su se plavljenja u objektu tužioca i 26.04.2008. i 19.06.2010. godine, a poplave se dešavaju i danas. Tuženi su u periodu od septembra 2007. do aprila 2008. godine na osnovu rešenja o odobrenju za gradnju Sekretarijata za utbanizam i građevinske poslove Grada Beograda od 13.06.2007. godine izvodili građevinske radove na rekonstrukciji ... bulevara u Beogradu i to tuženi MBA „Ratko Mitrović – Niskogradnja“ DOO Beograd, kao izvođač radova, a tužena Direkcija za građevinsko zemljište i izgadnju Beograda JP Beograd, kao investitor – naručilac radova. Rešenjem istog organa od 12.03.2009. godine, investitoru je odobrena upotreba navedene saobraćajnice sa pripadajućom infrastrukturom. Veštačenjem je utvrđeno da je do poplave 31.12.2007. godine u autorskom studiju tužioca došlo zbog izvođenja radova na izgradnji navedene saobraćajnice, da pre izvođenja radova nije izvršeno snimanje kućnih priključaka i pre izrade glavnih projekata investitor nije prethodno obavio kvalitetnu pripremu za izgradnju glavnih projekata, a projekti su kompletirani tek nakon početka izvođenja radova što je jedan od uzroka nastalih šteta. Tuženi izvođač radova je odgovoran za prodor vode u suterenske prostorije tužioca i okolnih objekata izazvane havarijom vodovodnog cevovoda F 600 nove mreže uličnog vodovoda, dok je za ostale prodore i izlivanje vode u suterenske prostorije podeljena odgovornost investitora i izvođača. Postoji neusklađenost u izgradnji kućnih priključaka i njihovih vezivanja na sekundarnu kanalizaciju i završetka glavnog kolektora prečnika 2500 mm, sa građevinom „G1“ i priključenjem ove građevine na postojeći Mokroluški kolektor. Zbog te neusklađenosti došlo je do podizanja nivoa u kolektoru, kao i do nanosa peska i šljunka u kolektor i u građevinu „G1“. Postojeći Mokroluški kolektor ne može da primi velike vode od podvodnja iz kolektora prečnika 2500 mm, iz ... ulice. U slučaju velikih voda kada je dolazni kolektor prečnika 2500 mm pun dolazi do toga da mogući dotok vode iz kolektora bude 13 puta veći od moguće evakuacije vode iz izgrađenih kolektora pa je pojava zagušenja normalna pojava koja će uvek pri velikim padavinama izazivati podizanje vode u kolektorima i prodor vode u suterenske prostorije susednih objekata. Po mišljenju veštaka opasnost od ponavljanja takvih potapanja će postojati i dalje sve dok se ne reši pitanje Mokroluškog kolektora, tako da on može da primi velike vode, a uzrok nastanka štete je loše sprovedena priprema za projektovanje, nedostaci u tehničkoj dokumentaciji koji su rešavani i otklonjeni u toku izvođenja radova, neadekvatna projektna i tehnička rešenja o izvođenju radova i neusklađenost kućnih priključaka sa osposobljenošću kolektora i građevine „G1“ da preuzmu prekomernu vodu, kao i neusklađenost kapaciteta kolektora, posebno pri velikim vodama, da odvode iz građevine „G1“ u Mokroluški kolektor. Pravnosnažnom presudom u ovoj parnici tuženi su obavezani da tužiocu solidarno naknade prouzrokovanu materijalnu štetu u iznosu od 19.948.407.786,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev, nalazeći da su tuženi solidarno u obavezi da uklone izvor opasnosti od koga preti znatnija šteta za tužioca kao vlasnika objekta čija imovina je uništena u poplavi, zbog načina izvođenja radova na izgradnji saobraćajnice koji se odnosi na način povezivanja kanalizacione mreže sa Mokroluškim kolektorom i nemogućnosti prihvatanja velike količine vode, te postoji opasnost od plavljenja prilikom većih padavina, odnosno opasnost od nastupanja buduće štete, u smislu članova 156. i 207. Zakona o obligacionim odnosima, pri čemu način otklanjanja opasnosti proizilazi iz nalaza i mišljenja sudskih veštaka.

Po oceni Vrhovnog suda osnovano se revizijom tužene Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP Beograd, ukazuje na pogrešnu primenu matrijalnog prava zbog čega činjenično stanje nije u potpunosti utvrđeno.

Prema članu 156. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO), svako može zahtevati od drugog da ukloni izvor opasnosti od kojeg preti znatnija šteta njemu ili neodređenom broju lica, kao i da se uzdrži od delatnosti od koje proizilazi uznemiravanje ili opasnost od štete ako se nastanak uznemiravanja ili štete ne može sprečiti odgovarajućim merama (stav 1.). Sud će na zahtev zainteresovanog lica narediti da se preduzmu odgovarajuće mere za sprečavanja nastanka štete ili uznemiravanja, ili da se otkloni izvor opasnosti, na trošak držaoca izvora opasnosti, ako ovaj sam to ne učini (stav 2.). Ako šteta nastane u obavljanju opštekorisne delatnosti za koju je dobijena dozvola nadležnog organa, može se zahtevati samo naknada štete koja prelazi normalne granice (stav 3.). Ali, i u tom slučaju se može zahtevati preduzimanje društveno opravdanih mera za sprečavanje nastupanja štete ili za njeno smanjenje (stav 4.).

Sledi da Zakon sadrži posebno uređenje za slučajeve vršenja opštekorisne delatnosti uz uslov je da je vršilac delatnosti za tu opštekorisnu delatnost dobio dozvolu od nadležnog organa. Izvođenje građevinskih radova na rekonstrukciji ... bulevara u Beogradu sa infrastrukturom predstavlja opštekorisnu delatnost i za izvođenje tih radova dobijeno je odobrenje za građenje, a zatim je investitoru odobrena upotreba navedene saobraćajnice sa pripadajućom infrastrukturom. U takvom slučaju pored obaveze naknade štete koja prelazi normalne granice, za vršioca opštekorisne delatnosti ZOO je u stavu 4. član 156, predvideo i obavezu preduzimanja opravdanih mera radi sprečavanja nastupanja štete ili njenog smanjenja. U slučaju spora, koje su mere društveno opravdane, treba uzeti u obzir sve okolnosti konkretnog slučaja, kao i ekonomske mogućnosti da se te mere preduzmu, te sud u svakom konkretnom slučaju ceni obim, odnosno količinu izvora opasnosti u odnosu na opštekorisnu delatnost, pa u zavisnosti od toga izriče preduzimanje mera u cilju sprečavanja nastanka štete, odnosno smanjenja štete. Time se ostvaruje prevencija od nastupanja štete ili uznemiravanja prilikom obavljanja opštekorisne delatnosti. Budući da je u konkretnom slučaju šteta već nastala i utvrđeno je postojanje opasnosti od nastupanja buduće štete, izostalo je utvrđenje navedenih bitnih činjenica o konkretizaciji društveno opravdanih mera koje su naložene izrekom pobijane presude, a o čemu se veštak u postupku izjašnjavao. Po mišljenju veštaka čak i ako bi se porušila blinda na izlivu građevine „G1“ i omogućio nesmetan protok vode u Mokroluški kolektor može doći do pojave podizanja nivoa vode u kolektoru i potapanja suterenskih prostorija pribrežnih objekata uz ... bulevar. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka moglo bi se zaključiti da je već u toku izvođenja radova postojao osnov da se predvidi ugradnja „žabljih zasuna“ na sve kućne priključke i time blagovremeno spreči mogućnost potapanja suterenskih prostorija objekta koji su priključeni na kanalizaciju, ali da takvo rešenje nije predviđeno u projektu. Iz navedenih razloga, veštak je smatrao da je opravdano da investitor ugradi „žablje zasune“ (ili kako se popularno nazivaju žablje poklopce) na onim kućnim priključcima kod kojih je to neophodno, radi sprečavanja prodora vode u suterenske prostorije tih ugroženih objekata pri velikim povodnjima. Kako je u konkretnom slučaju izostalo razjašnjenje navedenih bitnih činjenica i ocena nalaza i mišljenja veštaka u celini, a od čega zavisi pravilna primena materijalnog pravna iz člana 156. stav 3. i 4. Zakona o obligacionim odnosima, Vrhovni sud je ukinuo nižestepene presude u odnosu na revidenta i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje. Odluka o troškovima postupka je ukinuta jer zavisi od konačnog ishoda ovog spora.

Na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković