Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 6934/21 od 27.12.2022. godine, u stavu prvom izreke, preinačuje se presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 32602/19 od 26.04.2021. godine u stavu prvom izreke tako što se odbija tužbeni zahtev tužilje AA iz ..., kojim je tražila da se obaveže tužena BB iz ..., da sobu, kuhinju i kupatilo, ukupne površine 25 m2, u prizemlju porodične stambene zgrade, levo od ulaza, izgrađene na kat.parceli .. KO ..., upisane u Ln br. .. u ul. ... u Beogradu, isprazni od lica i stvari i preda u državinu i svojinu tužilji, u roku od 15 dana od prijema prepisa presude, kao neosnovan. U stavu drugom izreke odbija se žalba tužene BB kao neosnovana i POTVRĐUJE presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 32602/19 od 26.04.2021. godine u delu stava drugog izreke kojim je usvojen zahtev za isplatu zakonske zatezne kamate na iznose zakupnina za mesec avgust 2015. godine počev od 06.09.2015. godine do 24.06.2017. godine i za mesece septembar - decembar 2015. godine, kao i u stavu trećem izreke. U stavu trećem izreke, preinačuje se presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 32602/19 od 26.04.2021. godine u delu stava drugog izreke kojim je usvojen zahtev za isplatu zakupnine za mesec avgust 2015. godine sa kamatom i za isplatu kamate na iznose zakupnina za mesec mart 2014. godine - avgust 2015. godine, tako što se odbija tužbeni zahtev da se obaveže tužena BB iz ..., da tužilji AA iz ..., isplati iznos od 5.000,00 dinara na ime zakupnine za mesec avgust 2015. godine sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.06.2017. godine do isplate, kao i da na iznose zakupnina od po 5.000,00 dinara mesečno, isplati zakonsku zateznu kamatu i to: za mart 2014. godine počev od 06.04.2014. godine do 12.10.2016. godine; za april 2014. godine počev od 06.05.2014. godine do 12.10.2016. godine; za maj 2014. godine počev od 06.06.2014. godine do 28.08.2015. godine; za jun 2014. godine počev od 06.07.2014. godine do 28.08.2015. godine; za jul 2014. godine počev od godine do 28.08.2015. godine; za avgust 2014. godine počev od 06.09.2014. godine do 28.08.2015. godine; za septembar 2014. godine počev od 06.10.2014. godine do godine; za oktobar 2014. godine počev od 06.11.2014. godine do 28.08.2015. godine; za novembar 2014. godine počev od 06.12.2014. godine do 28.08.2015. godine; za decembar 2014. godine počev od 06.01.2015. godine do 28.08.2015. godine; za januar 2015. godine počev od 06.02.2015. godine do 28.08.2015. godine; za februar 2015. godine počev od 06.03.2015. godine do 28.08.2015. godine; za mart 2015. godine počev od 06.04.2015. godine do 28.08.2015. godine; za april 2015. godine počev od 06.05.2015. godine do 28.08.2015. godine; za maj 2015. godine počev od 06.06.2015. godine do 28.08.2015. godine; za jun 2015. godine počev od 06.07.2015. godine do 28.08.2015.godine; za jul 2015. godine počev od 06.08.2015. godine do 28.08.2015. godine, kao neosnovan. U stavu četvrtom izreke, preinačuje se rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavovima četvrtom i petom izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P 32602/19 od 26.04.2021. godine tako da svaka stranka snosi svoje troškove celog parničnog postupka.

Protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6934/21 od 27.12.2022. godine, tužilja preko punomoćnika iz reda advokata je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja. Revizija je izjavljena u delu u kome je preinačena prvostepena presuda (deo stavova I III i IV izreke)

Ispitujući pobijanu presudu u okviru zakonskih ovlašćenja iz odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP ("Službeni glasnik RS", br. 72/11... 10/23), Vrhovni sud je ocenio da je revizija tužilje neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti ima drugih povreda postupka iz stava 1. ovog člana koje bi bile od uticaja na zakonitost i pravilnost pobijane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je vlasnica stana u Beogradu, u ul. ... u kojoj živi tužena po osnovu ugovora o korišćenju stana od 28.04.1956. godine, koji je sa tadašnjom vlasnicom stana zaključio pok.otac tužene, a u kome je tužena navedena kao član porodičnog domaćinstva. Tužena u spornom stanu nije živela u periodu od marta meseca 2013. godine kada je otišla u bolnicu radi operativnog lečenja koje je trajalo nekoliko dana, do jula meseca 2014. godine, o kom odsustvu nije obavestila tužilju i u tom periodu je svoje obaveze u vidu plaćanja zakupnine neredovno izmirivala, a tužilja nije odbijala da prima zakupninu. Uz saglasnost tužilje pok.majka tužene izvršila je rekonstrukciju šupe iz sopstvenih sredstava i umesto dasaka, sazidala je prostrije od čvrstog materijala koje je pripojila predmetnom stanu, bez da joj ista pripadne u svojinu. Isto tako, tužena je tokom 2013. i 2014. godine iz sopstvenih sredstava finansirala renoviranje kupatila.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da tužena kao nosilac stanarskog prava na tužiljinom stanu, kao ni članovi njenog domaćinstva, od marta 2013. godine do jula 2014. godine nije koristila predmetni stan u periodu dužem od godinu dana, pri čemu nije postojao sporazum zakupca i zakupodavca o načinu korišćenja stana za to vreme, pa su stoga ispunjeni uslovi za otkaz ugovora o korišćenju stana i iseljenje tužene saglasno odredbi člana 35. stav 1. tačka 2. i 6. Zakona o stanovanju. Isto tako, kako tužena zakupninu za korišćenje stana nije isplaćivala redovno i u roku, pa je obavezao tuženu da na zakupnine plaćene sa zakašnjenjem, osim za avgust 2015. godine, isplati zakonsku zateznu kamatu za periode docnje bliže opisane u stavu drugom izreke, na osnovu člana 262. stav 1, 277. stav 1. i 324. stav 1. 300, kao i da isplati zakupninu za avgust mesec 2015. godine sa kamatom od 06.09.2015. godine do isplate. Odbijen je i zahtev tužene iz protivtužbe budući da je tužena znala da gradi na tuđem zemljištu te je bila nesavesna zbog čega nije mogla steći pravo susvojine na predmetnom objektu saglasno odredbi člana 24. stav 1. Zakona o snovama svojinskopravnih odnosa-ZOSPO.

Apelacioni sud nalazi da zbog pogrešne ocene dokaza i nepravilne primene materijalnog prava ne može se prihvatiti kao pravilan činjenično-pravni zaključak suda u delu prvostepene presude kojim je odlučeno o zahtevu tužilje za iseljenje tužene iz predmetnog stana sa licima i stvarima, kao i o zahtevu za isplatu iznosa od 5.000,00 dinara za avgust 2015. godine i isplati zakonske zatezne kamate na iznose zakupnina za mart 2014. - jul 2015. godine, kako je odlučeno u delu stava drugog izreke prvostepene presude. U preostalom delu prvostepena presuda je potvrđena.

Nakon održane rasprave, Apelacioni sud je utvrdio, da je tužilja AA vlasnica stana u Beogradu, ulica ..., u prizemlju porodične stambene zgrade levo od ulaza izgrađene na kp. .., upisane u Ln.br. .. KO ..., u kojem živi tužena BB na osnovu ugovora o korišćenju stana od 28.04.1956. godine koji je sa tadašnjom vlasnicom stana zaključio otac tužene VV, a u kome je tužena navedena kao član porodičnog domaćinstva zajedno sa svojom majkom GG. Tužena je u spornom stanu, koji se sastoji od sobe, kuhinje i kupatila, ukupne površine 25 m2 boravila sve do 04.05.2013. godine kada je hospitalizovana u bolnici Gak "Narodni front" gde je operisana 03.06.2013. godine i nakon toga otpuštena na kućno lečenje 06.06.2013. godine. Kupatilo u predmetnom stanu koji koristi tužena nije bilo u funkcionalnom stanju zbog problema sa kanalizacijom, koje je pravilo korenje drveća u dvorištu, pa je tužena po izlasku iz bolnice zbog loših higijenskih uslova u stanu otišla kod svoje prijateljice u njenu kuću u ... u Beogradu gde je imala zasebnu sobu i kupatilo, radi nege i oporavka koji je trajao više meseci. Ćerka tužene DD je sa vanbračnim partnerom i detetom živela u neposrednoj blizini kuće u kojoj je boravila tužena, u to vreme nije radila i pomagala je majci kojoj je po izlasku iz bolnice bila potrebna pomoć da hoda, da se kupa, oblači i sl. Nakon nekoliko meseci tužilja je obaveštena da je tužena operisana i da se nalazi kod svoje prijateljice u ... gde se oporavlja, da su započeti radovi na renoviranju kupatila, a u predmetni stan tužena se vratila sa ćerkom i unukom u julu 2014. godine nakon što su u kupatilu stana izvedeni radovi na osposobljavanju sanitarija za upotrebu, koji su u potpunosti dovršeni nakon povratka u stan.

Tužena je do marta 2014. godine preko ćerke uredno izmirivala zakupninu koju je isplaćivala na ruke tužilji, a potom je tužilja odbijala da prima zakupninu sve do septembra 2015. godine kada je nakon otvaranja sudskog depozita od strane tužene, dostavila sudu račun za uplatu. Tužilja je 28.07.2014. godine preporučenom pošiljkom tuženoj uputila opomenu da izmiri zaostale zakupnine za period mart - juli 2014. godine uz obaveštenje da će od 01.08.2014. godine zakupnina iznositi 100 evra mesečno, s tim da nije dostavila dokaz da je opomena i uručena tuženoj. Postupajući po tužiljinoj molbi za odjavu prebivališta BB i DD sa adrese ... broj .., pripadnici PS Zvezdara su 19.06.2014. godine sačinili izveštaj da po izjavi vlasnice stana AA tužena i njena ćerka DD već tri godine ne žive na navedenoj adresi i da su se odselile u nepoznatom pravcu, s tim da je kroz proveru kroz JIS- MUP-a RS ustanovljeno da su imenovane prijavljene na datoj adresi. Pismom od 29.10.2014. godine koje je tužilja primila 05.11.2014. godine tužena je obavestila tužilju, budući da već nekoliko meseci odbija da primi zakupninu za stan u ulici ... broj .., da će ukoliko je u narednih pet dana ne obavesti o mestu i vremenu prijema iznosa zakupnina, iste uplatiti poštanskom uputnicom, nakon čega je tužilja obavestila ćerku tužene da ni na taj način neće primati zakupninu. Tužena je 18.05.2015. godine podnela predlog za prijem zakupnine u sudski depozit Prvog osnovnog suda u Beogradu RZ 600/15, navodeći da vlasnik stana od 01.03.2014. godine odbija da primi zakupninu, da je poslala obaveštenje preporučenom pošiljkom da će novac platiti poštanskom uputnicom, ali da je vlasnik stana obavestila da se tome protivi. Tužena je 28.08.2015. godine u sudski depozit uplatila na ime zakupnina za maj, jun i jul mesec 2014. godine ukupan iznos od 15.000,00 dinara i za zakupnine za period od avgusta 2014. do avgusta 2015. godine ukupan iznos od 60.000,00 dinara. Dana 27.01.2016. godine tužena je isplatila zakupnine za novembar i decembar 2015. godine u ukupnom iznosu od 10.000,00 dinara, a 30.11.2016. godine isplatila je zakupnine za septembar i oktobar 2015. godine. Zakupnine za mart i april 2014. godine u ukupnom iznosu od 10.000,00 dinara, tužena je platila 12.10.2016. godine, dok je zakupninu za avgust 2015. godine isplatila 24.06.2017. godine u iznosu od 5.000,00 dinara. Nakon otvaranja sudskog depozita tužilja je dostavila račun za uplatu zakupnina, pa je tužena nastavila plaćanje od septembra 2015. godine na račun tužilje.

Tužilja i majka tužene sada pok. GG kao nosilac stanarskog prava sačinile su pismeni sporazum o zameni šupa istih veličina koje su koristile, a potom je tužilja overila pismenu saglasnost 1990. godine da majka tužilje može da izvrši rekonstrukciju svoje šupe i da je umesto dasaka sazida od čvrstog materijala, što je majka tužene iz sopstvenih sredstava i učinila, s tim što joj je promenila namenu i u istoj napravila kuhinju i kupatilo koje je pripojila sobi i ostavi koju je do tada koristila u cilju poboljšanja uslova stanovanja, ukupne površine 11 m2, čemu se tužilja nije protivila imajući u vidu stambene uslove u kojima je živela, a bez da joj ista pripadne u svojinu. Tužena je tokom 2013. i 2014. godine iz sopstvenih sredstava finansirala i renoviranje kupatila.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja drugostepeni sud nalazi da je tužena BB je stekla stanarsko pravo na predmetnom stanu u privatnoj svojini kao član porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava imajući u vidu da tužena svoje pravo izvodi iz činjenice da je bila član porodičnog domaćinstva svog oca, sada pok. VV koji je zaključio ugovor o korišćenju stana 28.04.1956. godine (pre stupanja na snagu Zakona o stambenim odnosima - "Sl. glasnik SRS", br.29/73, kojim je propisano da nosilac stanarskog prava koji je to pravo stekao na stanu u svojini građana do 29.07.1973. godine, ima prava i obaveze koje se propisuju za nosioca stanarskog prava koji koristi stan u društvenoj svojini) i u kojem je pored tužene kao član domaćinstva navedena sada pok. GG, majka tužene koja je nosilac stanarskog prava postala na osnovu člana 18. stav 2. Zakona o stambenim odnosima ("Službeni list SFRJ", br. 11/66, važećeg u vreme smrti supruga VV. S obzirom da je ugovor o korišćenju stana od 28.04.1956. godine zaključio njen bračni drug sa kojim je živela u zajedničkom domaćinstvu,zakonska pretpostavka da je nosilac stanarskog prava i drugi bračni drug, jer u ugovoru o korišćenju stana nije drugačije ugovoreno. Smrću majke GG (preminula ...1991. godine), tužena BB je postala nosilac stanarskog prava na osnovu člana 15. stav 2. Zakona o stambenim odnosima ("Službeni glasnik SRS", br. 12/90, 47/90, 55/90, "Službeni glasnik RS", br.3/90, 7/90), važećeg u vreme smrti njene majke, jer je bila član njenog porodičnog domaćinstva. Tužena je zadržala pravo da koristi predmetni stan i nakon stupanja na snagu Zakona o stanovanju ("Službeni glasnik RS", br.50/92 sa izmenama i dopunama), što je propisano članom 40. navedenog zakona, pa stoga ima osnov za korišćenje stana.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje drugostepeni sud je zaključio da zahtev tužilje za iseljenje tužene iz predmetnog stana nije osnovan budući da se nisu stekli uslovi iz odredbe člana 35. stav 1. tačka 2. i 6. Zakona o stanovanju za otkaz ugovora o korišćenju stana i iseljenje tužene koja je nakon smrti majke postala nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana na neodređeno vreme.

Drugostepeni sud je potvrdio prvostepenu presudu u delu stava drugog izreke kojim je usvojen zahtev za isplatu zakonske zatezne kamate na iznose zakupnina za mesec avgust 2015. godine počev od 06.09.2015. godine do 24.06.2017. godine i za mesece septembar - decembar 2015. godine, imajući u vidu da je tužilja nakon otvaranja depozita od strane tužene dostavila broj računa za isplatu zakupnina, nakon čega je tužena nastavila plaćanje od septembra 2015. godine na račun tužilje, s tim da je kasnila sa uplatama, pa je stoga zapala u docnju sa plaćanjem budući da je ugovorom o korišćenju stana od 28.04.1956. godine predviđeno da se stanarina plaća od 01.-og do 05.-og u mesecu (član 2.), pa bi tužilji i pripadalo pravo na kamatu počev od 06.-og u narednom mesecu.

Tužena nije izjavila reviziju u odnosu na odluku o protivtužbenom zahtevu, koji je odbijen.

Prema oceni revizijskog suda, pobijana drugostepena presuda je doneta pravilnom primenom materijalnog prava.

Revident smatra da je pobijana odluka doneta na osnovu stavova koji se ne mogu prihvatiti ni sa logičke, ni sa činjenične, ni sa pravne strane. Revident smatra da je pogrešan zaključak drugostepenog suda da je tužena bila opravdano odsutna iz predmetne nepokretnosti u periodu od maja 2013 godine do jula 2014 godine i pogrešno utvrđeno da je tužilja odbijala da primi zakupninu u periodu od marta 2014 do septembra 2015 godine.

Navodi revizije se ne mogu prihvatiti kao osnovani.

Vrhovni sud prihvata zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju nisu stekli ni uslovi za otkaz ugovora zbog nekorišćenja stana od strane tužene u periodu dužem od godinu dana u kom periodu nije postojao sporazum zakupca i zakupodavca o načinu korišćenja stana. To sa razloga što se ne može smatrati da je nekorišćenje stana u periodu od početka maja 2013. godine, kada je tužena otišla na bolničko lečenje do jula 2014. godine, u periodu od oko 14 meseci, bilo neopravdano od strane tužene. Tužena se u navedenom periodu nakon što je hospitalizovana i operisana, nalazila van predmetnog stana radi oporavka kada joj je bila potrebna pomoć za obavljanje osnovnih životnih potreba, pri čemu je povratak u predmetni stan bio neizvestan kako zbog dužine oporavka tužene, tako i renoviranja kupatila koje se u dužem vremenskom periodu obavljalo zbog nedostatka sredstava. Stoga je pravilan zaključak drugostepenog suda da, osim zdravstvenog stanja tužene, tužena stan nije mogla koristiti zato što je bio neuslovan za stanovanje, zbog problema sa kanalizacijom u kupatilu, što ni tužilja nije osporavala, s tim da je bila obaveštena nakon nekoliko meseci gde se tužena nalazi.

Drugostepeni sud je utvrdio da u spornom periodu nekorišćenja stana tužena sa tužiljom nije zaključila sporazum o načinu korišćenja stana, imajući u vidu da je bilo neizvesno vreme njenog povratka u stan koji je zbog problema u kupatilu bio i neuslovan za stanovanje. Pritom, centar životnih aktivnosti tužene bio je na adresi predmetnog stana na kojoj je bila prijavljena i u koji se nakon oporavka i renoviranja kupatila vratila sa svojom ćerkom koja je prekinula dotadašnju vanbračnu zajednicu i unukom, pa stoga ni po oceni revizijskog suda, nisu ispunili uslovi za davanje otkaza tuženoj kao zakupcu i iseljenje iz člana 35. stav 1. tačka 6. Zakona o stanovanju.

Prema odredbi člana 35. stav 1. Zakona o stanovanju propisano je da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu ako zakupac i posle opomene ne plati zakupninu za najmanje dva meseca uzastopno (tačka 2.), kao i ako zakupac stana i članovi njegovog porodičnog domaćinstva ne koriste stan duže od jedne a najduže četiri godine, a zakupac se ne sporazume sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme (tačka 6.)

Pravilno drugostepeni sud zaključuje na osnovu citirane zakonske odredbe, da je opomena zakupodavca obavezan uslov za mogućnost davanja otkaza ugovora o zakupu stana zakupcu i da je neplaćanje zakupnine nakon opomene za najmanje dva meseca uzastopno sankcionisano davanjem otkaza ugovora o zakupu stana. ako se takvo postupanje zakupca nastavi i posle opomene od strane zakupodavca. Drugostepeni sud je utvrdio da je tužilja nakon marta 2014. godine do kada su joj zakupnine uredno plaćane, odbijala da primi zakupninu, zbog čega je tužena u oktobru 2014. godine zahtevala od tužilje da je obavesti o mestu i vremenu prijema iznosa dospelih zakupnina koje je do tada odbijala da primi, nakon čega je otvorila i sudski depozit u koji je zakupnine uplaćivala. Drugostepeni sud dalje utvrđuje da tužilja nije dostavila dokaz da je pisanu opomenu od 28.07.2014. godine upućenu tuženoj za plaćanje zakupnina za period mart - juli 2014. godine, tužena primila, pri čemu je i u vreme podnošenja tužbe 16.09.2014. godine (u situaciji da se tužba smatra opomenom) tužilja odbijala da prima zakupninu od tužene, pa je svojim postupanjem prouzrokovala neplaćanje (kašnjenje) u plaćanju zakupnina u spornom periodu, sve do septembra 2015. godine, kada je sudu dostavila svoj račun za uplatu zakupnina, pakod tako utvrđenog činjeničnost stanja i revizijski sud smatra da se nisu ispunili uslovi za davanje otkaza tuženoj kao zakupcu iz člana 35. stav 1. tačka 2. Zakona o stanovanju.

To su razlozi na osnovu kojih je Vrhovni sud primenom procesnih ovlašćenja iz člana 414 Zakona o parničnom postupku reviziju tužilje odbio kao neosnovanu.

Odlučujući o zahtevu tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka, Vrhovni sud nalazi da odgovor na reviziju nije bio nužan u ovoj pravnoj stvari pa samim tim ni trošak za sastav odgovora nije nužni trošak postupka, zbog čega je zahtev tuženog odbien kao neosnovan saglasno odredbi člana 165. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Branko Stanić s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković