U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Danijele Nikolić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Jelena Mijailović Nikolić advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Slavica Kovačević advokat iz ..., radi izmene odluke o visini izdržavanja, odlučujući o reviziji tuženog koja je izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž2 275/21 od 03.06.2021. godine, u sednici veća koja je održana dana 28.10.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž2 275/21 od 03.06.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Drugog osnovnog suda u Beogradu P2 1120/19 od 21.01.2021. godine koja je ispravljena rešenjem istog suda P2 1120/19 od 02.04.2021. godine, stavom prvim izreke, obavezan je tuženi da na ime svog doprinosa za izdržavanje tužioca plaća mesečno iznos od po 15.000,00 dinara, svakog prvog do petog u mesecu za tekući mesec počev od 21.02.2021. godine kao dana presuđenja pa ubuduće dok za to postoje zakonski razlozi ili odluka ne bude izmenjena, uplatom na račun tužioca bliže označen u ovom stavu izreke. Stavom drugim izreke, preko dosuđenog iznosa od 15.000,00 dinara a do traženog od 30.000,00 dinara, kao i za period od 27.06.2019. godine kao dana podnošenja tužbe do dana 21.01.2021. godine kao dana presuđenja, tužbeni zahtev je odbijen kao neosnovan. Stavom trećim izreke odlučeno je da se menja presuda Osnovnog suda u Nišu P2 1346/14 od 17.04.2015. godine u stavu prvom izreke, dok je u preostalom delu presuda ostala neizmenjena. Stavom četvrtim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž2 275/21 od 03.06.2021. godine, stavom prvim izreke, preinačena je presuda Drugog osnovnog suda u Beogradu P2 1120/19 od 21.01.2021. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda P2 1120/19 od 02.04.2021. godine, u stavu drugom i trećem izreke tako što je obavezan tuženi da tužiocu, na ime svog doprinosa za izdržavanje, plaća mesečno iznos od po još 2.000,00 dinara i to svakog prvog do petog u mesecu za tekući mesec počev od 27.06.2019. godine kao dana podnošenja tužbe pa ubuduće dok za to postoje zakonski razlozi ili dok ova presuda ne bude izmenjena, uplatom na račun tužioca koji je otvoren kod Komercijalne banke broj ...-...-..., kao i da iznos od 15.000,00 dinara dosuđen stavom prvim izreke plaća počev od 27.06.2019. godine kao dana podnošenja tužbe do 20.01.2021. godine dok je u preostalom delu stava prvog izreke, za iznos od još 13.000,00 dinara, tužbeni zahtev odbijen kao neosnovan i konstatovano da se ovom presudom menja presuda Osnovnog suda u Nišu P2 1376/14 od 17.04.2015. godine u stavu prvom izreke, dok u preostalom delu presuda ostaje neizmenjena. Stavom drugim izreke, potvrđeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu četvrtom izreke presude Drugog osnovnog suda u Beogradu P2 1120/19 od 21.01.2021. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda P2 1120/19 od 02.04.2021. godine, a žalba tužioca u tom delu odbijena kao neosnovana. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu odredbe člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti. Navodima revizije tuženog da je pobijana presuda nejasna i protivrečna ukazuje se na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, zbog koje se saglasno odredbi člana 407. ZPP revizija ne može izjaviti. Drugostepeni sud je, na osnovu činjenica utvrđenih pred prvostepenim sudom, doneo pobijanu presudu zbog čega je neosnovano pozivanje tuženog na učinjenu bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 394. stav 1. tačka 1. ZPP. Takođe, drugostepeni sud nije prekoračio tužbeni zahtev pa time nije učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 383. stav 1. ZPP, suprotno navodima u reviziji.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Nišu P2 broj 1346/14 od 17.04.2015. godine obavezan je tuženi da na ime svog doprinosa za izdržavanje tada maloletnog AA plaća mesečno iznos od po 7.000,00 dinara, počev od 25.10.2013. godine kao dana podnošenja tužbe pa ubuduće. U vreme donošenja ove presude tužilac je bio maloletan (rođen je ... godine), bio je učenik srednje škole i živeo je sa majkom i sestrom u ..., u stanu vlasništvo tuženog, po osnovu prava stanovanja koje je ustanovljeno pravnosnažnom presudom od 03.11.2015. godine u njegovu korist i korist majke kao zakonskog zastupnika koja samostalno vrši roditeljsko pravo. Tužilac je sada punoletan, student ... fakulteta Univerziteta u ..., studije je upisao školske 20.../20...godine, a u školskoj 20.../20... godini upisan je u statusu studenta koji se finansira iz budžeta Republike Srbije. Živi u zajedničkom domaćinstvu sa majkom i sestrom u stanu koji je suvlasništvo njegove sestre i njega sa po ½ idealnog dela, a koji je za njih kupila majka nakon donošenja prethodne presude. Stan je površine 70m2, troškovi stanovanja mesečno iznose ukupno oko 32.000,00 dinara. Sestra tužioca je sada zaposlena i ostvaruje mesečne prihode u iznosu od 53.000,00 dinara. U vreme donošenja prethodne presude i sada majka tužioca nije zaposlena, ali ostvaruje prihode od povremenog rada tako što prodaje, pomaže starijim ljudima. Prihodi su neredovni, a kada radi iznose od 10.000,00 do 15.000,00 dinara mesečno. Pre četiri-pet godina majci tužioca pomoć je pružala kuma, tako što je tužiocu na račun uplaćivala iznos od oko 30.000,00 dinara. Tužilac prima stipendiju u iznosu od 8.400,00 dinara, za udžbenike za školsku godinu izdvoji između 30.000,00-40.000,00 dinara, pohađa studijske grupe pa mu je pored redovne potrebna i dodatna literatura. Svaka treća prijava ispita se plaća po 800,00 dinara, a četvrta 1.000,00 dinara. Tužilac ispite prijavljuje više puta, jer je ambiciozan i poništava ocene. Promena profesora plaća se 1.000,00 dinara, i to čini samo kada ne dobije profesora sa studijske grupe koju pohađa. Za ishranu dnevno troši 1.000,00 dinara, obzirom da ima poseban režim ishrane iz razloga što je gubio na težini, opadala mu je kosa pa mu je od strane lekara preporučena proteinska ishrana. Ide u teretanu koju mesečno plaća 2.800,00 dinara, a prosečno mesečno za obuću troši 5.000,00-6.000,00 dinara. Tuženi je star .... godina i u trenutku donošenja prethodne presude, kao i sada, otac je maloletnog VV koji sada ima ... godina i ide u ... razred osnovne škole. Živi sa suprugom, maloletnim VV i ćerkom supruge iz prvog braka, koja je stara ... godine i radi kao ... . Žive u stanu koji je kupljen u toku trajanja braka, a kao vlasnik stana upisana je njegova supruga. Tuženi je i dalje vlasnik stana u ... površine 72m2 koji je stečen na osnovu ugovora o poklonu, koji je 2009. godine zaključio sa svojom majkom. Stan ne izdaje, jer nema novca da stalno ide u ... . I dalje je vlasnik 1/16 idealnog dela kuće i placa od 37 ari2 u ..., što u naravi predstavlja deo kuće površine 20m2 na spratu. Nema automobil. I dalje je zaposlen i ovlašćeno lice Preduzeća „...“, čiji je vlasnik njegova supruga. Pored njih u preduzeću je zaposleno još dvoje radnika. Preduzeće se bavi ..., a maloprodaja se obavlja u radnoj površini 30m2 u ..., za koju zakup mesečno iznosi 800 evra, a ima i magacin gde se obavlja veleprodaja za koji zakupnina iznosi 280 evra mesečno. Sin VV pohađa ... razred osnovne škole, nabavka udžbenika je plaćena 26.000,00 dinara, za odeću i obuću troškovi mesečno iznose između 5.000,00 - 6.000,00 dinara, za ishranu 10.000,00 dinara, za sportske aktivnosti oko 4.000,00 dinara. Nema kreditna zaduženja, do godinu dana unazad - 2019. godine plaćao je izdržavanje za ćerku iz prvog braka, odnosno tužiočevu sestru u iznosu od 10.000,00 dinara, ali je ona sada u radnom odnosu pa je njegova obaveza prestala. U vreme donošenja prethodne presude tuženi je ostvarivao primanja oko 20.000,00 dinara, a sada od 28.638,00 dinara, koliko zarađuje i njegova supruga. Troškovi za stan u kome žive mesečno iznose oko 26.000,00 dinara, koje deli sa suprugom. Troškovi za stan u ... iznose oko 4.800,00 dinara. Za ishranu za celu porodicu potrebno je 22.000,00 dinara mesečno.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava odlučili o izmeni - povećanju visine izdržavanja.

Prema odredbi člana 164. Porodičnog zakona visina izdržavanja se može smanjiti ili povećati ako se promene okolnosti na osnovu kojih je doneta prethodna odluka.

U konkretnom slučaju, visina izdržavanja koja je dosuđena prethodno donetom sudskom odlukom određena je prema potrebama tužioca - maloletnog deteta, učenika srednje škole. Protekom vremena nastupile su promenjene okolnosti u pogledu tužiočevih potreba koje se, u smislu odredbe člana 160. stav 2. Porodičnog zakona određuju i prema uzrastu poverioca izdržavanja. Tužilac je sada student, tako da su njegove potrebe evidentno veće nego što su bile kada je određena obaveza tuženog da plaća izdržavanje. S druge strane mogućnosti tuženog da plaća izdržavanje nisu u bitnom izmenjene - pogoršane. Tuženi je i dalje zaposlen, prihodi su mu nešto veći, a nema obavezu izdržavanja u odnosu na ćerku - sestru tužioca, pa je u mogućnosti da podmiri obavezu izdržavanja tužioca u iznosu većem od ranije dosuđenog, u visini koja je sada određena pravilnom primenom člana 160. Porodičnog zakona.

Neosnovano se revizijom tuženog ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava pri utvrđivanju potreba tužioca i mogućnosti tuženog. Novčani iznos od 17.000,00 dinara mesečno neophodan je za zadovoljenje mesečnih potreba tužioca, posebno imajući u vidu da je za izdržavanje ćerke iz prvog braka mesečno izdvajao 10.000,00 dinara. Uz sve to tuženi je dobrog zdravstvenog stanja i radno sposoban. Novčani iznos od 17.000,00 dinara mesečno, kojim je obavezan tuženi da doprinosi izdržavanju tužioca, znatno je ispod minimalne sume izdržavanja - naknade za hranjenike odnosno lica na porodičnom smeštaju koji propisuje nadležno ministarstvo za porodičnu zaštitu a o kome se, po članu 160. stav 1. Porodičnog zakona, mora voditi računa prilikom određivanja izdržavanja. U tom kontekstu revizijski navod da se potrebe tužioca mogu zadovoljiti bez doprinosa tuženog potpuno su irelevantni. Revizija ne sadrži ubedljive razloge zbog kojih tuženi, imajući u vidu okolnosti predviđene u članu 160. stav 3. Porodičnog zakona, nije u mogućnosti da plaća izdržavanje u povećanom iznosu. Takođe, pravilna je i odluka drugostepenog suda u pogledu perioda u kome je tuženi obavezan na izdržavanje, i to počev od dana podnošenja tužbe imajući u vidu da se izdržavanje po pravilu dosuđuje od dana podnete tužbe a samo izuzetno se može dosuditi od nekog kasnijeg momenta, ali samo u situaciji ako obveznik izdržavanja dokaže da je sve do tog momenta davao izdržavanje i da su ta davanja odgovarala njegovim mogućnostima i potrebama izdržavanog lica, što u konkretnom slučaju nije dokazano.

O troškovima postupka odlučeno je pravilnom primenom članova 153. i 154. ZPP u vezi sa članom 165. stav 1. istog zakona.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić