Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3182/2019 od 29.08.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijena su, kao neosnovane, žalbe parničnih stranaka i prvostepena presuda potvrđena u stavovima drugom i trećem izreke. Stavom drugim izreke odbijeni su zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilje su blagovremeno izjavile reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013-US, 74/2013-US, 55/2014, 87/2018, 18/2020, u daljem tekstu: ZPP), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a na ostavle bitne povrede odredaba parničnog postupka, zbog kojih se revizija može izjaviti, se navodima revizije određeno ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilje su suvlasnice sa po ½ idelanog dela stana broj ... na prvom spratu zgrade u ulici ..., u ... . Stambena zajednica ... u ... upisana je u Regista stambenih zajednica po rešenju Gradske uprave za imovinu i imovinsko-pravne poslove od 22.08.2017. godine, a upravnik ove stambene zajednice je bio VV.

Sedamnaest stanova iz ulaza ..., među ojima je i stan tužilja, je izdvojeno iz zajedničke raspodele utrošene količine gasa na zajedničkom meraču i zajedničkoj kotlarnici cele zgrade. Za te stanove je pitanje grejanja gasom rešeno putem novog gasnog priključka, novim meračem protoka gasa i novom gasnom instalacijom, koja je izgrađena samo za potrebe stanara tog ulaza.

U novonastalim okolnstima bilo je potrebno da tuženi sa svim vlasnicima posebnih delova zgrade zaključi ugovor o javnom snabdevanju prirodnim gasom, koji je zaključen sa vlasnicima 16 stanova, osim sa tužiljama kao vlasnicama stana broj ..., a zbog toga što prema tuženom nije izmiren postojeći dug prema tuženom. Od tada tuženi ispostavlja račune kupcu gasa-stambenoj zajednici i ispostavlja račune i zajedničarima sa kojima ima zaključen ugovor o raspodeli ukupne potrošnje i pojedinačnoj naplati računa iz raspodele za zajednički utrošeni gas isporučen zgradi kao kupcu. Potrošnja za stan tužilja raspodeljuje se na ostale zajedničare.

Na sastanku Stambene zajednice održanom 24.10.2017. godine stanari zgrade su upoznati da tuženi ne želi sa vlasnicima stana broj ... da zaključi ugovor zbog postojanja duga i nerešene promene vlasništva na stanu, utoliko što se kod tuženog kao korisnik vodi GG, pok. baka tužilja. Prihvaćen je predlog da tužilja AA izmiruje dug prema stanarima zgrade tako što će vršiti proračun i svakom od vlasnika mesečno isplaćivati određeni novčani iznos na ime potrošnje gasa u stau broj 6, kao i da će u međuvremenu rešiti postojeće probleme sa tuženim. U narednom periodu tužilja je primala telefonske pozive od upravnik stambene zajednice koji joj se obraćao povišenim tonom jer nije zadovoljan preduzetim na rešavanju problema, kakvog su stava bili i ostali stanari zgrade.

Tuženi je protiv pravne prethodnice tužilja pok. GG pokretao izvršne postupke 2006, 2008, 2012, 2013. i 2015. godine, radi naplate duga, ali su svi postupci prekinuti zbog smrti izvršnog dužnika. Na dan 01.08.2018. godine ukupan dug za stan tužilja prema tuženom iznosi 558.320,51 dinara.

Na ovako utvrđeno činjenično stanje, pravilno su nižestepeni sudovi primenom materijalnog prava iz čl. 7, 8. i 17. Zakona o zabrani diskriminacije ocenili da tužbeni zahtev nije osnovan, jer tužilje nisu učinile verovatnim svoje tvrdnje da su od strane tuženog pretrpele diskriminaciju, odnosno da su u pogledu uslova za zaključenje ugovora o snabdevanju gasom tretirane nepovoljnije nego ostali stanari stambene zajednice, s obzirom na neko svoje lično svojstvo.

Neosnovano se revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Zaštita od diskriminacije predstavlja pravo ličnosti zagarantovano Ustavom RS (član 21) i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju), a od 07.04.2009. godine i Zakonom o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, broj 22/2009).

U smislu člana člana 2 tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije, diskriminacija i diskriminatarsko postupanje predstavlja svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lice ili grupe, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva pretpostavljenim ličnim svojstvima na bilo kom osnovu (rasi, državljanstvu, nacionalnoj ili verskoj pripadnosti, jeziku, političkim ubeđenjima, polu, ...).

Odredbom člana 5. istog zakona propisano je da su oblici diskriminacije neposredna i posredna diskriminacija, a odredbe čl. 6. i 7. istog zakona definišu neposrednu i posrednu diskriminaciju kao stavljanje lica (ili grupe lica) u nepovoljniji položaj zbog njegovog (odnosno njihovog) ličnog svojstva, što se može činiti na različite načine – aktom, radnjom ili propuštanjem.

Odredbom člana 8. istog zakona propisano je da povreda načela jednakih prava i obaveza postoji ako se licu ili grupi lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva, neopravdano uskraćuju prava i slobode ili nameću obaveze koje se u istoj ili sličnoj situaciji ne uskraćuju ili ne nameću drugom licu ili grupi lica, ako su cilj ili posledica preduzetih mera neopravdani, kao i ako ne postoji srazmera između preduzetih mera i cilja koji se ovim merama ostvaruje.

Odredbom člana 17. stav 1. istog zakona propisano je da diskriminacija u pružanju javnih usluga postoji ako pravno ili fizičko lice, u okviru svoje delatnosti, odnosno zanimanja, na osnovu ličnog svojstva lica ili grupe lica, odbije pružanje usluge, za pružanje usluge traži ispunjenje uslova koji se ne traže od drugih lica ili grupe lica, odnosno ako u pružanju usluga neopravdano omogući prvenstvo drugom licu ili grupi lica.

Iz navedenih zakonskih odredbi proizilazi da je za utvrđenje diskriminacije odnosno diskriminatorskog postupanja potrebno da se lice koje traži zaštitu nalazi u uporedivoj ili bitno sličnoj situaciji u odnosu na drugo lice u odnosu na koje smatra da je diskriminisano, da je pravljenje razlike neopravdano i da je vezano za neko lično svojstvo diskrimisanog lica, a da ukoliko se lice koje traži sudsku zaštitu ne nalazi u takvoj situciji, diskriminacije nema, pa samim tim nema ni povrede prava ličnosti diskriminatorskim postupanjem.

U konkretnom slučaju za udovljenje tužbenom zahtevu bilo je potrebno dokazati da je tuženi u okviru svoje delatnosti odbio da sa tužiljama zaključi ugovor o javnom snabdevanju prirodnim gasom zbog nekog njihovog ličnog svojstva, odnosno da je za zaključenje ugovora sa njima tražio ispunjenje uslova koje nije tražio od drugih lica, ostalih ostalih vlasnika stanova zgrade, što tužilje izvedenim dokazima u postupku nisu dokazale. Tužiljama je, kao i ostalim vlasnicima stanova zgrade, bilo omogućeno da zaključe sporni ugovor, pod istim uslovoma koji su postavljeni i ostalim stanarima, a to je da prethodno izmire postojeći dug za utrošeni gas u svom stanu prema tuženom, što su svi ostali vlasnici stanova u zgradi, osim tužilja, učinili, izmirenjem duga u celosti ili reprogramom duga pre zaključenja ugovora sa tuženim.

Neosnovani su navodi revizije kojima, s pozivom na zastarelost potraživanja tuženog prema pok. GG, upisnoj kod tuženog u evidenciju korisnika, osporavaju osnov i visinu potraživanja i pravo tuženog da od njih zahteva isplatu duga kao uslov zaključenja ugovora. Ta pitanja mogu biti od značaja u postupku prinudne naplate dospelih potraživanja tuženog prema tužiljama kao pravnim sledbenicima upisanog korisnika gasa, kako su to pravilno ocenili nižestepeni sudovi, a postojanje diskriminacije čije utvrđenje tužilje traže podrazumeva pravljenje razlike, odnosno stavljanje tužilja u nepovoljniji položaj, s obzirom na neko njihovo lično svojstvo, bez razumnog opravdanja, u odnosu na ostale stanare zgrade koji su u pogledu zaključenja novog ugovora sa tuženim bili u istoj situaciji, za šta prema izvedenim dokazima nema činjenične potvrde.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. ZPP odluleno je kao u izreci.

Tuženom ne pripada pravo na naknadu troškova revizijskog postupka, jer sastav odgovora na reviziju nije bila nužna radnja za odlučivanje u revizijskom postupku, zbog čega je, primenom člana 165. ZPP, odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća-sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić