U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti tuženi konkretizuje bitne povrede postupka zbog kojih se revizija po članu 407. stav 1. tačka 3. ZPP može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parcela broj .. površine 703 m2 i parcela broj .. površine 914 m2, upisane su u listu nepokretnosti broj .. KO Veternik, njiva 6. klase, zemljište u građevinskom području, sa pravom susvojine tužilaca i to AA u po 130/240 delova i BB u po 100/240 delova. Prema planskim aktima, parcele su namenjene u celosti za javnu saobraćajnu površinu – regulaciju ulica ..., ... i ulice koja još nije dobila naziv. Obe parcele faktički se koriste kao javna saobraćajna površine i delimično su opremljene komunalnom infrastrukturom. Tržišna cena 1 m2 spornih parcela iznosi 16.180,26 dinara, što za površinu zemljišta na kome su tužioci suvlasnici predstavlja iznose koji su im dosuđeni pobijanom presudom.

Sa polazištem na ovako utvrđene činjenice, nižestepeni sudovi usvajaju postavljeni tužbeni zahtev, pošto su sporni delovi parcela tužilaca postali dobro u opštoj upotrebi, odnosno u javnoj svojini tuženog u smislu člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini. Po ovoj zakonskoj odredbi, dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr). Pošto je faktički došlo do lišavanja prava svojine tužilaca u javnom interesu, njima pripada pravo na pravičnu naknadu u skladu sa odredbama člana 58. Ustava Republike Srbije i člana 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Vrhovni sud prihvata kao pravilnu primenu materijalnog prava na kojoj su nižestepeni sudovi zasnovali odluke.

U konkretnom slučaju, sporna površina zemljišta faktički predstavlja javni, prilazni put građevinskim placevima, koji se koristi od neodređenog broja lica. Ova javna površina delimično je infastrukturno opremljena i predstavlja sastavni deo ulica ..., ... i ulice koja još nije dobila naziv u naseljenom mestu Veternik. Pošto ne postoji mogućnost vraćanja parcele u pređašnje stanje, odnosno uspostavljanje svojinskih ovlašćenja tužilaca na spornoj površini, bez značaja ostaju navodi tuženog, koje je isticao i u žalbenom postupku, da nije utvrđena činjenica kada je i ko spornu parcelu izuzeo iz poseda tužilaca.

Ispravnost stava nižestepenih sudova zasnovana je na dugogodišnjoj praksi Evropskog suda za ljudska prava u primeni člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava po kojoj gubitak svake mogućnosti da se raspolaže svojom imovinom predstavlja slučaj de facto eksproprijacije, koji nije u skladu sa pravom na mirno uživanje imovine. Ustavni sud ima identičan stav, smatrajući da ako se radi o prelasku de facto zemljišta u svojini vlasnika u namenu koja se može upodobiti opštoj upotrebi, odnosno javnoj svojini, jedinica lokalne samouprave ima obavezu da ranijem vlasniku isplati odgovarajuću naknadu, pri čemu se radi o nezastarivom pravu (odluka Ustavnog suda Už 206/2015 od 22.06.2017. godine). U konkretnom slučaju, izgradnjom ulice promenjena je namena navedenih parcela i više se ne radi o privatnom dobru, već o javnom dobru – o javnoj saobraćajnoj površini, pa pošto je tužiocima povređeno pravo na imovinu, pravilno su im dosuđene naknade koje predstavljaju adekvatno obeštećenje.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković