U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andriješević, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., BB iz ..., VV iz ..., GG iz ..., DD iz ... i ĐĐ iz ..., koje zastupa punomoćnik Damir Perić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1946/23 od 01.02.2024. godine, u sednici veća održanoj 29.08.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1946/23 od 01.02.2024. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1946/23 od 01.02.2024. godine, stavom prvim izreke, odbijena je žalba tuženog i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 484/22 od 26.04.2023. godine kojom je usvojen tužbeni zahtev i obavezan tuženi da tužiocima na ime naknade za eksproprisanu nepokretnost – kat. parc. br. .. i kat. parc. br. .. koje su bile upisane u ZKNJ UL br. .. KO Novi Sad 1, a koju sada čine parcele br. .., .., .. i .. upisane u list nepokretnosti br. 1 KO Novi Sad 1 i u prirodi predstavljaju javnu površinu – deo Ulice ... i deo Ulice ... u Novom Sadu, isplati tužiocima iznose bliže navedene u izreci presude sa zakonskom zateznom kamatom od 10.05.2022. godine do konačne isplate i obavezan je tuženi da tužiocima nadoknadi troškove postupka u iznosu od 2.160.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude do konačne isplate. Stavom drugim izreke odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011 ... 10/2023), pa je ocenio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredbi zakona, pa nema ni bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. istog Zakona, na koju se u reviziji posebno ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethnodnik tužilaca, pok. EE bio je vlasnik katastarskih parcela broj .. i .. upisanih u ZKUL br. .. KO Novi Sad 1. Krajem sedamdesetih godina prošlog veka tuženi je iz poseda EE oduzeo navedene parcele, radi izgradnje ulice. Nakon smrti pok. EE za njegove zakonske naslednike su oglašeni ŽŽ, ZZ, II i AA svako na po ¼ dela zaostavštine. Nakon smrti ŽŽ za njegove zakonske naslednike su oglašene supruga JJ, kojoj je pripala ½ dela njegove zaostavštine (1/8 delova zaostavštine iza pok. EE) i sestre ZZ, AA i II, kojima je pripalo 1/6 dela njegove zaostavštine (odnosno 1/24 dela zaostavštine iza pok. EE). ZZ, II i tužilja AA su navedenim katastarskim parcelama stekle suvlasničke udele od po 7/24 dela.Tužioci BB, VV i GG su oglašeni za zakonske naslednike iza smrti pok. KK koji je rešenjem o nasleđivanju Opštinskog suda u Novom Sadu od 18.03.2002. godine oglašen za zakonskog naslednika iza II, čime su na navedenoj nepokretnosti stekli suvlasničke udele od po 7/72 dela. Tužilje DD i ĐĐ su rešenjem o nasleđivanju Opštinskog suda u Novom Sadu od 25.04.2005. godine oglašene za zakonske naslednike iza pok. ZZ, te su stekle na navedenim nepokretnostima suvlasničke udele od po 7/48 dela (po ½ naslednog dela pok. ZZ od ukupno 7/24 dela imovine pok. EE).

Prilikom parcelacije navedenih parcela one su dobile nove brojeve, i podeljene su način bliže opisan u obrazloženju pobijane presude. Prema stanju iz lista nepokretnosti br. 1 KO Novi Sad 1 tuženi je nosilac prava svojine na parcelema koje su nastale od parcela .. i .. sa suvlasničkim udelom od 1/1 dela, a te parcele su upisane kao zemljište pod zgradom i drugim objektom i vode se kao građevinsko zemljište u svojini. Tuženi nije dostavio sudu dokaz na okolnost pravnog osnova sticanja vlasništva u korist Grada Novog Sada na navedenim parcelema. Ove parcele su u površini od 411 m2 ušle u sastav ulice ... i u površini od 643 m2 u ulicu ..., pa ukupno površina parcela koje se nelaze u navedenim ulicama iznosi 1054m2, a ta površina je privedena nameri, komunalno opremljena, ima struju, vodu, plin, telefon, kanalizaciju, asfaltirana je i nalazi se u zoni porodičnog stanovanja.

Tržišna vrednost parcela iznosi po m2 85.000,00 dinara, što za ukupnu površinu od 1054 m2 iznosi 89.590.000,00 dinara. Tuženi nije sproveo postupak eksproprijacije navedenih parcela, niti je pok. EE ili njegovim naslednicima isplatio naknadu za oduzimanje zemljišta.

Imajući u vidu ovao utvrđeno činjenično stanje, nižestepeni sudovi su zaključili da je zemljište predmetnih parcela faktički eksproprisano u korist tuženog, jer su u celosti sve četiri parcele koje su nastale od prvobitnih parcela čiji je vlasnik bio pok. EE, planirane i koriste se kao javna površina, ulica, zbog čega su nižestepeni sudovi ocenili da je tuženi u obavezi da isplati tužiocima tržišnu vrednost navedenih parcela, kao naknadu za faktički eksproprisanu Rev 8660/2024 3 nepokretnost u iznosu utvrđenom iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka, a svakom od tužilaca prema njegovom suvlasničkom udelu.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo donoseći pobijanu presudu, za koju su dali dovoljno razloga, koji u svemu prihvata i Vrhovni sud.

Članom 1. Protokola br. 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisano je pravo na zaštitu neometanog uživanja imovine. Primena ovog člana u pogledu mešanja u neometano uživanje imovine, zahteva uspostavljanje ravnoteže između opšteg interesa zajednice i interesa pojedinca. Lišavanje nekog lica njegove imovine bez isplate novčanog iznosa koji odražava vrednost svojine svakako predstavlja nesrazmerno mešanje javne vlasti i vodi povredi prava na imovinu.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/2009...145/2014) koji je bio snazi u vreme usvajanja Plana generalne regulacije naseljenog mesta Veternik („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 27/15), propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina, za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i dr).

Shodno odredbi člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, br. 72/11, 88/2013, 105/2014), dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, mostovi i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prilazi i dr). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, navedene parcele su u površini od 1054m2 faktički privedene javnoj nameni za ulicu koju nesmetano koristi neograničen broj lica kao javnu površinu. Na taj način izvršena je faktička eksproprijacija, koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni objekti, trgovi, javni parkovi, granični prilazi i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno o njegovom izuzimanju iz poseda. Na taj način su tužioci, kao vlasnici, onemogućeni u vršenju svojih vlasničkih prava iz Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa i nisu u obavezi da trpe štetne posledice zato Rev 8660/2024 4 što nadležni organ tuženog nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda) koja bi bila osnov za isplatu novčane naknade.

Iz navedenih razloga tuženi neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka, jer je doneta pravilnom primenom člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku imajući u vidu ishod postupka.

Na osnovu odredbi člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković