.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 4906/2025
10.04.2025. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Dragane Boljević i Jasmine Simović, članova veća, u parnici tužioca Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu, protiv tužene AA iz ..., čiji je punomoćnik Nikola Stojković advokat iz ..., radi utvrđenja i iseljenja, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4391/22 od 20.11.2024. godine, u sednici održanoj 10.04.2025. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4391/22 od 20.11.2024. godine
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Beogradu P 4956/19 od 19.10.2021. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je ništav i da ne proizvodi pravno dejstvo ugovor o otkupu stana zaključen između Države SRJ - Saveznog ministarstva pravde - Savezna direkcija za imovinu kao prodavca i BB kao kupca, overen pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov. br. 4658/97 od 21.11.1997. godine. Stavom drugim izreke, utvrđeno je da je stan broj .. na drugom spratu zgrade u ulici ... broj .. u Beogradu, koja je sagrađena na parceli .., upisan u list nepokretnosti .. KO Novi Beograd u javnoj svojini tužioca. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da se sa svim licima i stvarima iseli iz stana broj .. na drugom spratu zgrade u ulici ... broj .. u Beogradu, koja je sagrađena na parceli .. i upisana u list nepokretnosti .. KO Novi Beograd, i da stan ispražnjen od svih lica i stvari preda u posed, na slobodno korišćenje i raspolaganje tužiocu. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da na ime troškova parničnog postupka isplati tužiocu iznos od 142.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom petim izreke, odbijen je tužbeni zahtev u delu kojim je traženo da se tužena obaveže da na dosuđeni iznos troškova postupka isplati i zakonsku zateznu kamatu od 19.10.2021. godine do izvršnosti presude.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 4391/22 od 20.11.2024. godine odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena presuda Višeg suda u Beogradu P 4956/19 od 19.10.2021. godine u prvom, drugom, trećem i četvrtom stavu izreke.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Ispitujući pobijanu presudu, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da revizija tužene nije osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se posebno ne ukazuje na druge bitne povrede odredaba parnčinog postupka iz stava drugog navedenog člana koje su zakonom (član 407. stav 1. tačka 2. ZPP) predviđene kao razlozi za ovaj vanredni pravni lek, niti se navodi procesna odredba koju drugostepeni sud nije primenio ili je pogrešno primenio i tako učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, koja je uticala ili mogla uticati na pravilnost odluke o žalbi.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužena je testamentalna naslednica pokojne BB, umrle ..1997. godine. Pravnosnažnim rešenjem Trećeg osnovnog suda u Beogradu O. 1295/16 od 25.12.2017. godine, tužena je oglašena za naslednicu imovine pokojne BB - stana broj .. na drugom spratu zgrade u ulici ... broj .. u Novom Beogradu. Ostavilja je pravo svojine na označenom stanu stekla ugovorom o otkupu zaključenim sa Državom SRJ - Saveznim ministarstvom pravde - Saveznom direkcijom za imovinu, kao nosilac stanarskog prava. Ugovor o otkupu ostavilja je zaključila preko punomoćnika, advokata Bratislava Valčića, ovlašćenog za zastupanje punomoćjem overenim kod suda 14.10.1997. godine, pod Ov. 394/97. Potpisi ugovornih strana na ugovoru o otkupu overeni su kod suda 21.11.1997. godine, pod Ov. 4658/97. Pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P. 19478/12 od 12.11.2012. godine, zbog nepotpune pasivne legitimacije, odbijen je tužbeni zahtev kojim je Republika Srbija tražila utvrđenje ništavosti ugovora o otkupu stana Ov. 4658/97 od 21.11.1997. godine, iseljenje tužene i VV (lica koje je u neposrednoj državini stana) i predaju stana. Pravnosnažnom presudom Četvrtog opštinskog suda u Beogradu P. 515/07 od 21.12.2007. godine odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužena u ovom sporu tražila da se utvrdi njeno pravo na otkup predmetnog stana i obaveže Republika Srbija da sa njom zaključi ugovor o njegovom otkupu, kao i tužbeni zahtev VV kojim je traženo utvrđenje njenog prava da nastavi sa korišćenjem stana.
Pravnosnažnim rešenjem prvostepenog suda P. 4956/19 od 30.12.2020. godine odbijen je prigovor pravnosnažno presuđene stvari.
Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava utvrdili ništavost ugovora o otkupu stana.
Odredbom člana 94. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da punomoćje prestaje smrću lica koje ga je dalo. Punomoćje Ov. 394/97 od 14.10.1997. godine, koje je sada pokojna BB dala advokatu Bratislavu Valčiću u predmetu otkupa stana, prestalo je ...1997. godine - smrću vlastodavca. Ugovor o otkupu spornog stana njen punomoćnik je potpisao i svoj potpis overio kod suda nakon smrti vlastodavca, na osnovu punomoćja koje je prestalo da važi, zbog čega je taj ugovor zaključen od neovlašćenog lica i zato ništav.
Izuzeci od pravila da punomoćje prestaje smrću lica koje ga je dalo, predviđeni navedenom zakonskom odredbom, ne mogu se promeniti u ovom sporu na ugovor o otkupu stana. Prema toj odredbi, punomoćje ne prestaje smrću vlastodavca ako se započeti posao ne može prekinuti bez štete po pravne sledbenike, ili ako punomoćje važi za slučaj smrti davaoca, bilo po njegovoj volji, bilo s obzirom na prirodu posla. Razloge kojima su nižestepeni sudovi obrazložili nemogućnost primene ovih izuzetaka u ovom sporu - da je pravo na otup stana lično pravo nosioca stanarskog prava, koje prestaje smrću njegovog titulara i ne može se nasleđivati, prihvata i revizijski sud. Zato se prekidom posla otkupa stana (započetog podnošenjem zahteva za njegov otkup) usled smrti vlastodavca ne može naneti šteta njegovim naslednicima, a pravna priroda ugovora o otkupu stana je takva da punomoćje za njegovo zaključenje ne može važiti i nakon smrti vlastodavca - nosioca stanarskog prava.
Odredbom člana 59. Ustavne povelje Državne zajednice Srbija i Crna Gora propisano je da je imovina Savezne Republike Jugoslavije potrebna za rad institucija Srbije i Crne Gore, imovina Srbije i Crne Gore (stav prvi); da je imovina Savezne Republike Jugoslavije u inostranstvu, imovina Srbije i Crne Gore (stav drugi); da je imovina Savezne Republike Jugoslavije na teritoriji država članica, imovina države članice po teritorijalnom principu (stav treći). Zakonom za sprvođenje Ustavne povelje Državne zajednice Srbija i Crna Gora („Službeni list Srbije i Crne Gore“ broj 1/2003) bilo je propisano da će se imovina Državne zajednice koja je neophodna za funkcionisanje njenih institucija i Vojske Srbije i Crne Gore, utvrditi Zakonom o imovini Državne zajednice Srbija i Crna Gora, u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu Ustavne povelje (član 21. stav 1). Takav zakon nije donet.
Sledstveno tome, predmetni stan kao imovina Savezne Republike Jugoslavije, za koju posebnim zakonom nije utvrđeno da je potrebna za rad institucija Srbije i Crne Gore, predstavlja imovinu Republike Srbije po teritorijalnom principu, saglasno citiranom članu 59. stav 2. Ustavne povelje Državne zajednice Srbija i Crna Gora. Predmetni stan je, u smislu člana 52. stav 1. i 2. i člana 54. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 94/24), u javnoj svojini tužioca.
Odredbom člana 4. stav 1. Zakona o javnoj svojini propisano je da se na sticanje, vršenje, zaštitu i prestanak prava javne svojine preimenjuju odredbe zakona kojim se uređuje pravo privatne svojine, ako nešto drugo nije određeno tim ili drugim zakonom. Tužilac, kao titular prava javne svojine, u ovom sporu traži zaštitu svog prava na osnovu člana 37. stav 1. i 2. Zakona o osnovama svojinsko- pravnih odnosa, i njegov tužbeni zahtev za predaju spornog stana je osnovan. Tužilac je dokazao da je stan u njegovoj javnoj svojini i da tužena ima (posrednu) državinu tog stana, koji je dužna predati jer nema valjan pravni osnov za njegovu državinu.
Iz navedenih razloga, po oceni Vrhovnog suda, nisu osnovani navodi revidenta o pogrešnoj primeni materijalnog prava, naročito odredbe člana 94. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima, zbog čega je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno kao u izreci.
Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
