Protiv drugostepene presude, zastupnik tužioca je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi su dostavili odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu čl. 408. i 403. stav 2. tačka 2. važećeg Zakona o parničnom postupku – ZPP i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se određeno ne ukazuje na bitne povrede postupka zbog kojih se revizija može podneti, u smislu člana 407. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom na raspravi pred drugostepenim sudom, tužilac je od DD kupio prostorije u prizemlju površine 27,05 m2 u zgradi u ulici ... u ..., po osnovu Ugovora o kupoprodaji od 1998. godine. Rešenjem Vlade Republike Srbije od 21.01.1998. godine, ova prostorija dodeljena je tuženom VV u zakup na neodređeno vreme, kao i četvorosoban stan površine 107 m2 na drugom spratu iste stambene zgrade, uz uslov da se ugovor o zakupu na određeno vreme zaključuje ukoliko VV tužiocu prenese u vlasništvo stan u ... ulici broj .. u ... površine 78,43 m2. Ugovorom overenim 29.09.2000. godine tužilac je tuženom VV prodao navedenu prostoriju površine 27,05 m2 za kupoprodajnu cenu od 15.029,00 dinara, nakon čega je tuženi ugovorom o poklonu overenim 17.06.2002. godine prostoriju poklonio svojoj supruzi, drugotuženoj GG. Sporna prostorija u zemljišnim knjigama je upisana kao poslovna prostorija, a kao poslovni prostor je ista i otkupljena od strane tužioca. Raniji vlasnik prostorije DD je po osnovu ugovora sa korisnicima zajedničkih prostorija u stambenoj zgradi u ... br. .. stekao pravo korišćenja te prostorije, a rešenjem Opštine Savski venac od 04.08.1997. godine odobreni su mu radovi na rekonstrukciji u cilju formiranja poslovnog prostora površine 27,05 m2 i izdata mu je dozvola za upotrebu građevinskog objekta. Iz iskaza tuženih utvrđeno je da je njihova porodica dobila od MUP Republike Srbije trosoban stan u ulici ... broj .. radi rešavanja njihovih stambenih potreba, kao i spornu prostoriju u prizemlju površine 27 m2, koje su za stanovanje koristili od 1999. godine, za stanovanje njihove petočlane porodice. Spornu prostoriju u prizemlju koristila je sve do 2011. godine njihova ćerka za stanovanje, dok je ostatak porodice koristio za stanovanje stan na drugom spratu. Utvrđeno je da sporna prostorija nije bila poslovni prostor niti je tako korišćena, već su je tuženi koristili kao stan. Kada su tuženi iz rešenja o uknjižbi saznali da se sporna prostorija vodi kao poslovni prostor, pokrenuli su postupak legalizacije koji je još uvek u toku, radi usklađivanja pravnog i faktičkog stanja nepokretnosti.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je u drugostepenoj presudi primenjeno materijalno pravo kada je preinačena prvostepena presuda u pobijanom delu i odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev Republike Srbije da se utvrdi da su ništavi i ne proizvode pravno dejstvo rešenje Komisije za stambena pitanja Vlade Republike Srbije od 21.01.1998. godine, ugovor o otkupu overen 29.09.2000. godine i Ugovor o poklonu overen 17.06.2002. godine, kao i da se tužena obaveže da se iz spornog prostora iseli i preda ga u posed Republici Srbiji.

Prema članu 3. tada važećeg Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“ 50/92 ... 99/11), za stan se smatra jedna ili više prostorija namenjenih i podobnih za stanovanje, koja po pravilu čine jednu građevinsku celinu i imaju zaseban ulaz. Prema članu 7. stav 1. istog zakona, o zakupu stana se zaključuje ugovor između vlasnika stana, odnosno nosioca prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i lica koje zakupljuje stan. Članom 10. stav 1. tačka 1. ovog zakona propisano je da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, pored ostalog, ako zakupac bez saglasnosti zakupodavca koristi stan za obavljanje poslovne delatnosti. Prema članu 16. istog zakona, nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnik stana u državnoj svojini dužan je da nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu ovog zakona, na njegov zahtev u pismenoj formi omogući otkup stana koji koristi, pod uslovima propisanim ovim zakonom, kao i bračnom drugu i deci rođenoj u braku i van braka, usvojenoj i pastorčadi, koji zajedno sa nosiocem stanarskog prava stanuju u tom stanu, uz pismenu salgasnost nosioca stanarskog prava, s tim što se saglasnost može dati samo jednom licu.

U postupku je utvrđeno da je sporna prostorija data u zakup na neodređeno vreme tuženima, kao i trosoban stan u istoj zgradi, rešenjem nadležnog organa od 21.01.1998. godine radi rešavanja stambenog pitanja porodice tuženih te da je sporna prostorija dodeljena u zakup na neodređeno vreme takođe kao prostor za stanovanje, uprkos tome što je napravljena kao poslovni prostor i za nju je kao takvu dobijena upotrebna i građevinska dozvola. Tuženi i njihova porodica su počevši od 1999. godine istu prostoriju sve vreme koristili kao stambeni prostor, u kome je ćerka tuženih živela sve do 2011. godine, te da ista prostorija ima sva obeležja stana, i to predsoblje, sobu, trpezariju, kuhinju i kupatilo sa svom pratećom opremom. Republika Srbija je omogućila nosiocu stanarskog prava, odnosno tuženom, otkup trosobnog stana kao i otkup sporne prostorije u prizemlju, u skladu sa navedenim članom 16. Zakona o stanovanju, a prema tom zakonu isključivo stan je mogao biti predmet ugovora o otkupu i sporna prostorija prema faktičkom stanju zadovoljava sve elemente iz tog zakona da bi se smatrala stanom.

S obzirom na izneto, pravilan je zaključak drugostpenog suda da sporna prostorija predstavlja stambeni prostor, bez obzira što se prema podacima u zemljišnim knjigama radi o poslovnom prostoru i što nadležni organ Republike Srbije nije izvršio promenu namene pre dodele prostorije tuženom u zakup, odnosno pre zaključivanja spornih ugovora. Zato je pravilan zaključak drugostepenog suda da nema zakonskih uslova za utvrđivanje da su ništavi i ne proizvode pravno dejstvo sporno rešenje Komisije za stambena pitanja Vlade Republike Srbije, ugovor o otkupu stana i ugovor o poklonu stana, u smislu odredbe člana 103. Zakona o obligacionim odnosima, pa je tužbeni zahtev pravilno odbijen kao neosnovan.

Revizijom Republike Srbije neosnovano se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava, odnosno odredaba tada važećeg Zakona o stanovanju, iz razloga što prema članu 18. tog zakona nije bio moguć otkup poslovnih prostorija, te da sporna nepokretnost predstavlja poslovnu prostoriju i kao takva je upisana u zemljišnoj knjizi na kp .. u ZKUL .. KO ..., kao i da od strane nadležnog organa nije izvršena promena namene prostorije. Međutim, Republika Srbija nije dovodila u pitanje namenu sporne nepokretnosti sve do podnošenja tužbe u ovoj parnici, što proizilazi iz rešenja nadležnog organa Republike Srbije kojim je tuženom sporna nepokretnost data u zakup na neodređeno vreme, a zatim omogućen i otkup ove prostorije, u kojem ugovoru je konstatovano da će tuženi nakon uplate kupoprodajne cene postati vlasnik sporne prostorije, koja je u članu 2. ugovora izričito navedena kao stan. Ovi razlozi navedeni su i u odluci Ustavnog suda Už 10057/2017 od 17.09.2020. godine, kojom je poništena ranija drugostepena presuda u ovoj parnici. Takođe, u ranijem parničnom postupku u predmetu Drugog osnovnog suda u Beogradu P 4162/2004 koji se vodio radi utvrđenja ništavosti spornog ugovora o otkupu, u kome su tuženi bili Republika Srbija i tuženi u ovoj parnici, zakonski zastupnik Republike Srbije je smatrao da je ugovor o otkupu sporne prostorije punovažan i da nije protivan prinudnim propisima. S obzirom na sve navedeno, kao i da je sporni prostor tuženima dodeljen kao stan radi rešavanja stambene potrebe njihove porodice, nije od značaja to što je Ministarstvo unutrašnjih poslova propustilo da izvrši promenu namene prostorije pre njene dodele u zakup tuženom.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Jasmina Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić