.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 503/2021
01.04.2021. godina
Beograd
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Zorane Delibašić i Gordane Komnenić, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Sreten Bogdanović, advokat iz ..., protiv tuženih Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Leskovcu i Opštine Lebane, koju zastupa Opštinski pravobranilac Opštine Lebane, radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 4310/2019 od 01.10.2020. godine, u sednici održanoj dana 01.04.2021. godine, doneo je
R E Š E NJ E
UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 4310/2019 od 01.10.2020. godine i predmet VRAĆA istom drugostepenom sudu na ponovno suđenje.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Lebanu P 1003/18 od 11.06.2019. godine, stavom I izreke, usvojen je precizirani tužbeni zahtev tužilaca, pa je utvrđeno prema tuženima da su tužioci i to: BB iz ..., suvlasnik dela kp. .. u realnom delu od 1701/34581 realnih delova na mesto zvanom „Jasen primar“ ranije „Pržarska dolina“ njiva pete klase površine 3.45.81 ha, upisana u LN br. .. Z.K.O. ... u merama i granicama: sa severa do preostalog dela kp. .. u dužini od 64,210 metara, sa juga do preostalog dela kp. .. u dužini od 43,64 metra, sa istoka do preostalog dela kp. .. u širini od 29,66 metara i sa zapada do preostalog dela kp. .. u dva preloma od severa ka jugu, prvi u dužini od 12,20 metara i drugi u dužini od 25,58 metara, ukupne površine 1007,01 ar, što je tužena RS dužna priznati pravo svojine i da trpi da se tužilja kod RGZN-SKN u Lebanu upiše kao suvlasnik pripadajućeg realnog dela ove parcele i AA iz ..., suvlasnik u realnom delu od 403/1899 realnih delova od kp. .. na mesto zvanom „Jasen“ pašnjak druge klase, površine 18,99 ara, upisano u LN br. .. Z.K.O. ... u merama i granicama: sa severa do preostalog dela kp. .. u dužini od 20,88 metara, sa juga u dužini od 19,97 metra, sa istoka do kp. .. u dužini od 19,70 metara i za zapada do kp. .. u dužni od 20,17 metara, a u površini od 4,03 ara, što je RS dužna priznati pravo susvojine, a tužena opština da prizna pravo korišćenja i trpi da se tužilac upiše kao suvlasnik i korisnik pripadajućeg realnog dela od ove parcele upisane u LN br. .. po osnovu sačinjenog sporazuma o naknadi i razmeni parcela 05 broj .. od 07.02.1984. godine zaključenog između Oštine Lebane i pokojnog VV bivšeg iz ... i po osnovu održaja. Stavom II izreke, tuženi su obavezani da tužiocima na ime troškova parničnog postupka plate 233.000,00 dinara.
Apelacioni sud u Nišu je, presudom Gž 4310/2019 od 01.10.2020. godine, usvojio žalbe tuženih i ukinuo presudu Osnovnog suda u Lebanu P 1003/18 od 11.06.2019. godine, pa je presudio tako što je gore navedeni tužbeni zahtev tužilaca odbio, a tužioce obavezao da solidarno tuženoj Republici Srbiji isplate iznos od 46.500,00 dinara, a tuženoj Opštini Lebane iznos od 117.000,00 dinara na ime naknade troškova parničnog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužioci su izjavili blagovremenu reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom odredbe člana 408, u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku (“Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20) i utvrdio da je revizija tužilaca osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, Opština Lebane je donela, dana 27.11.1981. godine, pod brojem .., rešenje kojim je utvrđen opšti interes za eksproprijaciju određenih parcela među kojima je kp. br. .. površine 996 m2, upisana u PL .. K.O. ..., vlasnika, sada pokojnog VV, bivšeg iz ..., a radi izgradnje primarne trafostanice .. KV „Jablanice“ u ... . Rešenjem Opštinskog sekretarijata za privredu, urbanizam i finansije Opštine Lebane 05 broj ../82 od 27.10.1982. godine, usvojen je predlog RO za distribuciju električne energije „Elektrodistribucija“ Leskovac, pa je u njegovu korist u potpunosti eksproprisano navedeno poljoprivredno zemljište, vlasnika sada pokojnog VV, biv. iz ..., i konstatovano da ista postaje društvena svojina. U upravnom postupku, pred Opštinskim sekretarijatom za privredu, urbanizam i komunalne poslove Opštine Lebane pokojnom VV je, kao naknada za eksproprisano zemljište od strane korisnika eksproprijacije, ponuđena nepokretnosti i to kp. br. .. K.O. ..., na MZV „Pržarska dolina“ u površini od 1701 m2 i kp. br. .. K.O. ..., na MZV „Jasen“ u površini od 429 m2. Navedene parcele trebalo je izdvojiti iz društvene svojine i to: kp. br. .. iz postojeće kp. br. .., a kp. br. .. iz kp. br. .. . Pokojnom VV su pokazane mere i granice ponuđenih parcela i sačinjen plan parcela koje bi bile predmet zamene, iste su numerisane u skladu sa predlogom korisnika eksproprijacije i na terenu pokazane i obeležene mere i granice. Pokojni VV nije potpisao sporazum o naknadi za eksproprisanu nepokretnost, pa nije bio upisan kao sopstvenik istih, zbog čega one nisu bile predmet ostavinske mase nakon njegove smrti. Pravni sledbenici pokojnog VV su njegovi sinovi, tužilac AA i sada pokojni GG, koji je preminuo dana ...2004. godine, a njegov pravni sledbenik i naslednik je tužilja BB, supruga. Nakon pokazivanja mera i granica, pokojni VV, ušao je u državinu spornih delova kp. br. .. i .., a nakon njegove smrti, u državini istih se nalaze tužioci, tako što tužilja BB drži sporni deo kp. br. .., a tužilac AA drži sporni deo kp. br. .., na osnovu ugovora o deobi iz 1987. godine kojim su regulisali svoje međusobne imovinske odnose. U međuvremenu, tužena Republika Srbija je, kao vlasnik kp. br. .. K.O. ..., izdala tu parcelu u zakup DD, po osnovu Odluke o davanju u zakup poljoprivrednog zemljišta 01 broj .. od 05.10.2007. godine i Ugovora o zakupu poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini broj .. od 11.02.2008. godine. DD je podneo tužbu protiv ĐĐ, sina tužilje BB, radi predaje u državinu dela parcele .. i naknade štete, dana 16.06.2011. godine.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je, nakon održane rasprave na kojoj je pročitao spis predmeta Osnovnog suda u Lebanu P 1003/18, ukinuo prvostepenu presudu kojom je tužbeni zahtev tužilaca usvojen, tako što je tužbeni zahtev tužilaca odbio, jer je zaključio da pokojni VV nije na zakonit način ušao u posed predmetnih parcela pošto nije potpisao sporazum o visini naknade za eksproprisanu nepokretnost, već je taj sporazum potpisao samo predstavnik RO „Elektrodistribucija“ Leskovac. Pošto, po mišljenju drugostepenog suda, državina tužilaca nije zakonita, to je za sticanje prava svojine održajem na predmetnim nepokretnostima potrebno vreme, savesna, mirna i kontinuirana državina od 20 godina za vanredni održaj koji se računa počev od 04.07.1996. godine, nakon brisanja odredbe člana 29. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Savesna državina tužilaca je, po mišljenju drugostepenog suda prekinuta pre isteka vremena potrebnog za održaj od 20 godina imajući u vidu da su tužioci, najkasnije 2011. godine, saznali da nisu savesni držaoci, nakon izdavanja jedne od ovih parcela odnosno kp. br. .. u zakup od strane Republike Srbije po Odluci iz 2007. godine i Ugovoru iz 2008. godine, odnosno nakon podnošenja tužbe, radi predaje u državinu od strane zakupca 2011. godine.
Vrhovni kasacioni sud nalazi da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, a zbog toga je činjenično stanje nepotpuno utvrđeno.
Odredbom člana 28. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da savestan i zakoniti držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 10 godina. Savesni držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina (stav 4.).
U konkretnom slučaju, pravnom prethodniku tužilaca je eksproprisana i preneta u društvenu svojinu njegova nepokretnost za potrebe korisnika eksproprijacije RO „Elektrodistribucija“ Leskovac, čiji ovlašćeni predstavnik je potpisao sporazum o naknadi sačinjen dana 07.02.1984. godine, pred nadležnim organom Uprave SO Lebane, dok je pokojni VV ušao u posed delova kp. .. i kp. .., na osnovu plana preparcelacije tih parcela, od kada su delovi navedenih parcela koje su predmet ove parnice u neposrednoj državini tužilaca.
Pogrešan je zaključak drugostepenog suda da je savesnost državine tužilaca prekinuta podnošenjem tužbe Osnovnom sudu u Leskovcu, Sudskoj jedinici Lebane dana 16. juna 2011. godine, od strane DD iz ... u svojstvu tužioca, protiv tuženog ĐĐ iz ..., a radi predaje u državinu dela kp. .. K.O. ... i naknade štete. ĐĐ nije stranka u ovoj parnici, pa se savesnost tužilaca u pogledu državine predmetnih nepokretnosti ne može da ceni na način kako je to drugostepeni sud zaključio. S tim u vezi, nije utvrđeno na koji deo kp. .. K.O. ... se odnosi tužbeni zahtev tužioca DD iz ..., u odnosu na tuženog ĐĐ iz ..., pri čemu predmet te druge parnice svakako nije deo kp. .., koji je predmet ovog spora, po tužbi tužioca AA iz ... . Takođe, nije utvrđeno da li je pokojni VV prihvatio sporazom o naknadi ponuđen od strane korisnika eksproprijacije RO „Elektrodistribucija“ dana 07.02.1984. godine, odnosno da li je državina delova predmetnih parcela od strane tužilaca zakonita, ili to nije slučaj. Za sticanje vlasništva putem vanrednog održaja potrebna je savesna državina tužilaca koja traje 20 godina počev od 04.07.1996. godine, odnosno nakon brisanja odredbe člana 29. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa Zakonom o izmenama i dopunama tog zakona („Službeni list SRJ“ br. 29/96-stupio na snagu 03.08.1996. godine).
U ponovnom postupku potrebno je da drugostepeni sud utvrdi da li su tužioci savesni držaoci realnih delova parcela kp. .. i kp. .. K.O. ..., u odnosu na koje traže utvrđenje prava vlasništva održajem i da li je njihova državina zakonita, da bi potom imao mogućnost, da pravilnom primenom materijalnog prava, o žalbama tuženih donese novu i na zakonu zasnovanu odluku.
Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci rešenja doneo primenom odredbe člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.
Predsednik veća – sudija
Vesna Popović, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
