U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., koga zastupa punomoćnik Milan Popović, advokat iz ..., protiv tuženih BB iz ... i  „VV“ DD ..., Republika ..., čiji je zajednički punomoćnik Ivana Kićović, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 2730/20 od 27.05.2020. godine, u sednici veća održanoj dana 08.07.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 2730/20 od 27.05.2020. godine.

ODBIJA SE, kao neosnovan, zahtev tužioca za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P br 296/16 od 27.05.2019. godine, odbijen je tužbeni zahtev tužioca AA iz ... kojim je tražio da sud utvrdi da je ništav i da ne proizvodi pravno dejstvo Ugovor broj Ov – .../... od 01.10.2013. godine zaključen između BB i „VV“ DD, kao neosnovan; obavezan je tužilac da tuženima, na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 829.500,00 dinara. 

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 2730/20 od 27.05.2020. godine, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužioca i potvrđena presuda Višeg suda u Beogradu P 296/16 od 27.05.2019. godine, dopunjena rešenjem P 296/16 od 18.03.2020. godine, u prvom stavu izreke; preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u drugom stavu izreke presude Višeg suda u Beogradu P 296/16 od 27.05.2019. godine, dopunjeno rešenjem P 296/16 od 18.03.2020. godine, tako što je obavezan tužilac da tuženima, na ime troškova parničnog postupka, isplati iznos od 976.112,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti pa do isplate; odbijen je, kao neosnovan, zahtev tuženih za naknadu troškova drugostepenog postupka.  

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br 72/11 ... 18/20), pa je ocenio da izjavljena revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Takođe, u postupku nije došlo do propusta u primeni ili pogrešne primene koje od odredaba Zakona o parničnom postupku, na šta se u reviziji samo paušalno ukazuje, pa nema ni bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. istog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, između tužene „VV“ DD iz ..., kao prodavca i tuženog BB, kao kupca, zaključen je dana 11.12.2007. godine Ugovor o kupoprodaji nepokretnosti, kojim je, u članu 1. određen predmet ugovora – .../... suvlasničkog dela nepokretnosti (što predstavlja poslovni prostor površine 456 m2 na prvom spratu zgrade) u ... ulici u ..., u Republici ..., na kat. parceli broj ..., u naravi (upisano u AI) zemljište bez zgrade površina zemljišta 4846 m2, te (upisano u AIV) kuće broj ... – ... u ulici ..., kao i deo zgrade na uglu ulice ... ... i ... ... – ... koji se sastoji od PO + P + visoko prizemlje – tri sprata plus potkrovlje, a deo u ... ulici sastoji se od ... sprata, upisanog u zemljišne knjige Drugog opštinskog suda u Beogradu u ZKUL br. ... KO ... . Ugovorena je kupoprodajna cena u iznosu od 1.520.100,00 kuna, a ugovor je dana 13.12.2007. godine u ... overio notar Zorka Čavajda i isti je snabdeven apostilom Opštinskog građanskog suda u Zagrebu. Dana 01.10.2013. godine zaključen je ugovor o kupoprodaji iste nepokretne imovine između istih ugovornih strana, kojim su one saglasno potvrdile da su dana 11.12.2007. godine u Zagrebu zaključile Ugovor o kupoprodaji iste nepokretne imovine i da je kupoprodajna cena u celosti isplaćena, da je rešenjem Poreske uprave od 27.03.2009. godine utvrđena vrednost nepokretnosti od 73.445,640,00 dinara, da je plaćen porez na prenos apsolutnih prava u iznosu od 1.836.141,00 dinara, te da nepokretnost koja je predmet prodaje nije više upisana u zemljišnim knjigama, već u katastru nepokretnosti sa navednim katastarskim podacima, a da na osnovu ugovora od 11.12.2007. godine kupac nije mogao izvršiti upis prava vlasništva u RGZ Službi za katastar nepokretnosti Beograd 2, jer ugovor nije overen u skladu sa propisima Republike Srbije pred nadležnim sudom u Republici Srbiji. U cilju usklađivanja forme ugovora sa propisima Republike Srbije i u međuvremenu izmenjenim katastarskim podacima, ugovorne strane su zaključile novi ugovor o kupoprodaji nepokretnosti overen pred Prvim osnovnim sudom u Beogradu dana 01.10.2013. godine pod OvI br. .../... .

Pravni prethodnik tužene „VV“ ..., „GG“, je dana 06.08.1969. godine zaključila Ugovor o kupoprodaji sa Stambenom zadrugom „Komfor“ Beograd, kao prodavcem u kome je konstatovano da Zadruga „Komfor“ ima pravo trajnog korišćenja i raspolaganja (vlasništvo) na delu poslovne zgrade postojeće u Beogradu na uglu ulice ... i ..., koja se vodi kao zgrada u ulici ... kućni broj ... – ..., katastarska parcela broj ..., zemljišno-knjižni uložak broj ... KO ..., a da je ovo pravo trajnog korišćenja i raspolaganja (vlasništvo) na opisanoj zgradi Zadruga „Komfor“ stekla na osnovu ugovora zaključenog 15.03.1966. godine između Skupštine opštine Savski venac u Beogradu i „Metal servisa“, sa jedne strane i Univerziteta u Beogradu, sa druge strane, kao i Ugovora zaključenog na dan 22.03.1967. godine između „Metal servisa“ sa jedne strane i Stambene zgrade „Komfor“ s druge strane. Članom 2. Ugovora od 06.08.1969. godine Zadruga „Komfor“ prodaje, odnosno prenosi na „GG“ pravo trajnog korišćenja i raspolaganja na idealnom delu zgrade opisane u članu 1. Ugovora. Presudom Okružnog privrednog suda u Beogradu P 15751/84 od 06.12.1988. godine utvrđeno je da je „VV“ nosilac prava korišćenja na 456/1022 idealnih delova spornih poslovnih prostorija, bliže opisanih u izreci te presude, ukupne površine 456,30 m2, što je u tom postupku tužena „DD“ dužna da prizna i trpi da se na osnovu ove presude briše uknjiženo pravo korišćenja pravnog prethodnika „DD“ i upiše pravo korišćenja „VV“ na navedenom delu.

Tužilac je u državini dela sporne nepokretnosti u površini od 28,31 m2, koji predstavlja stan na prvom spratu, sa ulazom iz stepeništa iz glavnog hola, kao i dela prostora hola površine 18 m2 naslonjenog na stan, a po osnovu ugovora o zameni nepokretnosti između tužene „VV“ DD ... i ĐĐ i tužioca AA, koji ugovor nije overen od strane nadležnog organa.

Tuženi BB je državljanin Republike Srbije, a primljen je u državljanstvo Republike Srbije dana 16.05.2012. godine.

Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su utvrdili da sporni ugovor od 01.10.2013. godine predstavlja konkretizaciju Ugovora o kupoprodaji od 11.12.2007. godine zaključenog između istih lica u istom svojstvu, da je svojinu na spornom poslovnom prostoru koji je predmet ovih ugovora tužena „VV“ stekla teretnim pravnim poslom – Ugovorom o kupoprodaji od 06.08.1969. godine, te da je sporni Ugovor od 01.10.2013. godine zaključen u skladu sa prinudnim propisima, javnim poretkom i dobrim običajima i da isti proizvodi pravno dejstvo. Tuženi BB je prilikom zaključenja Ugovora iz 2007. godine, u svojstvu kupca, mogao da stekne pravo svojine na nepokretnosti na teritoriji Republike Srbije, u smislu odredbi Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa, a u momentu zaključenja spornog ugovora iz 2013. godine bio je državljanin Republike Srbije.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda sudovi su na utvrđeno činjenično stanje pravilno primenili materijalno pravo donoseći pobijanu odluku, a razloge za takvu odluku u svemu prihvata i Vrhovni kasacioni sud.

Pravilan je zaključak sudova da između Republike Srbije i Republike Hrvatske postoji faktički reciprocitet u pogledu prava sticanja svojine na nepokretnosti na teritoriji odnosne države, s obzirom da je u Republici Hrvatskoj dozvoljeno državljanima Republike Srbije da stiču nepokretnosti na teritorije te države. Međutim, sporni ugovor, čije se utvrđenje ništavosti traži ugovorne strane su zaključile 2013. godine, predmet ugovora je nepokretnost na teritoriji Republike Srbije, u vreme zaključenja ugovora kupac, tuženi BB je bio državljanin Republike Srbije, a prodavac, tužena „VV“ je stekla pravo svojine, na način bliže naveden u obrazloženju pobijane presude, te je mogla da raspolaže nepokretnostima na način kako je to učinjeno spornim ugovorom. Zato i postojanje faktičkog reciprociteta nema značaja u konkretnom slučaju.

Suprotno navodima revizije, tužena „VV“ je mogla da raspolaže spornom nepokretnošću, s obzirom da je tu nepokretnost kupila na osnovu Ugovora od 06.08.1969. godine od Zadruge „Komfor“.

Pravo trajnog korišćenja u ranijim društvenim okolnostima, kada je postojala društvena svojina na nepokretnostima na kojima su pravna lica (društvena preduzeća, banke i dr.) mogla imati samo pravo korišćenja, može se upodobiti pravu svojine u sadašnjem pravnom sistemu, posebno kada je nepokretnost stečena teretnim pravnim poslom. Društvena svojina je transformacijom svojinsko-pravnog sistema pretvorena u privatnu, sporni ugovor o kupoprodaji je ispunjen u celini još 2007. godine, kada je isplaćena kupoprodajna cena i nepokretnost predata u državinu kupcu, pa se ne može smatrati da je povređen javni poredak i da je ugovor ništav. Činjenica da je na spornoj nepokretnosti „VV“, upisana kao nosilac prava korišćenja i da je to utvrđeno presudom Okružnog privrednog suda u Beogradu od 06.12.1988. godine ne znači da ona nije mogla da raspolaže tom nepokretnošću, s obzirom da je Zadruga „Komfor“, kao njen pravni prethodnik, imala pravo trajnog korišćenja i raspolaganja (vlasništvo) na spornoj nepokretnosti.

Vrhovni kasacioni sud je cenio i ostale navode izjavljene revizije koji se odnose na primenu Aneksa G sporazuma o pitanjima sukcesije, ali smatra da ovi navodi ne utiču na pravilnost i zakonitost pobijane presude, posebno imajući u vidu da se aneks G sporazuma o pitanjima sukcesije primenjuje na pitanja imovine delova preduzeća u Republici Srbiji koja imaju sedište na teritorijama država sukcesora bivše SFRJ, pod uslovima postojanja faktičkog reciprociteta, a faktički reciprocitet u pogledu prava sticanja svojine na nepokretnosti između Republike Srbije i Republike Hrvatske postoji, kako je već navedeno.

Tužilac nije uspeo u revizijskom postupku, zbog čega nema pravo na troškove tog postupka, koje je tražio i opredelio u reviziji, a u smislu člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u izreci presude, na osnovu člana 414. stav 1. i člana 165. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić