Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu obe stranke su blagovremeno izjavile revizije, i to: tužioci, protiv dela kojim je pravnosnažno odbijen njihov tužbeni zahtev, zbog pogrešne primene materijalnog prava, a tuženi protiv drugostepene presude u celosti zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju tužilaca.

Odlučujući o izjavljenim revizijama, na osnovu na osnovu člana 408. i člana 410. stav 2. tačke 4. i 5. Zakona o parničnom postupku (ZPP), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužilaca neosnovana, a da je revizija tuženog nedozvoljena.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, stranke su 24.08.2005. godine zaključile ugovor o zastupanju. Tim ugovorom tužioci su se obavezali da će nastaviti postupak naplate potraživanja tuženog od Stambene zadruge „Kosovo“ iz Beograda utvrđenog rešenjem o prinudnom poravnanju Privrednog suda u Beogradu PP 4/99 od 09.02.2000. godine, s`tim što će im, ukoliko postupak bude uspešno okončan, pripasti nagrada u visini od 20% celokupnog iznosa koji bude isplaćen tuženom i pravo na naplatu sudskih troškova bez sudske takse i materijalnih troškova koji pripadaju tuženom. Na osnovu zaključenog ugovora i izdatog punomoćja tužioci su 01.02.2006. godine podneli predlog za izvršenje radi naplate novčanog potraživanja tuženog priznatog označenim rešenjem o prinudnom poravnanju, prodajom nepokretnosti - poslovnog prostora površine 99 m2 na ... i poslovnog prostora površine 204 m2 u ... zgrade u ulici ... broj ... u ..., na kojima je u katastru nepokretnosti bilo upisano pravo svojine izvršnog dužnika Stambene zadruge „Kosovo“ iz Beograda. Predloženo izvršenje određeno je rešenjem o izvršenju Četvrtog opštinskog suda u Beogradu I. 1601/06 od 03.02.2006. godine koje je postalo pravnosnažno, ali izvršenje nije sprovedeno ni nakon urgencija i pritužbi koje su tužioci podneli kao punomoćnici tuženog - izvršnog poverioca u tom postupku. Tokom izvršnog postupka ustanovljeno je da je poslovni prostor površine 99 m2 na ... zgrade otuđen (pravnosnažnim rešenjem Privrednog suda u Beogradu P 11367/10 od 31.03.2011. godine odbijen je tužbeni zahtev stambene zadruge „Kosovo“ u stečaju za iseljenje VV iz tog poslovnog prostora i utvrđeno pravo svojine drugog lica na predmetnom poslovnom prostoru), kao i da se označena stambena zadruga nalazi u državini samo dela poslovnog prostora u ... zgrade u površini od 114 m2 - u toku je parnica za iseljenje lica koja se nalaze u državini drugog dela tog prostora. Izvršni postupak je prekinut zbog stečaja stambene zadruge, otvorenog rešenjem Trgovinskog suda u Beogradu St. 40/08 od 23.06.2008. godine. Tuženi je 19.08.2008. godine izdao punomoćje tužiocu BB da ga zastupa u postupku stečaja, s`tim da punomoćje može preneti na tužioca AA. Tužilac BB je kao punomoćnik tuženog prijavio u stečajnom postupku potraživanje glavnice u iznosu od 4.946.453,35 dinara (priznate pravnosnažnim rešenjem o prinudnom poravnanju PP. 4/99 od 09.02.2000. godine) i zatezne kamate u iznosu od 51.181.140,24 dinara, sa predlogom da se tuženom prizna razlučno pravo. Zaključkom Trgovinskog suda u Beogradu St. 40/08 od 15.10.2008. godine delimično su osporena prijavljena potraživanja i razlučno pravo tuženog, i zato je tuženi upućen na parnicu. Pravnosnažnom presudom Trgovinskog suda u Beogradu P. 8660/08 od 15.04.2009. godine utvrđeno je da stečajnu masu Stambene zadruge „Kosovo“ iz Beograda čini poslovni prostor površine 99 m2 na ... zgrade u ulici ... broj ... u ... i utvrđeno pravo tuženog na odvojeno namirenje njegovog novčanog potraživanja na tom poslovnom prostoru i poslovnom prostoru površine 204 m2 u ... iste zgrade. Tužioci su, kao punomoćnici tuženog, po pravnosnažnosti ove presude (11.03.2010. godine) podneli stečajnom sudu zahtev za prodaju tih nepokretnosti ili donošenje odluke kojom će se dozvoliti nastavak izvršnog postupka javne prodaje. Tuženi je 27.04.2010. godine obavestio tužioce da raskida ugovor o zastupanju. Tužioci su pismeni raskid ugovora primili, a tužilac BB je 10.05.2010. godine dostavio tuženom obračun nagrade za zastupanje u iznosu od 13.071.000,00 dinara. Tuženi je od prodaje poslovnog prostora površine 123 m2 u ulici ... broj ... u ... delimično namirio svoje potraživanje prema stečajnom dužniku u iznosu od 12.998.055,40 dinara. U stečajnom postupku tuženom je, po rešenju Privrednog suda u Beogradu St 135/10 od 04.07.2014. godine kojim je određena glavna deoba stečajne mase, pripao iznos od 302.567,00 dinara a po rešenju istog suda St 135/10 od 17.09.2014. godine, kojim je određena naknadna deoba stačajne mase, pripao iznos od 195.377,00 dinara. Tuženi je na taj način u stečajnom postupku naplatio svoje novčano potraživanje do iznosa od ukupno 13.495.999,40 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su delimično odbili zahtev tužioca za isplatu glavnice sa pripadajućom zateznom kamatom.

Ugovor o zastupanju koji su stranke zaključile jednostrano je raskinut voljom tuženog. Raskidom ugovora, shodno članu 132. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, obe stranke su oslobođene svojih obaveza izuzev obaveze na naknadu eventualne štete. U situaciji kada je ugovor raskinut više se ne može govoriti o izvršenju ugovornih obaveza saglasno članu 262. stav 1. navedenog zakona.

Ugovor koji su stranke zaključile po svojoj pravnoj prirodi je ugovor o nalogu, imenovani ugovor uređen članovima 749-770 Zakona o obligacionim odnosima. Prema odredbi člana 765. tog zakona, nalogodavac može odustati od ugovora (stav 1), i u tom slučaju je dužan isplatiti nalogoprimcu odgovarajući deo naknade i naknaditi mu štetu koju je pretrpeo odustankom od ugovora, ako za odustanak nije bilo osnovanih razloga (stav 2).

U konkretnom slučaju, osnov tužbenog zahteva je šteta prouzrokovana tužiocima neopravdanim odustankom tuženog od ugovora o zastupanju. Nižestepeni sudovi su pravilno utvrdili da je tuženi neopravdano odustao od ugovora o zastupanju jer su tužioci profesionalno preduzimali sve pravne radnje kojima je tuženom u postupku stečaja Stambene zadruge „Kosovo“ iz Beograda priznato svojstvo razlučnog poverioca i pravo na odvojeno namirenje njegovog novčanog potraživanja iz vrednosti poslovnog prostora stečajnog dužnika u ulici ... broj ... u ... . Visina štete - izgubljene dobiti koju bi tužioci ostvarili po redovnom toku stvari (član 189. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima) da tuženi nije neopravdano odustao od ugovora o zastupanju, odgovara procentu od 20% novčanog potraživanja koje je tuženi naplatio u postupku stečaja svog dužnika - Stambene zadruge „Kosovo“ iz Beograda, prodajom dela poslovnog prostora i namirenjem u postupku glavne, odnosno naknadne deobe stečajne mase.

Neosnovano se revizijom tužilaca osporava pravilnost primenjenog materijalnog prava. Revidenti, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, neosnovano iznose stav da im pripada naknada štete u visini od 20% od utvrđenog potraživanja tuženog za čiju naplatu su, svojim radnjama u postupku stečaja, obezbedili tuženom svojstvo razlučnog poverioca i pravo na odvojeno namirenje potraživanja iz vrednosti poslovnog prostora u svojini stečajnog dužnika, i da ne mogu snositi štetne posledice eventualne nemogućnosti naplate potraživanja tuženog u celosti.

Očekivana dobit tužilaca, koja je izostala odustankom tuženog od ugovora o zastupanju bez opravdanih razloga, nije iznos koji se određuje na osnovu ukupno potraživanja tuženog u stečajnom postupku već u odnosu na naplaćeno potraživanje. Tuženi je samo delimično naplatio potraživanje u stečajnom postupku i u odnosu na taj iznos određuje se šteta za tužioce. Nemogućnost naplate novčanog potraživanja tuženog u celosti ne može se staviti na teret tuženog, jer poslovni prostor površine 99 m2 na ... zgrade nije mogao činiti stečajnu masu stečajnog dužnika (pravnosnažnom presudom utvrđeno je pravo svojine trećeg lica), dok deo drugog poslovnog prostora u ... zgrade i dalje je u sporu, tako da nije bio predmet unovčenja. Prodaja dela poslovnog prostora, kao imovine stečajnog dužnika, izvršena je u postupku javne prodaje koju je sproveo stečajni upravnik pa zato nema odgovornosti tuženog za cenu ostvarenu u tom postupku koju tužioci smatraju neodgovarajućom.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Revizija tuženih, kojom se drugostepena presuda pobija u celosti, nije dozvoljena zbog vrednosti predmeta spora pobijanog dela kojim je usvojen tužbeni zahtev, jer je taj iznos niži od iznosa dinarske protivvrednosti od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe, ali i zbog nedostatka prvnog interesa tuženog da presudu drugostepenog suda pobija u delu kojim je pravnosnažno odbijen tužbeni zahtev.

Shodno izloženom, na osnovu člana 413. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić