Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Željko Pecinjački, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Privredni sud u Beogradu, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Novom Sadu, radi sticanja bez osnova, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 77/21 od 11.03.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 22.09.2022. godine doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 77/21 od 11.03.2021. godine i predmet VRAĆA tom sudu na ponovno odlučivanje o žalbi tužene.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 77/21 od 11.03.2021. godine preinačena je presuda Osnovnog suda u Novom Sadu Prr1 379/20 od 27.01.2021. godine tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je traženo da se tužena obaveže da tužiocu, na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Privrednog suda u Beogradu St 268/12 isplati iznos od 340.646,25 dinara, kao i da mu nadoknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 44.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate i obavezan je tužilac da tuženoj na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 18.000,00 dinara. Obavezan je tužilac da tuženoj nadoknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara. Odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na žalbu.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/2011 ... 18/2020 – u daljem tekstu ZPP), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizlazi da je rešenjem Privrednog suda u Beogradu R4 St 323/2019 od 22.03.2019. godine usvojen prigovor tužioca AA i utvrđeno da mu je povređeno pravo na suđenje u razumnom roku u predmetu Privrednog suda u Beogradu St 268/12. U obrazloženju rešenja, pored ostalog, navedeno je da je stečajni postupak nad stečajnim dužnikom „Navip“ AD Beograd – Zemun otvoren rešenjem Privrednog suda u Beogradu 42 St 268/12 od 15.05.2012. godine, da je potraživanje podnosioca prigovora iz radnog odnosa i da je priznato zaključkom o listi utvrđenih potraživanja Privrednog suda u Beogradu St 268/2012 od 17.12.2013. godine i uvršteno u prvi i treći isplatni red, te da je rešenje o bankrotstvu stečajnog dužnika doneto 11.06.2015. godine, nakon čega je stečajni upravnik započeo postupak prodaje imovine stečajnog dužnika. Nakon otvaranja stečaja podnet je plan reorganizacije koji poverioci nisu usvojili, pa je sud odlučio da se postupak nastavi bankrotstvom dužnika. U periodu od 13.08.2012. godine do donošenja rešenja o bankrotstvu dužnik je bio u postupku reorganizacije. U stečajnom postupku nije bilo deobe stečajne mase, niti namirivanja poverioca stečajnog dužnika, među kojim je i podnosilac zahteva. Imajući u vidu da podnosioci prigovora svojim ponašanjem nisu uticali na dužinu trajanja postupka, te da je reč o potraživanju iz radnog odnosa koje ima veliki značaj za podnosioca, te da postupak u kom podnosioci prigovora ostvaruju svoje pravo traje skoro 7 godina, sud je usvojio prigovor podnosioca i utvrdio povredu prava na suđenje u razumnom roku. Zaključkom o listi utvrđenih potraživanja 14 St 268/2012 od 17.12.2013. godine utvrđena je lista potraživanja poverilaca, a tužiocu je u stečajnom postupku nad stečajnim dužnikom priznato potraživanje u iznosu od 366.313,41 dinar. Stečajni dužnik „Navip“ AD Beograd – Zemun je 23.12.2020. godine platio tužiocu iznos od 25.667,16 dinara. Godine 1996. stečajni dužnik „Navip“ AD Beograd – Zemun bio je upisan sa 90,39% društvenog kapitala i 9,61% deoničkog kapitala u periodu od 31.12.1997. godine do 02.07.2002. godine bio je upisan sa 99,87% društvenog kapitala i 0,13% akcionarskog kapitala, a rešenjem V Fi 981/02 od 02.07.2002. godine upisan je sa društvenim kapitalom od 30,44%, državnim kapitalom od 9,98% ukupno 40,42% i akcijskim kapitalom 59,58%.

Prvostepeni sud je odlučujući o tužbenom zahtevu našao da je tužbeni zahtev osnovan, imajući u vidu da se radi o potraživanju iz radnog odnosa, da je priznato potraživanje u ukupnom iznosu od 336.313,41 dinar od čega je stečajni dužnik „Navip“ AD Beograd – Zemun platio 25.667,16 dinara, te da u trenutku otvaranja stečajnog postupka „Navip“ nije bio preduzeće sa većinskim društvenim odnosno državnim kapitalom, ali da je u trenutku nastanka potraživanja bio sa većinskim društvenim kapitalom.

Drugostepeni sud je smatrao da je prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo. Da bi tužena bila u obavezi da naknadi štetu tužiocu izazvanu povredom prava na suđenje u razumnom roku, prethodni uslov je da je utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku. Republika Srbija odgovara usled potpunog ili delimičnog neizvršavanja pravnosnažnih presuda, odnosno u stečaju utvrđenih potrživanja zaposlenih iz radnog odnosa. koja su bez njihove krivice ostala neizvršena u postupku stečaja vođenom nad stečajnim dužnikom sa većinskim druševenim ili državnim kapitalom, pa kako stečajni dužnik nije bio u trenutku otvaranja stečaja preduzeće sa većinskim društvenim odnosno državnim kapitalom, to je tužilac bio dužan da dokazuje uzročno posledičnu vezu između povrede prava na suđenje u razumnom roku i nenaplaćenog potraživanja. Po stanovištu drugostepenog suda irelevantan je momenat nastanka potraživanja, u situaciji kada je u trenutku pokretanja stečajnog postupka, stečajni dužnik nije bilo preduzeće sa većinskim društvenim ili državnim kapitalom.

Međutim, po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda zbog nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je pogrešno primenio materijalno pravo. Od bitne činjenice, kada je nastalo potraživanje tužioca, ali samo potraživanje iz radnog odnosa, jer prvostepeni sud je utvrdio činjenicu kada je nastalo potraživanje koje nije iz radnog odnosa, zavisi objektivna odgovornost države za naknadu štete. Propustio je drugostepeni sud da oceni značaj činjenice da li je država prodala svoj deo kapitala privatnim licima pre ili posle nastanka tužiočevog potraživanja, jer činjenica da je država prodala kapital, nakon nastanka tužiočevog potraživanja iz radnog odnosa, ne može da je oslobodi od izvršenja obaveze, jer je bila dužna da osigura da novi vlasnik izvrši preuzete obaveze iz radnog odnosa. Iako stečajni dužnik više nije subjekt kojim upravlja država, relevantno je da li su potraživanja iz radnog odnosa nastala pre nego što je izvršena prodaja državnog ili društvenog kapitala.

U ponovnom postupku činjenično stanje će biti potpuno utvrđeno tako što će se utvrditi činjenica kada je potraživanje tužioca iz radnog odnosa , koje je priznato u stečajnom postupku nastalo, pre ili nakon prodaje društvenog kapitala stečajnog dužnika, od čega zavisi i pravilna primena materijalnog prava prilikom donošenja odluke u ovoj pravnoj stvari.

Na osnovu člana 416. stav 2. ZPP Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić