Protiv navedene drugostepene presude blagovremenu i dozvoljenu reviziju je izjavila tužilja, kojom presudu pobija zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i zbog pogrešne primene materijalnog prava. Poziva se i na odredbu člana 404. Zakona o parničnom postupku kao osnov za posebnu reviziju, zbog potrebe da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa i pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, te radi ujednačavanja sudske prakse.

Revizija je dozvoljena po odredbi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011...10/2023) te Vrhovni sud nije ispitivao razloge za posebnu reviziju.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 408. Zakona o parničnom postupku i zaključio da je revizija osnovana, jer je drugostepena presuda doneta pogrešnom primenom materijalnog prava zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Prema činjeničnom stanju koje je utvrdio prvostepeni sud, prema stanju upisa na dan 30.10.2021. godine u listu nepokretnosti broj .. KO ... upisane su katastarske parcele broj ... površine 1544 m2 (po vrsti poljoprivredno zemljište, njiva 4 klase), broj .. površine 561 m2 (po vrsti šumsko zemljište, šuma 4 klase), broj .. površine 4979 m2 (po vrsti poljoprivredno zemljište, njiva 4 klase) i broj .. površine 1944 m2 (po vrsti šumsko zemljište, šuma 4 klase) u državnoj svojini tužene sa pravom korišćenja tužilje. U staroj zemljišnoj knjizi te parcele nosile su druge oznake i bile upisane u zknj.ul. br. .. KO ..., kao parcele broj .. njiva ..., površine 1636 m2, parcela .. šuma ..., površine 475 m2, parcela .. njiva i šuma ..., površine 5924 m2, u društvenoj svojini. Prilikom izrade novog katastarskog operata radi dovođenja u saglasnost sa stvarnim stanjem parcele su upisane pod istim brojevima, a na osnovu utvrđenog stvarnog stanja poseda upisane su u posedovni list broj .. kao posed BB iz ..., oca tužilje. Novim katastarskim operatom stavljenim u upotrebu 20.06.1977. godine, parcele su dobile brojeve kao u tužbenom zahtevu i upisane su u posedovni list .. KO ..., kao posed BB iz ... . Na osnovu rešenja o nasleđivanju od 13.04.2007. godine na parcelama je iza pokojnog BB upisana tužilja u katastarskom operatu, 21.05.2007. godine. Rešenjem o potvrđivanju i osnivanju katastra nepokretnosti za KO ..., koji je u primeni od 31.03.2008. godine, predmetne parcele upisane su u list nepokretnosti broj .. KO ... kao svojina tužene sa pravom korišćenja VV, sina tužilje. Rešenjem o nasleđivanju od 03.04.2018. godine, iza pokojnog VV tužilja je oglašena za naslednika, te je na osnovu rešenja o nasleđivanju 24.04.2018. godine upisano pravo korišćenja u korist tužilje na predmetnim parcelama, umesto dotadašnjeg nosioca prava korišćenja VV sa delom poseda 1/1, i državna svojina. Utvrđeno je da je za života BB obrađivao parcele koje su predmet parnice, nakon njegove smrti parcele je nastavio da obrađuje tužiljin sin, koji je dao i u zakup jednu njivu, a nakon njegove smrti tužilja je dala u zakup još dve parcele.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, jer je zaključio da su tužilja i njeni pravni prethodnici od 1953. godine u posedu predmetnih parcela, da su nesmetano obrađivali iste i na taj način neometano faktički vršili vlast neposredno, i posredno, na predmetnim nepokretnostima. Prvostepeni sud je vreme potrebno za održaj računao od 04.07.1996. godine, kada je stupio na snagu Zakon o izmenama i dopunama Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa te je zaključio da su ispunjeni propisani uslovi za sticanje prava svojine tužilje održajem.

Drugostepeni sud je zaključio da iz utvrđenih činjenica ne proizilazi da je državina pravnih prethodnika tužilje i same tužilje bila zakonita, odnosno da se zasniva na punovažnom osnovu potrebnom za sticanje prava svojine, niti je tužilja u tom pravcu imala dokaze. Nadalje, drugostepeni sud smatra da državina pravnih prethodnika tužilje, pa ni tužilje nije ni savesna, jer su kao držaoci znali ili mogli znati da stvar koju drže nije njihova, imajući u vidu da su predmetne nepokretnosti u zemljišnoj knjizi i katastru nepokretnosti vođene kao društvena svojina, odnosno državna svojina i da je otac tužilje bio upisan kao posednik istih.

Vrhovni sud ocenjuje da se odluka drugostepenog suda o odbijanju tužbenog zahteva, za sada ne može prihvatiti za pravilnu. Ne može zbog toga što se ne može prihvatiti ocena o savesnosti tužilje i njenih pravnih prethodnika kao držaoca nepokretnosti. Drugostepeni sud pogrešno ceni savesnost držalaca u odnosu na upis društvene odnosno državne svojine na nepokretnostima. Održaj je način originarnog sticanja svojine, dakle sticanja od nevlasnika. Po osnovu održaja, uz ispunjenje zakonom predviđenih uslova, svojina se stiče mimo upisanog titulara svojine u javnim knjigama o evidenciji nepokretnosti i pravima na napokretnosti, a ne izvodi se iz svojine upisanih titulara. Dakle, samim upisom svojine u zemljišnoj knjizi, odnosno katastru nepokretnosti, ne kompromituje se savesnost držaoca. Prema utvrđenim činjenicama za sada proizlazi upravo suprotno. Prema stanju poseda od 1953. godine koji je kao stvaran evidentiran u katastarskom operatu od 1953. godine, te prema utvrđenju da su tada upisani pravni prethodnik tužilje - BB, a potom njen sin i sama tužilja, nesmetano koristili predmetne parcele, iste obrađivali i davali u zakup, proizilazi upravo zaključak da su pravni prethodnici tužilje i sama tužilja mogli biti savesni držaoci u smislu odredbe člana 72. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Državina je savesna ako držalac ne zna ili ne može znati da stvar koju drži nije njegova (član 72. stav 2.), a savesnost državine se pretpostavlja (stav 3. Zakona o svojinskopravnih odnosa).

Osim iznetog, navodi su tužbe da su pravni prethodnici tužilje bili u posedu parcela od drugog svetskog rata. Drugostepeni sud nije cenio da li su se pre stupanja na snagu Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa 1980. godine ispunili uslovi za sticanje prava svojine pravnog prethodnika tužilje, BB, originarnim načinom, putem održaja, na osnovu savesne državine od 1953. godine. Kao što je napred rečeno, sam upis društvene svojine, po sebi ne znači nesavesnost državine BB, čiji je posed upisan u katastarskom operatu. Ovo tim pre, što u ovom postupku nije utvrđen osnov upisa društvene svojine na predmetnim parcelama, a potom državne svojine, a osporen je od strane tužilje u postupku. Nasuprot stvarnom stanju poseda na nepokretnostima od 1953. godine, u kontinuitetu, od strane tužiljinih pravnih prethodnika i nje same, tužena u postupku nije iznela činjenice (osim upisa svojine, bez dokazivanja osnova upisa) prema kojima bi savesnost držalaca bila osporena.

To su razlozi prema kojima je ukinuta drugostepena presuda, kako bi u ponovnom postupku drugostepeni sud ponovo ocenio savesnost držalaca predmetnih nepokretnosti, pravnih prethodnika tužilje i same tužilje, počev od 1953. godine pa nadalje, prema utvrđenim činjenicama ili na osnovu raspravljanja svih potrebnih činjenica, te izveo zaključak da li su se stekli uslovi za sticanje svojine održajem prema pravnim pravilima koja su primenjivana do stupanja na snagu Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, a zatim i po odredbama Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Odluka je doneta na osnovu odredbe člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković