U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., čiji je punomoćnik Ivana Tepić, advokat iz ... i BB iz ..., čiji je punomoćnik Jelena Ačanski, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3968/18 od 29.11.2018. godine, u sednici održanoj 18.06.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilaca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3968/18 od 29.11.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 185/2017 od 26.06.2018. godine, u prvom stavu izreke, odbijen je prigovor apsolutne nenadležnosti istaknut od strane tuženog. U drugom stavu izreke, tužbeni zahtev je delimično usvojen. U trećem stavu izreke, obavezan je tuženi Grad Novi Sad da tužiocima, na ime naknade za faktički oduzeto gradsko građevinsko zemljište i to parcele broj .../..., ..../..., .../..., .../..., ..../.... i .../..., upisane u list nepokretnosti broj ... KO ..., isplati iznos od 4.176,000,00 dinara, sa zateznom kamatom od 26.06.2018. godine do isplate. U četvrtom stavu izreke, preko iznosa od 4.176.000,00 dinara do traženog iznosa od 13.671.623,45 dinara, na ime naknade za faktički oduzeto gradsko građevinsko zemljište, sa zakonskom zateznom kamatom na ovu razliku od presuđenja do isplate, tužbeni zahtev je odbijen. U petom stavu izreke, obavezani su tužioci da trpe da se kod nadležnog organa, na osnovu ove presude izvrši zemljišno-knjižni i katastarski prenos prava vlasništva na nepokretnostima iz trećeg stava izreke, sa njihovog imena na ime tuženog. U šestom stavu izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3968/18 od 29.11.2018. godine, u prvom stavu izreke, žalba tužilaca je odbijena, a žalba tuženog usvojena, pa je prvostepena presuda u usvajajućem delu kojim je tuženi obavezan da tužiocima na ime naknade za faktički oduzeto gradsko građevinsko zemljište i to parcele broj .../..., .../..., .../..., .../..., .../... i .../..., upisane u list nepokretnosti broj ... KO ..., isplati iznos od 4.176.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 26.06.2018. godine do isplate, a tužioci da trpe da se na osnovu ove presude izvrši zemljišno-knjižni i katastarski prenos prava vlasništva na ovim parcelama kod nadležnog organa sa njihovog imena na ime tuženog, preinačena, tako što je tužbeni zahtev u tom delu odbijen, a tužioci obavezani da tuženom naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 271.500,00 dinara, dok je u preostalom pobijanom nepreinačenom odbijajućem delu (četvrti stav izreke) potvrđena. U drugom stavu izreke, odbijen je zahtev tužilaca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu, primenom člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužilaca neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni bitna povreda odredaba parničnog postupka na koju se u reviziji ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su u listu nepokretnosti broj ... KO ..., upisani kao nosioci prava privatne svojine sa po 1/2 dela na: parceli broj .../... ..., zemljište uz zgradu - objekat, površine 44 kvadratnih metara; parceli broj .../... ..., zemljište uz zgradu – objekat, površine 29 kvadratnih metara; parceli broj .../..., ..., zemljište uz zgradu - objekat površine 34 kvadratnih metara; parceli broj .../... ..., zemljište uz zgradu – objekat površine 34 kvadratna metra; parceli broj .../... ..., zemljište uz zgradu – objekat površine 1 ar i 39 kvadratnih metara i parceli broj .../... ..., zemljište uz zgradu - objekat, površine 68 kvadratnih metara, sve ukupne površine 348 kvadratnih metara. Ove parcele predstavljaju gradsko građevinsko zemljište. Prema Planu generalne regulacije prostora za mešovitu namenu između ulica: Futoške, Hajduk Veljkove, Rumenačke i Subotičkog bulevara u Novom Sadu („Službeni list grada Novog Sada“ broj 40/11 ... 75/16) i Planu detaljne regulacije Detelinare između ulica Hadži Ruvimove, Ilije Birčanina, Branka Bajića i Veselina Masleše u Novom Sadu („Službeni list grada Novog Sada“ broj 48/09), ove parcele su namenjene za javne saobraćajne površine, odnosno regulaciju ulica i to: ulice Kopernikova (parcele broj .../..., .../..., .../... i deo parcele ..../...) i ulice Dr Svetislava Kasapinovića (deo parcele broj .../... i parcele broj .../... i .../...). Navedene parcele su nastale deobom osnovnih parcela čiji je vlasnik VV koji ih je kupio kako bi, kao investitor, na njima izgradio stambene objekte. Tužioci su vlasništvo na ovim parcelama stekli ugovorom o kupoprodaji zaključenim sa VV, kao prodavcem overenim 28.02.2017. godine u vreme kada je isto već predstavljalo javnu površinu, odnosno ulicu.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je delimično usvojio zahtev tužilaca primenom člana 58. stav. 1. i 2. Ustava Republike Srbije, sa obrazloženjem da su predmetne parcele stekli teretnim pravnim poslom, odnosno ugovorom o kupoprodaji, pa kako je tužena prilikom izgradnje ulica izvršila izuzimanje predmetnih parcela u obavezi je da tužiocima plati naknadu u vrednosti zauzetog zemljišta.

Pravilno je drugostepeni sud postupio kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio, kao neosnovan zahtev tužilaca.

Tužioci zahtev zasnivaju na činjenici da su njihove parcele izuzete jer su namenjene za javne saobraćajne površine, odnosno regulaciju ulica i da je na taj način izvršena faktička eksproprijacija, zbog čega bi tuženi bio u obavezi da im plati naknadu za izuzeto zemljište.

Članom 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, propisano je da do dozvoljenog oduzimanja prava svojine koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu, koja ne može biti niža od tržišne.

Članom 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, propisano je pravo na zaštitu neometanog uživanja imovine. Primena ovog člana u pogledu mešanja u neometano uživanje imovine zahteva uspostavljanje ravnoteže između opšteg interesa zajednice i interesa pojedinca. Lišavanje nekog lica njegove imovine bez isplate novčanog iznosa koji odražava vrednost svojine, predstavlja nesrazmerno mešanje javne vlasti i vodi povredi prava na imovinu.

Faktička eksproprijacija postoji kada se na zemljištu koje nije formalno eksproprisano grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti od javnog i opšteg interesa, iako ne postoji odluka o oduzimanju zemljišta. Ona kao faktički akt javne vlaste pretpostavlja preduzimanje određenih radnji kojima se menja karakter faktički zauzetog zemljišta, čime se vlasnik ili korisnik zemljišta lišava svog prava, a krajnji korisnik snosi odgovornost prema njemu ukoliko je zemljište privedeno nameni, a da mu prethodno nije oduzeto, tako da u slučaju faktičke eksproprijacije vlasnik ili korisnik zauzetog zemljišta ima pravo na odgovarajuću naknadu, u skladu sa odgovarajućim pravilima.

Prilikom izgradnje ulica su zauzete predmetne parcele. Na taj način izvršena je faktička eksproprijacija, koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno o njegovom izuzimanju iz poseda i na taj način je vlasnik odnosno korisnik onemogućen u vršenju svojih vlasničkih prava i nije u obavezi da trpi štetne posledice, zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanje iz poseda) koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade. Međutim, s obzirom da su tužioci pravo vlasništva i korišćenja zemljišta stekli teretnim pravnim poslom u vreme kada je isto već predstavljalo javnu površinu, odnosno ulicu, nemaju pravo na novčanu naknadu za faktički oduzeto zemljište jer bi tužioci to pravo imali samo u situaciji da je do faktičkog izuzimanja predmetnih parcela došlo u vreme kada su tužioci bili vlasnici, odnosno korisnici, dakle da su tužioci kao vlasnici, odnosno korisnici predmetnih parcela lišeni svog prava. Iz iznetih razloga nisu osnovani ni revizijski navodi.

Na osnovu člana 414. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić