Ispitujući pobijanu odluku u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 10/23 – drugi zakon), Vrhovni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Takođe, neosnovani su revizijski navodi da je drugostepeni sud učinio bitnu povredu iz člana 374. stav 1. u vezi članova 8. i 231. ZPP jer je odlučivao na osnovu činjeničnog stanja koje je utvrđeno u prvostepenoj presudi.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila u radnom odnosu kod tuženog počev od 16.01.2006. godine na određeno vreme, a od 01.08.2006. godine na neodređeno vreme na osnovu ugovora o radu br. .. od 23.09.2014. godine. Obavljala je poslove na radnom mestu radnika u ... tuženog shodno ugovoru o radu. Sindikalna organizacija tuženog je pod br. .. od 18.05.2018. godine dala pozitivno mišljenje na predlog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova tuženog. Novi Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji poslova od 15.08.2018. godine usvojen je od strane Saveta tužene škole na elektronskoj sednici održanoj dana 15.08.2018. godine (pošto je utvrđeno da je data saglasnost na predlog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova tuženog). Predmetnim rešenjem o otkazu ugovora o radu br. .. od 22.10.2018. godine, tužilji je prestao radni odnos kod tuženog sa danom donošenja rešenja jer je zbog donošenja novog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova kod tužene del. br. .. od 15.08.2018. godine prestala potreba za njenim radom, a kod poslodavca joj se nije mogao obezbediti drugi posao koji odgovara njenoj stručnoj spremi (s pozivanjem na Akt o sistematizaciji poslova), premeštaj, niti ponuda poslova u nižem stepenu stručne spreme u njenom zanimanju, a ni mogućnost prekvalifikacije za obavljanje drugih poslova, kao i skraćeno radno vreme, a da je u saradnji sa Nacionalnom službom za zapošljavanje – filijala Ćuprija utvrđeno da nema mogućnosti da joj se ponudi posao kod drugog poslodavca. Novi Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji poslova tužene škole nije bio adekvatno objavljen, na zakonom propisani način. Na fotokopiji Pravilnika, koju je dostavio tuženi, osim delovodnog broja i dana donošenja istog, nije konstatovan datum isticanja na oglasnu tablu, niti datum njegovog stupanja na snagu, zbog čega ni tužilji, a ni ostalim zaposlenima kod tuženog saslušanim u svojstvu svedoka (čijim iskazima je prvostepeni sud poklonio veru) nije bilo poznato da je donet. Tokom upravnog nadzora kod tužene u periodu od 04.08.2018. godine do 31.08.2018. godine tužena nije prezentovala inspekciji novi Pravilnik o organizaciji i sitematizaciji radnih mesta od 15.08.2018. godine (što je konstatovano u zapisniku inspekcije).

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev za poništaj rešenja o otkazu ugovora o radu i vraćanje tužilje na rad, pozivajući se na član 196. Ustava RS i član 24. Zakona o radu. Kako novi Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji poslova kod tužene nije objavljen na oglasnoj tabli, to nije stupio na pravnu snagu, pa nije mogao poslužiti kao pravni osnov za izmenu radno-pravnog statusa tužilje, odnosno za njeno oglašavanje tehnološkim viškom. U vreme donošenja predmetnog rešenja bio je i dalje na snazi stari Pravilnik o sistematizaciji radnih mesta po kom je sistematizovano radno mesto za koje je tužilja zaključila ugovor o radu, tako da nije prestala potreba za njenim radom.

Dodatna argumentacija drugostepenog suda bila je da tužena škola nije dokazala u smislu člana 231. ZPP da je predlog novog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova br. 86521 od 15.08.2018. godine dostavila resornom ministarstvu radi davanja prethodne saglasnosti, a ni da je resorno ministarstvo dalo saglasnost na pravilnik, niti je dostavila službenu belešku o objavljivanju ovog opšteg akta na oglasnoj tabli, kao i službenu belešku o skidanju sa oglasne table nakon osam dana od objavljivanja, niti pisanu konstataciju o danu njegovog stupanja na snagu, zbog čega su navodi žalbe da je pravilnik objavljen na VEB prezentaciji poslodavca, odnosno preko važećeg internog domena bez uticajam na drugačiju odluku.

Po oceni Vrhovnog suda pravilan je zaključak nižestepenih sudova da je predmetno rešenje o otkazu ugovora o radu nezakonito.

Članom 196. stav 1. Ustava Republike Srbije, propisano je da se zakoni i svi drugi opšti akti objavljuju pre stupanja na snagu (stav 1.); a stavom 4. istog člana da zakoni i drugi opšti akti stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja mogu da stupe na snagu ranije, samo ako za to postoje naročito opravdani razlozi, utvrđeni prilikom njihovog donošenja.

Novi Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji radnih poslova kod tužene škole od 15.08.2018. godine, kojim je ukinuto radno mesto tužilje – radnik u ..., na koje je bila raspoređena po ugovoru o radu od 23.09.2014. godine, predstavlja opšti akt tuženog poslodavca koji mora biti objavljen pre stupanja na snagu saglasno odredbi člana 196. stav 1. Ustava Republike Srbije. Tužena škola nije dokazala da je ovaj opšti akt objavljen, zbog čega su nižestepeni sudovi primenom pravila o teretu dokazivanja iz člana 231. ZPP zaključili da navedeni opšti akt tužene nije ni stupio na pravnu snagu, što predstavlja dovoljan razlog za nezakonitost rešenja o otkazu ugovora o radu tužilji po tom opštem aktu. Pravilnik o sistematizaciji radnih mesta, kao i njegove izmene i dopune nemaju pravno dejstvo na radno mesto pravni status zaposlenog pre stupanja na snagu, odnosno objavljivanja, zbog čega je i nezakonit otkaz ugovora o radu donet na osnovu izmenjenog pravilnika o sistematizaciji radnog mesta pre stupanja na njegovu snagu. Kod izričite ustavne norme, odredbe člana 196. stav 1. Ustava RS da se zakoni i svi drugi opšti akti objavljuju pre stupanja na snagu, nije osnovan revizijski navod da opšti pravni akt kod poslodavca stupa na snagu danom donošenja, sa kojim danom se i objavljuje, jer opšti pravni akti ne mogu stupiti na pravnu snagu pre nego što budu javno objavljeni. Kako novi pravilnik tužene, sa novom nomerklaturom radnih mesta i opisom poslova radnih mesta, nije stupio na pravnu snagu, to je pravilan stav nižestepenih sudova da i dalje u važnosti, kao neizmenjen, prethodni Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji poslova kod tužene škole kojim je bilo sistematizovano radno mesto tužilje – radnik u ..., čime nisu nastupili uslovi za oglašavanje tužilje viškom zaposlenih zbog čega je osporeno rešenje nepravilni i nezakonito.

Pored toga, u vreme donošenja pobijanog rešenja o otkazu ugovora o radu tužilji kao zaposlenoj za čijim radom je prestala potreba na snazi je bio Zakon o načinu određivanja maksimalnog broja zaposlenih u javnom sektru („Službeni glasnik RS“, br. 68/15, 81/16 – Odluka US i 95/18) koji je bio na snazi sve do 31.12.2019. godine. Odredbom člana 19. sta 19. ovog zakona propisano je da su, u periodu sprovođenja racionalizacije u skladu sa odredbama ovog zakona, radi praćenja i sprovođenja akta o maksimalnom broju zaposlenih, organizacioni oblici u javnim službama iz člana 2. stav 3. ovog zakona dužni da akte o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta dostavljaju na prethodnu saglasnost Ministarstvima u čijem delokrugu se nalaze poslovi za čije obavljanje su obrazovane javne službe. Prema članu 2. stav 3. ovog zakona, sistem javnih službi, u smislu ovog zakona, čine javne službe kojima je osnivač Republika Srbija koje plate svojih zaposlenih finansiraju iz budžeta Republike Srbije, odnosno iz doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, bez obzira ko je osnivač javne službe.

Tužena škola kao ustanova visokog obrazovanja u sistemu javne službe i smislu člana 2. stav 2. Zakona o načinu o određivanju maksimalnog broja zaposlenih u javnom sektoru, tokom sprovedenog postupka nije dokazala da je Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji poslova br. .. od 15.08.2018. godine, na čiji predlog je pozitivno mišljenje dala Sindikalna organizacija tužene i Savet tužene, dostavljen resornom Ministarstvu radi davanja prethodne saglasnosti, niti je u postupku dostavljen dokaz – rešenje Ministarstva o davanju saglasnosti na navedeni Pravilnik iako je na njoj primenom odredbe člana 231. stav 3. ZPP bio teret dokazivanja ove činjenice bitne za utvrđivanje pravilnosti i zakonitosti postupka donošenja novog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova kod tužene koji je bio osnov za utvrđivanje viška zaposlenih.

Suprotno navodima revizije, činjenica isticanja pravilnika na oglasnu tablu i objavljivanje na neki drugi adekvatan način ne mogu se dokazivati iskazima svedoka, već isključivo pisanim dokazima i to sačinjavanjem službene beleške o objavljivanju opšteg akta na oglasnoj tabli poslodavca i službene beleške o skidanju sa oglasne table nakon osam dana od objavljivanja, te pisane konstatacije o danu stupanja na snagu opšteg akta, odnosno o danu početka njegove primene ili dostavljanja pisanog dokaza o isticanju navedenog opšteg akta poslodavca na internet domenu tuženog, što sve tuženi tokom trajanja postupka nije dostavio.

Iz navedenih razloga Vrhovni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković