Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, dela kojim je preinačena prvostpeena presuda i odluke o troškovima postupka, reviziju je blagovremeno izjavio tuženi zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je preko punomoćnika advokata dostavio odgovor na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao drugostepenu presudu na osnovu članova 403. stav 2. tačka 2. i 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23 - drugi zakon) i utvrdio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda koje bi predstavljale dozvoljeni razlog za reviziju u smislu člana 407. stav 1. tačke 2, 3. i 5. istog zakona. Osporavanje utvrđenog činjeničnog stanja u postupku po reviziji nije dozvoljeno. Odredbom člana 407. stav 2. ZPP izričito je propisano da revizija ne može da se izjavi zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. ovog zakona, koji ovde nije primenjen.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužiočeva građevinska radnja „Stanogradnja“ imala je poslovno-tehničku saradnju sa preduzećem „Tehnicom construction“ čiji je direktor i suvlasnik bio tuženi u pogledu izvođenja radova na pojedinim gradilištima navedenog preduzeća. Iz takvih odnosa sa korektnom saradnjom došlo i do angažovanja za izvođenje radova na stambenom objektu u Ulici ... u Beogradu čiji je investitor bio tuženi kao fizičko lice, po ponudi od 05.04.2011. godine koja se odnosila na izvođenje molersko-farbarskih i fasaderskih radova, koju je tuženi prihvatio. Ponudom su obuhvaćeni radovi: 1) bojenje zidova i plafona poludisperzionom bojom sa prethodnim gletovanjem, sa svim potrebnim predradnjama u površini od 2500m2 po ceni od 1,90 evra, odnosno u ukupnom iznosu od 4.750 evra i 2) nanošenje podloge i završnog sloja akrilplasta, u boji po izboru investitora, u površini od 950m2 po ceni od 5,00 evra, odnosno u ukupnom iznosu od 4.750 evra što sa PDV-om od 18% daje ukupnu cenu od 11.210 evra, koja sadrži rad, materijal i sve ostale prateće troškove. Radovi po ponudi su delom izvedeni u toku 2011. godine, a do prekida radova je došlo zbog potrebe investitora da se u stanovima izvedu unutrašnji radovi postavljanja parketa, keramike i slično, kao i iz razloga što je bilo finansijskih problema, pa je došlo do zastoja u ispunjavanju obaveza njegovog preduzeća prema tužiocu kao preduzetniku. Po ponudi od 05.04.2011. godine radnici tužioca su izvršili radove unutrašnjeg gletovanja i fasaderske radove, ali ne i moleraj, odnosno krečenje, a u pogledu radova na gletovanju izvršili su gletovanje unutrašnjih zidova po spratovima, stanovima i hodnicima, gletovanje u dve ruke, osim garažnog prostora koji nije bio završen za fazu gletovanja. Radovi na fasadi su bili izvršeni u celini i sa frontalne i bočne strane, osim u delu garažnog prostora. Građevinski dnevnik je vođen, ali nije potpisan od strane tuženog kao investitora. U obračunskom listu građevinske knjige, uneti su i radovi bojenje zidova i plafona, iako ti radovi nisu izvršeni. Za izvedene radove 28.03.2012. godine istavljen je račun broj ... na iznos od 846.460,22 dinar, kojim je tužilac u skladu sa izvedenim radovima smanjio površinu izvedenih radova iz ponude na 2200m2, a kao dovršenost izvedenih radova označio 65%, dok je u pogledu fasaderskih radova površina iz ponude smanjena na 830m2 a za dovršenost radova označen procenat od 90%. Kako je između parničnih stranaka početkom 2012. godine, pre istavljanja ovog računa, došlo do poremećaja u poslovnoj saradnji zbog neizmirenih finansijskih obaveza preduzeća prema GR „Stanogradnja“, tuženi je odbio da potpiše građevinski dnevnik i osporio količinu izvedenih radova iz ovog računa.

Prema stanovištu nižestepenih sudova, tužilac je izvršio značajne i opsežne radove na predmetnom objektu, sa čim je tuženi kao investitor bio upoznat, jer je dolazio na objekat, pa je načelo savesnosti i poštenja nalagalo tuženom da se izvrši usaglašeni presek izvedenih radova, a ne da samo paušalno odbija isplatu računa tužioca i bez sudskog obezbeđenja dokaza o stanju izvedenih radova samoinicijativno angažuje drugog izvođača radi dovršenja posla, zloupotrebljavajući činjenicu što nije potpisivao građevinski dnevnik u vreme kada je bio u prijateljskim odnosima sa tužiocem. Kod činjenice da su radovi završeni putem angažovanja trećeg lica, svedoka VV, čijem iskazu prvostepeni sud nije poklonio veru o količini i dovršenosti radova koje je zatekao pre nego što je počeo da izvodi dalje radove i oceni o dokaznoj prekluziji po članu 314. ZPP u odnosu na ugovor o izvođenju radova od 12.06.2012. godine od strane ovog svedoka, i priloženog Obračuna molersko-farbarskih i fasaderskih radova iz 2012. godine, cenjena je i okolnost da nije predloženo građevinsko veštačenje koje bi u situaciji kada su radovi već završeni bilo bazirano na iskazima tužioca i radnika tužioca kojima je poklonjena vera kao logičnim i ubedljivim, pa je zaključeno da uslova ima da se o osnovanom potraživanju odluči prema podacima iz prihvaćene ponude i utvrđenih činjenica o obimu radova koji su nesumnjivo izvršeni od strane tužioca. U situaciji kada je cena radova naznačena u ponuda prihvaćena od strane tuženog, na osnovu ponude je utvrđeno da je cena krečenja i gletovanja istovetna i da je iznosila 1,90 evra po m2, a da je cena fasaderskih radova iznosila 5,00 evra po m2, da tužilac nije izvršio molerske radove (krečenje), a izvršio skoro u celini unutrašnje gletovanje osim garažnog prostora, kao i fasaderske radove osim garažnog prostora.

Na osnovu navedenih činjenica, prvostepeni sud je priznao tužiocu 40% za izvršeno unutrašnje gletovanje i 50% za izvršene fasaderske radove, što je obračunato da iznosi 1.672 evra odnosno 2.075 evra, a prema kursu evra na dan izdavanja računa 28.03.2012. godine iznosi 416.608,36 dinara, i presudom je obavezao tuženog na isplatu tog iznosa sa zakonskom zateznom kamatom od 28.03.2012. godine. Preko tog iznosa zahtev je odbijen pozivom na pravila o teretu dokazivanja iz člana 321. ZPP. Kod usvajanja tužbenog zahteva u navedenom delu, prvostepeni sud se pozvao na odredbe člana 12, 17. stav 1, 32. stav 1. i 2, 262. stav 1, 277. i 324. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud je o osnovanosti tužbenog zahteva u delu koji je odbijen prvostepenom presudom odlučio na osnovu činjenica koje je prvostepeni sud utvrdio o sadržini računa i držanju tuženog, dajući pravni značaj činjenici da je tužilac u istavljenom računu od 28.03.2012. godine u skladu sa izvedenim radovima u pogledu molersko-farbarskih radova smanjio površinu izvedenih radova iz ponude na 2200m2 i kao dovršenost izvedenih radova označio 65%, dok je u pogledu fasaderskih radova smanjio površinu iz ponude na 830,m2 i za dovršenost radova označio 90%, te je zaključio da je tužilac stepen izvedenih radova dokazao računom od 28.03.2012. godine, a kako tuženi nije dokazao drugačije stanje o stepenu i količni izvedenih radova, odlučio da je tuženi u obavezi da pored iznosa od 416.608,36 dinara isplati tužiocu iznos od još 429.851,86 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 28.03.2012. godine kao dana izdavanja računa koji nije plaćen a glasi na 846.460,22 dinara.

Revizija tuženog nije osnovana u osporavanju pravilnosti i zakonitosti pobijane presude.

Drugostepeni sud je na jasan način odlučio o osnovanosti tužbenog zahteva, imajući u vidu deo koji nije pobijan žalbom tuženog (iznos od 129.351,58 dinara) i razlike do iznosa obaveze tuženog po obračunu prvostepenog suda, povrh kojeg je tužbeni zahtev našao osnovanim i u preostalom delu, uz date razloge koji takvu odluku opredeljuju. S obzirom da je cena radova određena po jedinici mere ugovorenih radova i da je tuženi imao redovan uvid u kvalitet i količinu izvedenih radova, kao i da po prijemu računa o obračunatoj ceni prema vrsti i količini izvedenih radova nije preduzeo relevantne radnje u pravcu utvrđenja o drugačijoj količini izvršenog posla pre nego što je drugo lice angažovao da radove nastavi i u potpunosti završi fasadereske i molersko-farbarske radove, pravilno je drugostepeni sud odlučio o osnovanosti tužbenog zahteva u celosti. Tuženi nije dokazao da je osnovano bilo njegovo osporavanje količine izvedenih radova iz računa prema kom je jediničnu cenu radova dužan da isplati. Pravilno je u takvoj situaciji odlučeno o obavezi plaćanja do punog iznosa potraživanja po računu od 28.03.2012. godine, kao pozivu za ispunjenje obaveze tuženog i o kamati u skladu sa odredbama člana 324. i 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Na drugačiji zaključak uticaja ne mogu imati navodi iz revizije tuženog da na osnovu izvedenih dokaza, bez građevinskog veštačenja sud nije mogao sa sigurnošću da utvrdi da je tužilac u celosti izveo radove koje je fakturisao tuženom utuženim računom i da je preinačavajućim delom presude učinjena povreda zakona i propust u primeni materijalnog prava time što drugostepeni sud nije ocenio stavove tuženog iz podnesaka u kojima se ovaj pozivao na odredbe člana 5. i 8. posebnih uzansi u građenju („Službeni list SFRJ“, br. 18/77) i posledicu nepoštovanja tih odredbi, sa stanovišta odredbe člana 18. Zakona o obligacionim odnosima. Navedenim odredbama Uzanse je propisano da ugovarač ne može tražiti od drugog ugovarača da ispuni obavezu ako sam nije ispunio ili nije spreman da ispuni svoju obavezu, osim ako ugovorom nije drukčije određeno (član 5) i propisana dužnost ugovarača da blagovremeno obavesti drugog ugovarača o činjenicama čije je nastupanje od uticaja na ispunjenje ugovora, kao što su smetnje u ispunjenju ugovora, promena okolnosti i sl. (član 8). Članom 116. i 120. je propisano da se konačnim obračunom raspravljaju odnosi između ugovarača i utvrđuje izvršenje njihovih međusobnih prava i obaveza iz ugovora, kao i da izvođač može sam da izvrši obračun i da o tome obavesti naručioca ako naručilac bez opravdanog razloga odbije učešće u konačnom obračunu ili odugovlači sa svojim učešćem u izradi obračuna, te da to pravo pripada i naručiocu.

U obligacionom odnosu o poslu u oblasti kojom se profesionalno bave, stranke nisu neuke. Shodno tome, ni tuženom kao građevinskom inžinjeru sa iskustvom direktora građevinskog preduzeća nije mogla biti nepoznata procedura po kojoj se postupa da bi se obezbedila provera količine izvedenih radova jedinično određene cene. Saglasno tome, dužan je bio da u nastalom odnosu sa tužiocem u izvršavanju obaveza i ostvarivanju prava postupa s pažnjom dobrog stručnjaka, kako nalaže odredba člana 18. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima, a stavom 3. propisuje da strana u obligacionom odnosu dužna je da se u ostvarvanju svog prava uzdrži od postupka kojim bi se otežalo izvršenje obaveze druge strane. Imajući u vidu utvrđene činjenice o držanju tuženog i njegoim propustima koji su doveli do nastale situacije da izvođač sam izvrši obračun o izvedenim radovima i o tome sadržinom istavljenog računa obavesti tuženog kao naručioca, neprihvatljivim je ocenjeno tuženikovo osporavanje zaključka drugostpenog suda o osnovanosti tužbenog zahteva u celosti. Pri tom, u raspravljanju o osnovanosti potraživanja glavnice i kamate relevantno je činjenično stanje utvrđeno do zaključenja glavne rasprave (23.01.2020. godine) a kako do tada tuženi priznati iznos od 129.351,58 dinara nije isplatio tuženom, niti uplatio u sudski depozit, njegovo naknadno pozivanje na novonastalu činjenicu uplate u sudski depozit nakon izjavljene žalbe, nema uticaja na presuđenje koje se vezuje za činjenično stanje utvrđeno do zaključenja glavne rasprave, saglasno članu 360. stav 3. ZPP. Takođe, uticaja nema ni pitanje da li je plaćen PDV po računu, čijim je ispostavljanjem nastala obaveza za izdavaoca računa. Dug po računu se ne umanjuje za iznos PDV (129.121,05 dinara, što predstavlja 18% osnovice koju čini ukupna vrednost izvršenih radova 717.339,17 dinara). Neosnovanim su ocenjeni i ostali revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Navodi revizije koji se posredno ili neposredno odnose na utvrđeno činjenično stanje, nisu posebno razmatrani, s obzirom da prema imperativnoj odredbi člana 407. stav 2. ZPP ne predstavljaju dozvoljeni revizijski razlog, a ponovljeni žalbeni navodi koji su bili predmet ocene drugostepenog suda, za koje je taj sud dao jasne i pravilne razloge koje Vrhovni sud prihvata, nije potrebno detaljno obrazlagati jer se time ne bi postiglo novo tumačenje prava niti doprinelo ujednačenom tumačenju prava (član 414. stav 2. ZPP).

Prema ishodu spora tužiocu pripada pravo na naknadu troškova postupka, o čemu je drugostepenom presudom pravilno odlučeno primenom člana 153. stav 1. i 154. ZPP. Troškovi za odgovor na reviziju nisu bili nužni u smislu člana 154. stav 1. ZPP, te je zahtev tužioca za nakndu tih troškova odbijen.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. i člana 165. stav 1. ZPP, Vrhovni sudje odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković