U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., koga zastupa punomoćnik Ivan Maksimović, advokat iz ..., protiv tužene Opštine Kuršumlija, koje zastupa Opštinski pravobranilac, radi utvrđenja diskriminacije i naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 471/21 od 18.02.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 23.12.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 471/21 od 18.02.2021. godine.

ODBIJA SE, kao neosnovan, zahtev tužioca za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Prokuplju P. br. 10/20 od 23.12.2020. godine odbijen je tužbeni zahtev tužioca AA iz ..., kojom je tražio da se utvrdi da je tužena Opština Kuršumlija diskriminatorski postupala prema njemu u postupku dodeljivanje novčane pomoći bivšim radnicima i poveriocima propalih društvenih preduzeća na teritoriji Opštine Kuršumlija, koji poseduju pravnosnažne i izvršne sudske presude ili utvrđena potraživanja kod Privrednog suda ili obračuna zarada i licima kojima je egzistencijalno ugrožen životni standard, prilikom odlučivanja o zahtevu tužioca za dodelu novčane pomoći, kao neosnovan; odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da sud obaveže tuženu da tužiocu na ime materijalne štete isplati iznos od 439.080,00 dinara, a na ime nematerijalne štete i to duševnih bolova zbog povrede prava ličnosti (diskriminacija izražena kroz osećaj nepravde, neravnopravnosti i podređenosti), iznos od 120.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja; obavezan je tužilac da tuženoj nadoknadi troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 82.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 471/21 od 18.02.2021. godine, odbijena je, kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Višeg suda u Prokuplju P br. 10/20 od 23.12.2020. godine.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka učinjene u postupku pred drugostepenim sudom i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...18/20) pa je ocenio da je izjavljena revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nema bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se u reviziji posebno ukazuje, jer je drugostepeni sud pravilno primenio sve odredbe Zakona o parničnom postupku odlučujući o žalbi tužioca izjavljenoj protiv prvostepene presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, Zaključkom Vlade RS 05-br. 021-7571/19 od 25.07.2019. godine utvrđeno je da je Toplički upravni okrug područje od posebnog značaja za Republiku Srbiju, na osnovu čega su odobrena finansijska sredstva koja su na osnovu programa raspoređena. Tužena je na sednici održanoj dana 10.10.2019. godine donela Odluku o utvrđivanja Programa prevazilaženja stanja izuzetno lošeg životnog standarda određenih kategorija stanovništva na teritoriji Opštine Kuršumlija, na kojoj je donet i Program raspoređivanja dobijenih sredstava. Program je predviđao da pravo na jednokratnu novčanu pomoć imaju poverioci u preduzećima u državnom vlasništvu na kojima se sprovodi postupak stečaja u trajanju dužem od tri godine i u kojima stečajni poverioci ne bi mogli da namire svoja potraživanja u iznosu većem od 5% ukupnog potraživanja, kao i lica kojima je egzistencijalno ugrožen životni standard i koja su evidentirana u Opštini Kuršumlija u skladu sa kriterijumima Opštinskog veća Opštine Kuršumlija. Nadležni organ opštine je od Agencije za licenciranje stečajnih upravnika dobio podatke o preduzećima u državnom vlasništvu sa teritorija Opštine Kuršumlija kod kojih se stečajni postupak sprovodi u trajanju dužem od tri godine i u kojima je izvršena procena da stečajni poverioci ne bi mogli da namire svoja potraživanja u iznosu većem od 5% ukupnog potraživanja, a dobijena je i lista utvrđenih potraživanja u ovim preduzećima, kao i kopije pravnosnažnih presuda bivših zaposlenih kojima su utvrđena potraživanja. U delu Programa – izvor i visina pomoći, određeno je da se visina i vrsta pomoći utvrđuju u skladu sa propisanim kriterijumima bliže navedenim u Programu i obrazloženju pobijane presude.

Na osnovu dobijenih podataka utvrđena je lista na kojoj se tužilac našao sa svojim potraživanjem prema ŠIK „Kopaonik – lesonit“ DOO Kuršumlija, pa mu je novčana pomoć u visini njegovog potraživanja od 260.920,00 dinara (na ime glavnog duga i troškova parničnog postupka iz pravnosnažne presude Osnovnog suda u Kuršumliji P1 br. 285/13 od 10.09.2013. godine) isplaćena na njegov račun. Tužilac je ovlastio BB da ga zastupa pred organima opštine i da za njegov račun primi isplatu, ali pošto BB nije dostavio uredno ovlašćenje od tužioca, isplata je izvršena na račun tužioca. Tužilac smatra da je postupanjem tužene u odnosu na njega izvršena diskriminacija, jer je dobio pomoć u manjoj visini od ostalih korisnika, s obzirom da spada i u kategoriju lica kojima je egzistencijalno ugrožen životni standard, zbog toga što pripada određenoj političkoj partiji.

Na utvrđeno činjenično stanje pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo donoseći pobijanu presudu, za koju je naveo dovoljno razloga, koje u svemu prihvata i Vrhovni kasacioni sud.

U smislu člana 2. Zakona o zabrani diskriminacije, diskriminacija predstavlja svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe, kao i na članove njihovih porodica ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na bilo kom osnovu (rasi, državljanstvu, nacionalnoj ili verskoj pripadnosti, jeziku, političkim ubeđenjima, polu...). Zaštita od diskriminacije predstavlja pravo ličnosti zagarantovano Ustavom Republike Srbije i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kao i Zakonom o zabrani diskriminacije. Povreda bilo kog prava ličnosti, pa samim tim i vršenje diskriminacije u odnosu na neko lice ili grupu lica, uzrokuje nematerijalnu štetu, jer kod diskriminisanih lica izaziva osećaj nepravde, neravnopravnosti u odnosu na druge građane, a često i osećaj podređenosti ili osećaj građana nižeg reda, što kod njih izaziva duševne bolove, na osnovu čega su i ovlašćeni da pred sudom zahtevaju zaštitu od diskriminacije. To dalje znači da su lica koja ukazuju da je u odnosu na njih izvršena diskriminacija, u obavezi da pred sudom dokažu samo da su nejednako tretirani u odnosu na druga lica koja su u istoj ili sličnoj situaciji, dok je tužena, odnosno lice na čije se diskriminatorsko ponašanje tužbom ukazuje, dužna da dokaže postojanje objektivnog i opravdanog razloga za različitost u postupanju (prema licima koja ukazuju da su diskriminisana).

Dakle, za utvrđenje diskriminacije odnosno diskriminatorsko postupanje, potrebno je da se lice koje traži zaštitu nalazi u uporedivoj ili bitno sličnoj situaciji u odnosu na drugo lice u odnosu na koje smatra da je diskriminisano, da je pravljenje razlike neopravdano i da je vezano za neko lično svojstvo diskriminisanog lica, a da ukoliko se lice koje traži sudsku zaštitu ne nalazi u takvoj situaciji, diskriminacije nema, pa samim tim nema ni povrede prava ličnosti diskriminatorskim postupanjem.

U konkretnom slučaju, za usvajanje tužbenog zahteva bilo je potrebno da tužilac dokaže da je tužena, u okviru svoje nadležnosti, na osnovu Odluke o utvrđivanju Programa prevazilaženja stanja izuzetno lošeg životnog standarda određenih kategorija stanovništva i Programa koji je donet na osnovu ove odluke, odbio da tužiocu, kao poveriocu prema ŠIK „Kopaonik – lesoniti“ isplati njegovo novčano potraživanje u ukupnom iznosu od 260.920,00 dinara.

Suprotno navodima revizije, tužilac nije ni u tužbi, ni tokom postupka, učinio verovatnim da je postupanje tužene bilo diskriminatorsko odnosno da je tužena odluku o isplati tužiočevog potraživanja donela imajući u vidu neko njegovo lično svojstvo. Ovo zato što je tužena tužiočevo pomenuto potraživanje isplatila na njegov račun, i to zbog toga što ovlašćeno lice, koje je prema tvrdnji tužioca trebalo da primi isplatu, nije dostavilo uredno ovlašćenje, a supruga tuženog je dostavila tuženoj broj računa tužioca na koji mu je i uplaćeno potraživanje. Pri tome, tužilac nije učinio verovatnim da je postupanje tužene bilo diskriminatorsko s obzirom na njegovo lično svojstvo – pripadnost određenoj političkoj partiji.

Neosnovano se u reviziji ukazuje da je tužena trebalo da izvrši isplatu tužiocu u ukupnom iznosu od 700.000,00 dinara, s obzirom na njegov loš životni standard. U postupku je utvrđeno da tužilac nije dostavio dokaze na okolnost svog niskog životnog standarda, koje bi tužena u postupku cenila i utvrdila da li tužiocu treba isplatiti i pomoć kao licu kome je egzistencijalno ugrožen životni standard.

Vrhovni kasacioni sud je cenio i ostale navode izjavljene revizije, kojima se ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, zbog čega ti navodi nisu posebno obrazloženi.

Tužilac u revizijskom postupku nije uspeo, pa nema pravo na naknadu troškova tog postupka, koje je tražio i opredelio, u smislu čl. 153. i 154. ZPP.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u izreci presude, na osnovu člana 414. stav 1. i člana 165. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić