Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu, predlagač je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku u vezi sa članovima 403. stav 2. tačka 2. i 420. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, 72/11... 18/20) i članom 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku – ZVP („Službeni glasnik SRS“, br. 25/82, 48/88, „Službeni glasnik RS“, br. 46/95... 14/2022) i utvrdio da je revizija predlagača osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Gradske opštine Palilula, Odeljenje za imovinsko-pravne poslove od 20.09.2012. godine koje je postalo pravnosnažno 17.10.2012. godine, od ranijeg vlasnika (pok. BB) čiji je zakonski naslednik ovde predlagač, eksproprisana je kat.parc. br. .. ukupne površine 2791 m2, upisane u LN br. .. KO ..., u korist protivnika predlagača za potrebe krajnjeg korisnika eksproprijacije, radi izgradnje saobraćajnice Severna tangenta, a na osnovu Plana detaljne regulacije („Službeni list Grada Beograda“, br. 24/10) i rešenja Vlade Republike Srbije od 20.10.2011. godine o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju. Navedena katastarska parcela je ušla u sastav građevinske parcele „S19“ na osnovu Programa o uređivanju i davanju u zakup građevinskog zemljišta za 2012. godinu („Službeni list grada Beograda“ br. 55/11). Pred nadležnim organom uprave nije došlo do sporazumnog određivanja naknade. U postupku određivanja naknade za eksproprisane nepokretnosti od Poreske uprave Palilula pribavljen je izveštaj u kome je utvrđena tržišna vrednost za navedenu katastarsku parcelu od 164,00 dinara po 1m2 i u kome je navedeno da je tržišna vrednost utvrđena za poljoprivredno zemljište, uz navođenje da je ova vrednost utvrđena po osnovu pravnosnažno realizovanih procena u predmetima (parifikati) za istu ili sličnu nepokretnost na istoj ili sličnoj lokaciji, ali bez izlaska na teren. Ocenom nalaza i mišljenja i izjašnjenja sudskog veštaka, utvrđena je tržišna vrednost za navedenu katastarsku parcelu od 1.733,00 dinara po m2, i to kao za građevinsko zemljište jer je eksproprisana za potrebe izgradnje saobraćajnice. Sudski veštak je tržišnu vrednost predmetnog zemljišta odredio komparativnom metodom sa parcelama u blizini, pa s obzirom na ukupnu površinu vrednost eksproprisane nepokretnosti je 4.828.957,00 dinara.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio zahtev predlagača i obavezao krajnjeg korisnika da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati 4.828.957,00 dinara (u visini tržišne vrednosti prema nalazu i mišljenju veštaka za građevinsko zemljište) sa zakonskom zateznom kamatom počev od 04.03.2019. godine.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepeno rešenje i obavezao krajnjeg korisnika da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati 457.724,00 dinara (u visini tržišne vrednosti katastarske parcele prema izveštaju Poreske uprave Palilula za poljoprivredno zemljište). Ocenio je da je predmetna katastarska parcela u vreme eksproprijacije po kulturi predstavljala poljoprivredno zemljište (ostalo neplodno zemljište) zbog čega se naknada određuje za poljoprivreno zemljište, te da naknadna promena njegove namene nema uticaja na određivanje naknade.

Stanovište drugostepenog suda zasnovano je na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“ broj 53/95, „Službeni glasnik SRJ“ broj 16/01, „Službeni glasnik RS“ broj 23/01, 20/09 i 55/13), propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano, dok je stavom 2. istog člana propisano da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima.

Saglasno navedenom, visina naknade za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište utvrđuje se prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta koju, između ostalog, određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost odnosno blizina naseljenog mesta i asfaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu tržišne cene daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno Poreska uprava. Međutim, Zakon o eksproprijaciji ne isključuje utvrđivanje visine tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti veštačenjem u vanparničnom postupku, kada se visina naknade utvrđuje ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka odgovarajuće struke, koji prilikom utvrđivanja tržišne vrednosti uzima u obzir sve relevantne parametre i korektivne faktore. Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog suda pogrešan je zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju ima prihvatiti procena Poreske uprave, s obzirom da ona vrši samo procenu tržišne vrednosti nepokretnosti što predstavlja najniži iznos naknade za eksproprisanu nepokretnost, a ne određuje njenu tržišnu cenu na osnovu kriterijuma od kojih zavisi tržišna cena eksproprisanog zemljišta.

Pogrešno je stanovište drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju radi o poljoprivrednom, a ne građevinskom zemljištu, budući da je pravnosnažnim rešenjem Gradske opštine Palilula, Odeljenje za imovinsko-pravne poslove od 20.09.2012. godine od pravnog prethodnika predlagača eksproprisana kat.parc. br. .. ukupne površine 2791 m2 upisana u LN br. .. KO ..., u korist protivnika predlagača za potrebe korisnika eksproprijacije, radi izgradnje saobraćajnice Severna tangenta, na osnovu Plana detaljne regulacije i rešenja Vlade Republike Srbije od 20.10.2011. godine o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju i ušla je u sastav građevinske parcele „S19“, na osnovu Programa o uređivanju i davanju u zakup građevinskog zemljišta za 2012. godinu („Službeni list grada Beograda“ br. 55/11), a pre izvršene eksproprijacije, zbog čega predmetna katastarska parcela predstavlja građevinsko zemljište, kako to pravilno zaključuje prvostepeni sud.

Naime, odredbom člana 82. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, br.72/09... 83/18) propisano je da građevinsko zemljište je zemljište koje je određeno zakonom i planskim dokumentom kao građevinsko, koje je predviđeno za izgradnju i redovno korišćenje objekata, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom. Odredbom člana 83. stav 2. istog zakona propisano je da stupanjem na snagu planskog dokumenta kojim je promenjena namena zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnici tog zemljišta stiču prava i obaveze propisane ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu zakona, bez obzira na činjenicu što organ nadležan za upis na nepokretnostima i pravima na njima nije sproveo promenu u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i prava. Odredbom člana 88. stav 9. istog zakona propisano je da od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa ovim zakonom.

Sledom ovih razloga, Vrhovni sud nalazi da je prvostepenim rešenjem pravilno određena naknada za eksproprisanu nepokretnost kao za građevinsko zemljište u visini utvrđenoj ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, te da na ovako dosuđenu naknadu tužilac ima pravo na zakonsku zateznu kamatu od 04.03.2019. godine u smislu odredbe člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Pravilna je i odluka prvostepenog suda o troškovima parničnog postupka, jer je doneta primenom odredbi člana 153. Zakona o parničnom postupku.

Na osnovu iznetog, Vrhovni sud je, na osnovu člana 416. stav 1. u vezi sa članom 420. stav 6. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Predlagač je uspeo u postupku po reviziji, pa mu, na osnovu člana 153. i 154. ZPP, pripadaju i opredeljeni troškovi ovog postupka prema ostvarenom uspehu, koji obuhvataju troškove za sastav revizije od strane advokata od 45.000,00 dinara na osnovu Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata važeće u vreme preduzimanja ove radnje.

Na osnovu iznetog, primenom člana 165. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić