Tuženi je podneo odgovor na reviziju, sa zahtevom za naknadu troškova njegovog sastava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu drugostepenu presudu primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 55/14, 87/18, 18/20 i 10/23) i našao da je revizija osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Međutim, osnovano se u reviziji ukazuje da je u postupku donošenja pobijane presude pred drugostepenim sudom učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 1. u vezi člana 383. stav 3. ZPP jer je drugostepeni sud bez otvaranja glavne rasprave drugačije cenio dokaze izvedene od strane prvostepenog suda i utvrdio drugačije činjenično stanje od onog utvrđenog u prvostepenoj presudi, na čemu je zasnovao svoju preinačujuću odluku.

Naime, iz činjeničnog stanja navedenog u obrazloženju prvostepene presude proizilazi da su parnične stranke suvlasnici na katastarskoj parceli broj .. KO ... i to tako što je tužilac suvlasnik na 2/3 idealna dela, a tuženi na 1/3 idealnih delova. Na predmetnoj katastarskoj parceli izgrađena je porodična stambena zgrada koja je sada u isključivoj svojini tužioca (pravnosnažnom presudom Opštinskog suda u Leskovcu P 2617/85 od 12.01.1988. godine je bila utvrđena susvojina tužioca i njegovih roditelja na ovom objektu). Tužilac je rešenjem Opštinskog suda u Leskovcu O 601/07 od 20.04.2007. godine nasledio 2/3 predmetne katastarske parcele sa kućom od svojih roditelja. Po tužbi tužioca vođen je postupak pred istim sudom pod brojem P 3349/97 u kome je odbijen njegov tužbeni zahtev da se poništi ugovor o kupoprodaji Ov 6215/96 od 12.08.1996. godine i utvrdi njegovo pravo svojine na 1/3 idealna dela predmetne katastarske parcele. Radi se o ugovoru kojim je tetka tužioca (VV) prodala svoj suvlasnički udeo od 1/3 idealnog dela predmetne parcele tuženom. U postupku izvršenja pred Osnovnim sudom u Leskovcu I 2283/10 izvršeno je izdvajanje suvlasničkog udela tuženog tako što mu je ustupljeno zemljište južnog dela predmetne katastarske parcele, kao i zapadnog dela na kome se nalaze pomoćni objekti koji su predmet ove parnice. U vanparničnom postupku Osnovnog suda u Leskovcu R 6/2001 ovde parnične stranke su pokušale da sprovedu postupak fizičke deobe predmetne parcele, ali je ovaj postupak prekinut rešenjem od 21.01.2011. godine zbog pokrenute parnice. U drugom vanparničnom postupku fizičke deobe predmetne katastarske parcele koji se vodi pod brojem R1 154/17 ovde tuženi je tražio da mu se ustupe u svojinu i predmetni pomoćni objekti. Presudom Osnovnog suda u Leskovcu P 6064/18 od 08.01.2019. godine utvrđeno je da je tužilac izvršio zauzeće suvlasničkog udela tuženog i obavezan je da mu preda u državinu zauzeti deo parcele uklanjanjem svih nepokretnosti i pokretnih stvari. Na katastarskoj parceli broj .. KO ... su ranije postojali pomoćni objekti - štala i senjak locirani u severozapadnom delu parcele, koji su po utvrđenju ovog suda građeni 40.tih godina prošlog veka, dok su pomoćni objekti koji su predmet ove parnice - staja sa svinjcem, poljski vc i bazen za stajsko đubrivo locirani u jugozapadnom delu parcele i građeni su 60.tih godina prošlog veka u vreme kada je građena i kuća na predmetnoj parceli, od strane roditelja tužioca, a kasnije i tužioca koji ih isključivo koristi.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, a posebno od utvrđenja da su predmetne pomoćne objekte - staju sa svinjcem, poljski vc i bazen za stajsko đubrivo gradili roditelji tužioca u vreme kada je građena i kuća na predmetnoj parceli, a da ih je kasnije dograđivao i tužilac koji ih isključivo koristi od momenta kada su izgrađeni do dana podnošenja tužbe u ovoj parnici, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev sa stanovištem da je tužilac stekao pravo svojine na predmetnim pomoćnim objektima po osnovu gradnje svojih pravnih prethodnika i svoje lične gradnje u smislu člana 22. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Stanovište ovog suda je da su pomoćni objekti pripadci glavnog objekta – kuće na predmetnoj katastarskoj parceli i da stoga dele njegovu pravnu sudbinu, sa argumentacijom da je u vreme kada su građeni katastarska parcela broj .. bila jedinstvena parcela (nije bila fizički podeljena između tadašnjih suvlasnika – roditelja i tetke tužioca) i da su pomoćni objekti građeni da bi služili za potrebe glavnog objekta, odnosno za potrebe porodičnog domaćinstva tužioca i njegovih roditelja.

Drugostepeni sud nije prihvatio činjenično-pravni zaključak prvostepenog suda, već je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev za utvrđenje isključivog prava svojine tužioca na predmetnim pomoćnim objektima na katasatrskoj parceli .. KO ..., pozivajući se na procesna pravila o teretu dokazivanja. Ovaj sud smatra da tužilac nije dokazao činjenicu da je njegov otac gradio pomoćne objekte na kojima traži pravo svojine, utvrđujući (a suprotno oceni iskaza tužioca i svedoka koju je dao prvostepeni sud) da su ovi objekti građeni mnogo ranije, možda 1940. godine. Prema oceni ovog suda nije pouzdano utvrđeno ni to da predmetne pomoćne objekte koristi isključivo tužilac, u situaciji kada tuženi kontinuirano pokušava da ostvari svoje pravo na 1/3 dela pacele za koju je sudskom odlukom utvrđeno da mu pripada (realni deo parcele koji je njemu ustupljen u posed u postupku izvršenja pred Osnovnim sudom u Leskovcu I 2283/10), a kako je tužilac znao da je tuženi stekao susvojinu na predmetnoj parceli ugovorom o kupoprodaji (zaključenim 1996. godine sa tužiočevom tetkom), to tužilac nije savestan držalac, zbog čega nema osnova za utvrđenje njegovog prava svojine na predmetnim pomoćnim objektima ni po osnovu održaja u smislu člana 28. stavovi 2, 4. i 5. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa na koje se drugostepeni sud pozvao u svojoj odluci.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je bez otvaranja glavne rasprave utvrdio drugačije činjenično stanje od onog iz prvostepene presude, a na čemu je zasnovao svoju preinačujuću odluku, čime je učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 383. stav 3. ZPP, što je revizijski razlog iz člana 407. stav 1. tačka 3. istog zakona na koji se ukazuje revizijom. Kada je našao da je činjenično stanje u ožalbenoj presudi nepotpuno i pogrešno utvrđeno, a prvostepena presuda je već jednom bila ukinuta (rešenjem Apelacionog suda u Nišu Gž 87/21 od 26.01.2021. godine), drugostepeni sud je bio dužan da u smislu člana 383. stav 3. ZPP otvori usmenu javnu raspravu, izvede i oceni sve dokaze u smislu člana 8. ZPP i tek nakon toga meritorno odluči o žalbi tuženog, odnosno o postavljenom tužbenom zahtevu.

S obzirom na učinjenu bitnu povredu u postupku pred drugostepenim sudom, po oceni Vrhovnog suda za sada se ne može ispitati pravilnost primene materijalnog prava jer je i činjenično stanje nedovoljno raspravljeno i samim tim nepotpuno utvrđeno, u pogledu vremena gradnje i načina korišćenja spornih pomoćnih objekata na predmetnoj katastarskoj parceli koja je u suvlasništvu parničnih stranaka. Posebno imajući u vidu udele parničnih stranaka na ovoj katastarskoj parceli, a vezano za opredeljene realne delove iste koje svaka stranka koristi i zavisno od faza gradnje predmetnih pomoćnih objekata.

Sledom navedenog, u ponovnom žalbenom postupku drugostepeni sud će u smislu iznetih primedbi otkloniti učinjenu povredu postupka i oceniti pravilnost i potpunost činjeničnog stanja utvrđenog u prvostepenoj presudi, pa će u zavisnosti od toga oceniti da li je potrebno da se pred tim sudom ponove već izvedeni dokazi, u kom slučaju će zakazati raspravu vodeći računa da je prvostepena presuda već jednaput bila ukidana.

Kako odluka o troškovima postupka zavisi od ishoda odluke o glavnoj stvari, to je i ona ukinuta.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 415. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu prvom izreke.

Troškovi odgovora na reviziju, po oceni Vrhovnog suda, nisu bili potrebni tuženom za vođenje ove parnice, pa je primenom člana 154. stav 1. u vezi člana 165. stav 1. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković