Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je upisan u list nepokretnosti ... KO ... kao nosilac prava svojine sa 1/2 idealnog dela parcele ... koja predstavlja građevinsko zemljište. Počev od 1987. godine tužilac je u posedu predmetne parcele koja je u prirodi bila poljoprivredno zemljište, koje je obrađivao zajedno sa bratom. Dana 15.07.1994. godine brat tužioca BB poklonio mu je idealni deo od 4890/10404 dela parcele ..., po osnovu koga je 15.01.1995. godine uknjiženo pravo vlasništva u korist tužioca. Na osnovu kopije plana i prijavnog lista Službe za katastar nepokretnosti Novi Sad od 26.02.1997. godine izvršena je deobra parcele ... na 7 parcela, među kojima i kp ... Ova parcela nalazi se u mestu ... i prema Planu generalne regulacije Veternička rampa („Službeni list Grada Novog Sada“ 6/96 ... 43/09) namenjena je u celosti za javnu površinu – Ulicu Pavla Vujisića i u celosti ušla u sastav ove ulice. Parcela je opremljena odgovarajućom infrastrukturom, sagrađena je saobraćajna površina i koristi se za javni saobraćaj. Prema proceni Poreske uprave Filijala Novi Sad, tržišna vrednost parcele iznosi 12.430,08 dinara po m2, a prema nalazu i mišljenju veštaka građevinske struke, tržišna vrednost ove parcele iznosi 10.816,85 dinara po m2. Postupak eksproprijacije predmetne parcele nije vođen, niti je tužiocu isplaćena naknada za zemljište koje se sada koristi kao ulica.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je u nižestepenim presudama primenjeno materijalno pravo kada je tuženi obavezan da tužiocu isplati naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta, čija visina je pravilno utvrđena.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine koje ne predstavlja povredu prava na imovinu može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina, za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo). Shodno odredbi člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“broj 72/11), dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, mostovi i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju sporno zemljište u KO Veternik urbanističkim planom je predviđeno za javnu i saobraćajnu površinu. U takvoj situaciji, kada zemljište planskim aktom jedinice lokalne samouprave bude određeno za ulicu, to zemljište od tog momenta po sili zakona postaje sredstvo u javnoj svojini. Zato je tuženi imao obavezu da zemljište koje je postalo sredstvo u javnoj svojini ekspropriše od tužioca, radi njegovog privođenja nameni predviđenoj urbanističkim planom, i da za isto isplati odgovarajuću naknadu.

Predmetno zemljište je faktički privedeno nameni predviđenoj planskim aktom, s obzirom da se koristi kao ulica - javni put (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima). Na taj način izvršena je tzv. faktička eksproprijacija, koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. Kako je zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktom i po sili zakona postalo javna svojina, tužilac kao vlasnik tog zemljišta ne može trpeti štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Pošto je nesumnjivo utvrđeno da se predmetna katastarska parcela u KO Veternik koristi kao ulica, tuženi je odgovoran i pasivno legitimisan u ovoj parnici na osnovu člana 10. stav 2. i 7. Zakona o javnoj svojini, jer su ulice javno dobro u opštoj upotrebi i u svojini su jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze. Zbog toga navodi revizije da tužene ni jednom pravnom ili faktičkom radnjom nije deposedirao tužioca, i da je sporno zemljište određeno za javnu - saobraćajnu površinu planskim aktom koji je donet posle formiranja i izgradnje ulice, i tako prihvaćeno zatečeno stanje kako bi se omogućila legalizacija bespravno izgrađenih objekata, nemaju uticaja na pravilnost pobijane presude, kao ni revizijski navodi koji ukazuju da nije utvrđeno kada je i kako došlo do formiranja i prodaje placeva i formiranja ulice.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Biserka Živanović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić