U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Dobrile Strajina, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Miodrag Krstić advokat iz ..., protiv tužene Opštine Bujanovac, koju zastupa Opštinsko pravobranilaštvo, radi isplate naknade za zauzeto zemljište, odlučujući o reviziji tužioca koja je izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2257/2019 od 03.10.2019. godine, u sednici veća koja je održana dana 18.03.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 2257/2019 od 03.10.2019. godine tako što se odbija žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Bujanovcu P 748/18 od 30.01.2019. godine.

OBAVEZUJE SE tužena da tužiocu na ime naknade troškova postupka po reviziji isplati iznos od 18.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti pa do isplate u roku od 15 dana po prijemu presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Bujanovcu P 748/18 od 30.01.2019. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu isplati pravičnu naknadu na ime zauzetog zemljišta, katastarske parcele broj ... upisane u LN ... za KO ... u površini od 301 m2 u iznosu od 2.230,00 dinara po m2, odnosno ukupnom iznosu od 671.230,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom u smislu člana 277. ZOO, počev od dana sačinjavanja nalaza i mišljenja veštaka poljoprivredne struke 08.03.2017. godine, pa do konačne isplate, u roku od 15 dana po prijemu presude. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 284.224,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti pa do isplate u roku od 15 dana po prijemu presude.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 2257/2019 od 03.10.2019. godine preinačena je presuda Osnovnog suda u Bujanovcu P 748/18 od 30.01.2019. godine tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da mu na ime zauzetog zemljišta, katastarske parcele broj ... upisane u LN ... KO ... u površini od 301 m2 isplati iznos od 671.230,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 08.03.2017. godine kao dana veštačenja pa do konačne isplate. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 102.000,00 dinara u roku od 15 dana od prijema prepisa presude pod pretnjom izvršenja.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremeno izjavio tužilac, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu odredbe člana 408. ZPP, („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 sa izmenama i dopunama), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik katastarske parcele ... na mestu zvanom ..., njiva 3 klase, površine 274 m2 i njiva 3 klase površine 251 m2, ukupne površine 525 m2 upisane u LN ... KO .... Veštačenjem je utvrđeno da se ova katastarska parcela koristi kao put u površini od 301 m2 i to tako što je deo nasipan šljunkom u površini od 19 m2, a deo asfaltiran u površini od 282 m2. Ugovorom o izvođenju radova koji je zaključen između JP „Direkcija za izgradnju Bujanovac“, kao naručioca, i preduzeća „BB“ d.o.o. izvođača, ugovoreno je asfaltiranje ulice Živojina Mišića u Bujanovcu i rešenjem Odeljenja za urbanizam i imovinsko- pravne poslove broj 08-463-59 od 16.05.2017. godine, u cilju realizacije Plana izgradnje novo-projektovane ulice, izuzeta je katastarska parcela tužioca broj ... u površini od 242 m2. Rešenjem Osnovnog suda u Bujanovcu R1 26/15 od 08.06.2015. godine tužiocu je eksproprisano zemljište-katastarsku parcelu ... u površini od 242 m2 određen iznos naknade od 465.300,00 dinara, koji je u postupku izvršenja prinudno naplećen. U vreme izgradnje navedene ulice predmetna parcela ... nije bila predviđena za asfaltiranje, niti je bila obuhvaćena Urbanističkim planom Opštine Bujanovac, već je projekat parcelizacije izrađen na zahtev tužioca i u okviru tog projekta predviđen je prilaz na ulicu Živojina Mišića sa katastarske parcele ..., vlasništvo tužioca, koji je potvrđen Izmenom i dopunom Plana generalne regulacije („Službeni glasnik Opštine Bujanovac“, broj 10/17). Na osnovu Izmene i dopune Plana generalne regulacije ova parcela se nalazi unutar granice građevinskog područja i namenjena je za saobraćajnicu. Od strane veštaka agronoma izvršena je procena tržišne vrednosti zauzetog dela od 2.230 dinara po m2, što ukupno zauzeti deo od 301 m2 iznosi 671.230,00 dinara.

Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženu da tužiocu, na ime naknade za izuzeto zemljište-katastarsku parcelu ... upisanu u LN ... KO ... isplati iznos utvrđen veštačenjem, sa obrazloženjem da je ova katastarska parcela Izmenom i dopunom Plana generalne regulisacije Opštine Bujanovac namenjena za saobraćajnicu, da je delimično posipana i asfaltirana po usmenom nalogu JP „Direkcije za izgradnju Bujanovac“ a od strane izvođača radova preduzeća „BB“ d.o.o. iz ..., čime je izvršena faktička eksproprijacija i ova parcela izuzeta iz poseda tužioca, kojom on ne može faktički da raspolaže, jer je preuređena u javnu površinu, čiji je korisnik Opština Bujanovac, u smislu člana 5, 6. i 7. Zakona o javnim putevima.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu sa obrazloženjem da je asfaltiranje predmetne parcele, koja ima karakter prilaza, izvršeno mimo rešenja Opštine Bujanovac o izuzimanju građevinskog zemljišta od 16.05.2007. godine, usmenim dogovorom između naručioca i izvođača radova, i da je formirana kao prilaz drugim parcelama na lični zahtev tužioca, pa tužena ne može biti odgovorna za eventualno ograničenje prava svojine tužiocu, pa kako tužena nije organizovala niti sprovela asfaltiranje tužiočeve parcele na taj način da bi se moglo upodobiti oduzimanju ili ograničavanju prava svojine tužiocu u javnom interesu, to tužena ne može biti odgovorna, a samim tim ni pasivno legitimisana u ovoj parnici.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda pravilna je odluka prvostepenog suda kojom je usvojio tužbeni zahtev, zbog čega je presuda apelacionog suda preinačena i žalba tužene odbijena kao neosnovana.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije do dozvoljenog oduzimanja prava svojine koje ne predstavlja povredu prava na imovinu može dođi pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, broj 72/09) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za utvrđenje ili za izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i dr.).

Odredbom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, broj 72/11... 95/18) pored ostalog, propisano je da dobrom u opštoj upotrebi u javnoj svojini u smislu tog zakona smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom-javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granički prelazi ili drugo (stav 2.), da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom odnosno odlukom organa ili pravnog lica kome su ta dobra data na upravljanje (stav 5.), da je dobro u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo auto-puta ili državnog puta prvog i drugog reda, trgova i javnih površina koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10.).

U konkretnom slučaju zemljište koje je predmet spora se na osnovu planskog akta-Izmene i dopune Plana generalne regulacije Bujanovca („Službeni glasnik Opštine Bujanovac“, broj 10/7) nalazi unutar granica građevinskog područja sa planiranom namenom za saobraćajnicu i u naravi predstavlja prilazni put ulici Živojina Mišića u Bujanovcu. Zbog toga je ta parcela, saglasno napred citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postala dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinici lokalne samouprave, koju kao ulicu svako ima pravo da koristi kao način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eskproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. Tužilac je faktički lišen prava svojine sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa i nije dužan da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda) koje je bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade, jer je zemljište koje je u katastru nepokretnosti i dalje upisano kao svojina tužioca, a koristi se kao ulica-prilaz ulici Živojina Mišića-dobro u opštoj upotrebi i javnoj svojini, na kome tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina naknade koja tužiocu pripada, po osnovu člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije određena je veštačenjem. Imajući u vidu izloženo, nisu od uticaja navodi drugostepenog suda da je asfaltiranje predmetne parcele, koja ima karakter prilaza, izvršeno mimo rešenja Opštine Bujanovac o izuzimanju građevinskog zemljišta od 16.05.2007. godine usmenim dogovorom između naručioca i izvođača radova, a da je predmetna parcela formirana kao prilaz drugim parcelama na lični zahtev tužioca, zbog čega tužena nije pasivno legitimisana u ovoj parnici. Tačno je da parcela tužioca ... nije bila predviđena za asfaltiranje, niti je bila obuhvaćena Urbanističkim planom Opštine Bujanovac, da je projekat parcelizacije urađen na zahtev tužioca lično i u okviru projekta predviđenog za prilaz na ulicu Živojina Mišića sa katastarske parcele ..., i da je to urađeno po usmenom nalogu tadašnjeg direktora JP „Direkcije za izgradnju Bujanovac“ koji je došao na lice mesta i naložio asfaltiranje iako nije bilo predmet ugovora o izvođenju radova između Opštine Bujanovac i preduzeća „BB“ d.o.o., kao izvođača radova, međutum, činjenica da se Izmenama i dopunama Plana generalne regulacije Bujanovca („Službeni glasnik Optine Bujanovac“, broj 10/17) parcela koja je predmet spora nalazi unutar granice plana i unutar granice građevinskog područja i planirana namena je za saobraćajnicu, upravo ukazuje na obavezu tužene da tužiocu naknadi štetu na ime zauzetog zemljišta.

Sa iznetih razloga, saglasno odredbi člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Pravilna je odluka prvostepenog suda o troškovima parničnog postupka, jer je doneta na osnovu odredbe člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku. Pošto je tužilac uspeo u postupku po reviziji, to je saglasno odredbi člana 165. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić