U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP. Drugostepeni sud je u obrazloženju pobijane presude dao ocenu žalbenih navoda koji su od značaja za odluku o zahtevima stavljenih u postupku i na taj način postupio u skladu sa odredbom člana 396. stav 1. ZPP. Bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju revizija u suštini ukazuje, nije predviđena kao dozvoljeni razlog za reviziju, u smislu člana 407. stav 1. ZPP. U odnosu na utvrđeno činjenično stanje revizija ne može da se izjavi (član 407. stav 2. ZPP).

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, stranke AA i BB su roditelji mal. VV, rođene ... godine. U skladu sa pravnosnažnom presudom Opštinskog suda u Novom Sadu P 8566/07 od 06.02.2008. godine tužilja samostalno vrši roditeljsko pravo i živi sa mal. VV kao roditelj kojem je to pravo povereno u najboljem interesu deteta. Tužilja ima i mlađu ćerku koja je rođena .... godine u braku koji je u međuvremenu razveden i prema kojoj takođe samostalno vrši roditeljsko pravo. Zajedno sa decom tužilja živi u mestu ..., a planira preseljenje u ..., s`obzirom da je nasledila polovinu kuće u mestu ... i poljoprivredno zemljište, što pogoduje perspektivi razvoja posla organske proizvodnje voća i povrća, kojim se tužilja bavi. Otac njene mlađe ćerke je dao saglasnost za preseljenje. Spor je nastao sa ocem mal. VV, ovde tuženim BB, koji pozvan na davanje saglasnosti, preko punomoćnika tužilje, to nije učinio pre podnete tužbe, a zatim je datim odgovorom na tužbu osporio tužbeni zahtev. Prema činjenicama koje su u postupku utvrđene, mal. VV pohađa osnovnu školu. Za pohađanje škole u ... koristi prevoz. Preseljenjem u ... ne bi bila uskraćena u daljem školovanju, a ni dovedena u nepovoljniju životnu situaciju, imajući u vidu imovinu koju je njena majka nasledila i racionalno namerava da koristi zarad dobrobiti porodičnog života sa decom. Preseljenje iz ... u ..., ne otežava korišćenje prava koja detetu pripadaju, a ne odražava se ni kao smetnja za vršenje roditeljskih prava i dužnosti. Tuženi živi u ..., motivisan je bio da održava lične odnose sa mal. VV, ali su oni prekinuti i već godinama se ne održavaju. Mal. VV na ovom uzrastu odbija reuspostavljanje ličnih odnosa sa ocem i bratom po ocu. U tom pravcu se izjasnila participirajući u postupku posredstvom organa starateljstva, slobodno izrazivši svoj stav i opredeljenje, kao i želju da nastavi porodični život sa majkom, uz pohađanje škole kao što je i do sada činila. Prema pribavljenom mišljenju organa starateljstva, promena prebivališta mal. VV iz ...u porodičnu kuću u ... nije kontraindikovana najboljem interesu mal. VV. Naprotiv, zastupnica preseljenjem nastoji da ostvari subvencije i unapredi proizvodnju, te obezbedi bolje ekonomske uslove i standard za domaćinstvo u kom se stara o dve mal ćerke. Pored toga, preseljenje mal. VV predstavlja odlazak u poznato okruženje, okruženje u kom je sa majkom živela pre preseljenja u ..., a takođe prepreka nema ni tome da nastavi da pohađa osnovnu školu u ..., koristeći se prevozom iz ... .

Na osnovu iznetog stanja stvari, nižestepeni sudovi su zaključili da je osnovan tužbeni zahtev prema tuženom upravljen na delimično lišenje roditeljskog prava, konkretno lišenje tuženog prava da odlučuje o promeni prebivališta mal. VV. Nedavanje saglasnosti za promenu prebivališta od strane tuženog predstavlja postupanje koje nije u najboljem interesu mal. VV, zbog čega se ono kvalifikuje nesavesnim vršenjem roditeljskog prava i dužnosti i razlogom za primenu odredbi člana 82. stav 4. u vezi stava 1. i 2. Porodičnog zakona.

Odlukama nižestepenih sudova pravilno je primenjeno materijalno pravo.

U konkretnom slučaju, spor je nastao o promeni prebivališta zajedničkog deteta. Kada nema sporazuma roditelja o promeni prebivališta deteta, sud je ovlašćen da ceni šta predstavlja najbolji interes deteta, da li je uskrćivanje saglasnosti od strane roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo protivno najboljem interesu deteta i u zavisnosti od toga odluči da li se stekao razlog da se taj roditelj liši prava da odlučuje o konkretnoj promeni detetovog prebivališta.

Zakonom o prebivalištu i boravištu građana („Službeni glasnik RS“, broj 87/2011) u članu 4. stav 2. propisano je da prijavu i odjavu prebivališta, odnosno prijavu i odjavu boravišta za maloletno lice ili lice bez poslovne sposobnosti, podnosi njegov roditelj, odnosno staratelj ili drugi zakonski zastupnik. Porodičnim zakonom, pitanje promene prebivališta deteta svrstano je u pitanja za koja se zahteva da i roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo i ne živi sa detetom odlučuje zajednički i sporazumno sa roditeljem koji vrši roditeljsko pravo.

Kada se promena prebivališta ne odražava nepovoljno po dete i u bitnom ne utiče na mogućnost održavanja ličnih odnosa između deteta i roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo, protivljenje promeni kao pokazatelj nesavesnog vršenja prava priznatog članom 78. stav 3. Porodičnog zakona, predstavlja razlog da se taj roditelj liši prava da odlučuje o promeni prebivališta deteta, primenom člana 82. stav 1. i stav 4. Porodičnog zakona. Naime, roditeljsko pravo izvedeno je iz dužnosti roditelja i postoji samo u meri koja je potrebna za zaštitu ličnosti, prava i interesa deteta (propisano je u članu 67. Porodičnog zakona). Roditelji su dužni da u svim svojim aktivnostima i u korišćenju priznatim pravima, postupaju u najboljem interesu mal. deteta. Članom 6. Porodičnog zakona je propisano da je svako dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koja se tiču deteta, a država ima obavezu da preduzme sve potrebne mere za zaštitu deteta, kao i da poštuje, štiti i unapređuje prava deteta. Dete ima pravo na život sa roditeljem koji je sudskom odlukom određen da samostalno vrši roditeljsko pravo i koji to čini na odgovarajući način. Članom 65. Porodičnog zakona propisana je dužnost suda da dužnu pažnju posveti mišljenju deteta koje je sposobno da slobodno formira i slobodno izrazi svoje mišljenje u svakom sudskom i upravnom postupku u kome se odlučuje o njegovim pravima. Članom 62. istog zakona propisano je da dete ima pravo na obezbeđenje najboljih mogućih životnih i zdravstvenih uslova za svoj pravilan i potpun razvoj, članom 63. da dete ima pravo na obrazovanje u skladu sa svojim sposobnostima, željama i sklonostima. Roditelji imaju dužnost da obezbede osnovno školovanje detetu, a o daljem obrazovanju deteta dužni su da se staraju prema svojim mogućnostima, propisuje odredba člana 71. stav 1. istog zakona.

U sprovedenom postupku, cenjena su postupanja roditelja u odnosu na prava koja pripadaju detetu , pa je zaključeno da se zbog protivljenja tuženog tome da se dete sa majkom preseli u obližnje mesto, stekao razlog da se on liši roditeljskog prava u odnosu na promenu prebivališta deteta.

Vrhovni kasacioni sud prihvata stanovište da preseljenje mal. VV sa majkom i mlađom sestrom u ..., uslovljeno racionalnim razlozima, nije protivno interesu mal. VV. Od rođenja mal. VV živi sa majkom koja se o njoj valjano stara i nastoji da zarad dečije dobrobiti unapredi svoju delatnost i opšte životne uslove, korišćenjem imovine koju je nasledila. Takvo nastojanje zastupnice odgovara interesu mal. VV. Upravo iz ugla najboljeg interesa mal. VV na ovom uzrastu, stav tuženog kao roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo, izražen protivljenjem promeni prebivališta deteta, nije opravdan.

U sitauciji kada se ne održavaju lični odnosi između deteta i roditelja sa kojim ono ne živi, i roditelj zapravo nema bliži uvid u život deteta, a ne daje pristanak na promenu prebivališta deteta, na udaljenosti koja je nevelika (omogućuje detetu čak i da istu školu pohađa), roditelj postupa protivno interesu deteta. Propuštanje ili postupanje protivno interesu mal. deteta predstavlja nesavesno vršenje roditeljskog prava. Prema članu 82. stav 1. i stav 4. Porodičnog zakona roditelj koji nesavesno vrši prava i dužnosti iz sadržine roditeljskog prava može biti delimično lišen roditeljskog prava, i to može biti lišen prava na održavanje ličnih odnosa sa detetom i prava da odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na život deteta. U konkretnom slučaju, tuženi je lišen ovlašćenja u odnosu na promenu prebivališta mal. deteta sa kojim ne održava lične odnose u dužem vremenskom periodu.

Neosnovano se u reviziji tuženog ističe da je tužbu trebalo odbaciti zbog neispunjenih procesnih pretpostavki za podnošenje tužbe, u smislu prethodnog neobraćanja zastupnice deteta na način koji bi bio relevantan za pribavljanje saglasnosti za promenu prebivališta zajedničkog deteta. Revizijom izneto nije prihvatljivo. Iz navoda tužbe, datog odgovora na tužbu i iskaza tuženog datog na ročištu za glavnu raspravu 17.10.2019. godine, sledi da je tuženi pre pokretanja postupka pozvan zarad davanja saglasnosti za promenu prebivališta deteta, da je to učinjeno preko advokata punomoćnika tužilje koja se tuženom obratila, ali tuženi saglasnost nije dao ni pre, ni u toku sudskog postupka. U tom pogledu, ne postoji obaveznost pismene forme obraćanja, a ni neposredna komunikacija između roditelja nije neophodna. Stav roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo konsultovan može biti i posredstvom punomoćnika roditelja koji samostalno vrši roditeljsko pravo ili organa starateljstva. U ovom slučaju, do sporazuma o promeni prebivališta deteta evidentno nije došlo zbog rezerve koju je tuženi imao u odnosu na to pitanje, koje i po pravnim lekovima potencira kao sporno, iako je ono u potpunosti rasvetljeno i na razumnoj osnovi zasnovano. Ostalim navodima revizije osporava se utvrđeno činjenično stanje, što nije dozvoljen razlog za izjavljivanje revizije (član 407. stav 2. ZPP), pa takvi navodi ne uživaju značaj u postupku po reviziji.

Revizija nije osnovana u pobijanju pravnosnažne presude kojom je usvojen tužbeni zahtev za delimično lišenje tuženog roditeljskog prava, iz razloga koji su izneti u toj odluci i podržani od strane Vrhovnog kasacionog suda.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci na osnovu člana 414. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić