Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pravnosnažnu presudu u pobijanom delu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23) i člana 28. Porodičnog zakona, i utvrdio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni bitna povreda iz člana 374. stav 1. na koju se navodima revizije ukazuje. Činjenično stanje koje je prvostepeni sud utvrdio kao relevantno za donetu odluku o vršenju roditeljskog prava i dečijem izdržavanju, drugostepeni sud je prihvatio, kao i pravne razloge na kojima je ona zasnovana u oj primeni materijalnog prava, te uz datu ocenu o bitnim žalbenim navodima i razlozima koje je uzeo u obzir po službenoj dužnosti, postupio u skladu sa odredbama člana 396. stav 1. i 2. ZPP. Bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju se navodima revizije ukazuje, nije predviđena kao razlog zbog kojeg se revizija može izjaviti, prema članu 407. stav 1. istog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u vanbračnoj zajednici tužilje AA i tuženog BB rođeno je dvoje zajedničke dece, ćerka VV rođena ... godine i sin GG rođen ... godine. Od prestanka vanbračne zajednice oba maloletna deteta žive sa majkom u ... . Tuženi takođe živi u ..., po profesiji je ..., radno sposoban, prihode ostvaruje proizvodnjom i prodajom ..., u tim poslovima pomaže mu supruga sa kojom živi u bračnoj zajednici i kako je naveo prosečno mesečno zaradi od 50.000,00 dinara do 60.000,00 dinara. Majka dece je zaposlena u ... u ... i ostvaruje zaradu u iznosu od 65.668,00 dinara. Sa decom živi u odgovarajućem stanu u vlasništvu. Utvrđeno je da majka dece raspolaže uslovima i kompentencijama da održi stabilnu sredinu koja je negujuća i podržavajuća za dalji razvoj dece, mal. VV koja pohađa srednju školu i participira slobodno izraženom voljom da živi sa majkom kao roditeljem koji će samostalno vršiti roditeljsko pravo, i mal. GG kao deteta ... uzrasta, čijim je uzrasno-razvojnim potrebama dužna pažnja posvećena. Prema pribavljenom mišljenju nadležnog organa starateljstva obe stranke su funkcionalni roditelji ali nisu istih sposobnosti da na adekvatan način prepoznaju potrebe dece. U prilog ovome govore i okolnosti koje su uzrokovale potrebu prevladavanja otpora mal. VV da se viđa sa ocem, uz odgovarajuću uključenost organa starateljstva u periodu viđanja u kontrolisanim uslovima po privremenoj meri koju je sud odredio u toku trajanja ovog postupka, sa ishodom da se održavanje ličnih odnosa nastavilo po njihovom dogovoru, povremenim izlascima u restoran. Mal. GG redovno odlazi kod oca, kod njega rado boravi i prenoći u stanu. Razvijanje afirmativnog odnosa između oca i sina, bez sumnje doprinosi pravilnom razvoju ličnosti deteta. Međutim, ocena o najboljem interesu deteta uključuje i niz drugih faktora. U ovom slučaju svestrano sagledani faktori govore u prilog zaključka o prednostima majke za samostalno vršenje roditeljskog prava. Deca su od rođenja bila usmerena na majku koja je ispoljila kapacitet da održi stabilnu sredinu za odrastanje dece, sposobna da prepozna i na adekvatan način odgovori njihovim potrebama, u roditeljskoj ulozi funkcionalna i podržavajuća za dalji razvoj dece.

Presude nižestepenih sudova zasnovane su na zaključku da je u najboljem interesu maloletne dece da budu poverena majci na samostalno vršenje roditeljskog prava i obavezi oca da doprinosi njihovom izdržavanju mesečnim iznosom od 11.000,00 dinara za izdržavanje mal. VV odnosno 9.000,00 dinara za izdržavanje mal. GG. Dosuđeni iznosi predstavljaju polovinu sume sredstava potrebnih za njihovo izdržavanje na mesečnom nivou.

Vrhovni sud nalazi da revizija tuženog nije osnovana u osporavanju pravilnosti pobijane presude.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo i utvrdili najbolji interes maloletne dece kao opredeljujući za odluku da majka samostalno vrši roditeljsko pravo, u skladu sa pribavljenim stručnim mišljenjem organa starateljstva, odgovarajućom ocenom o svim elementima najboljeg interesa maloletne dece, kao i sposobnosti roditelja da zadovolje razvojne, vaspitne, emocionalne i druge potrebe dece utvrđene u smislu članova 6. i 266. stav 1. Porodičnog zakona. Mal. GG pokazuje blizak emocionalni odnos i sa ocem i sa majkom.U situaciji kada su oba roditelja motivisana za vršenje roditeljskog prava, opredeljujuća za odluku je ocena o najboljem interesu deteta. Majka kao roditelj ispoljava sposobnost da kontinuirano prepoznaje i ispunjava razvojne, vaspitne, emocionalne i stabilne stambene potrebe oba deteta, kao i kapacitet za održavanje porodičnih veza u suživotu sa decom, što je fundamentalni element pojma porodičnog života, garantovanog članom 8. Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Pravilno je odlučeno i o obavezi izdržavanja maloletne dece. Kriterijumi za određivanje izdržavanja propisani su članom 160. Porodičnog zakona, tako da se izdržavanje određuje prema potrebama poverioca i mogućnostima dužnika izdržavanja, pri čemu se vodi računa u minimalnoj sumi izdržavanja. Pravilno su u konkretnom slučaju utvrđene potrebe mal. VV i mal. GG prema njihovom uzrastu i uobičajenim životnim potrebama, kao i prilike oca, te utvrđena njegova obaveza izdržavanja u iznosima koji će uz doprinos majke na adekvatan način zadovoljiti potrebe mal. dece.

Navodima revidenta osporava se objektivnost nalaza i mišljenja organa starateljstva, ističe da nisu uzete u obzir činjenice koje se tiču izbora emotivnog partnera majke, da je u postupku grubo povređeno pravo mal. GG čije se želje ne uzimaju u obzir protivno odredbi člana 13. stav 1. Zakona o rafitikaciji Konvencije Ujedinjenih Nacija o pravima deteta, zanemaruju fotografije o neurednosti donjeg veša deteta u predškolskoj ustanovi i negoduje što nije prihvaćeno da se obavi veštačenje mal. GG. Vezano za za izdržavanje dece, revident ističe da sud nije cenio činjenice da je on nezaposlen i da mu je otežano zaposlenje u ...-oj godini života, da nema upisane imovine na svoje ime i da mu nije dostupna devizna ušteđevina koju je odložio u sef u stanu, čiju šifru smatra da je tužilja promenila.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilnost pobijane presude u pogledu odluke o poveravanju maloletne dece majci na samostalno vršenje roditeljskog prava i visini izdržavanja, nije dovedena u pitanje navodima iznetim u reviziji tuženog.

Porodičnim zakonom propisano je u članu 60. stav 4. da dete koje je navršilo 15-u godinu života i koje je sposobno za rasuđivanje može odlučiti sa kojim će roditeljem živeti, a u članu 65. stav 4. da dete koje je navršilo 10-u godinu života može slobodno i neposredno izraziti svoje mišljenje u svakom sudskom i upravnom postupku u kome se odlučuje o njegovim pravima. Mal. GG je rođen ... godine. U toku vođenja sudskog postupka bio je ... uzrasta. Za taj uzrast se ne vezuje pravo deteta da izrazi svoje mišljenje u postupku koji se vodi o njegovim pravima. Takvo pravo dete ima tek na uzrastu koji omogućuje da slobodno formira svoje mišljenje i neposredno ga izrazi u postupku. Zato nema povrede prava deteta kako se revizijom pogrešno tumači.

Podobnost roditelja za vršenje roditeljskog prava uslovljena je odnosom prema deci, a ne izborom emotivnog partnera roditelja. Zadesna situacija deteta u vrtiću nije od takvog značaja da kompromituje roditeljsku kompentenciju tužilje kao negujućeg roditelja dvoje zdrave dece pravilnog razvoja. Mišljenje organa starateljstva nije dovededno u pitanje iznetim primedbama tuženog, niti je bilo potrebe da se obavi veštačenje maloletnog GG, kako se revizijom imputira. To ni iz razloga dostavljenog izveštaja dečijeg psihijatra u kom se navodi da je dete izuzetno vezano za oca. Takva opservacija ne znači odsustvo emocionalne bliskosti sa majkom, nasuprot kompleksnije opservacije organa starateljstva da je mal. GG emotivno vezan kako za majku, tako i oca, a mal. VV samo za majku, i datog mišljenja kojim su pored dece obuhvaćeni i roditelji, kao i ocena o sposobnostima roditelja ponaosob da udovolje sveobuhvatnim potrebama deteta.

Imajući u vidu da tuženi nema drugih obaveza izdržavanja, da njegovo dvoje odrasle punoletne dece žive u ... i imaju svoje porodice, da se tuženi i dok je živeo u ... bavio proizvodnjom ..., i nastavio da se tim poslom bavi, u dugogodišnjoj praksi, osporavanje odluke o visini doprinosa za dečije izdržavanje nije osnovano.

Obaveza izdržavanja maloletne dece je prioritetna i ne trpi odlaganje. Toj obavezi su roditelji dužni da udovolje angažovanjem svih svojih sredstava i potencijala. Deci se mora obezbediti konstantan priliv sredstava neophodnih za izdržavanje. Tuženi je dužan da se u punom kapacitetu angažuje da obezbedi sredstva koja su neophodna za izdržavanje dece. Deca žive sa majkom čija su primanja skromna, a mogućnosti sticanja prihoda ograničene, imajući u vidu širok obim njenih svakodnevnih obaveza oko dvoje dece. Zato, obaveza tuženog ne može biti niža od određene u iznosu od 11.000,00 dinara za starije dete sredljoškolskog uzrasta, odnosno 9.000,00 dinara za mlađe dete, kojim se iznosima tek deo njihovih potreba obezbeđuje.

Iz iznetih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci, primenom člana 414. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković