Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 200/2021 od 18.03.2021. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremeno izjavio tužilac zbog pogrešne primene materijalnog prava i bitne povrede odredaba parničnog postupka.

Ispitujući pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br.72/11 i 87/18), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužioca neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se ukazuje i na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, zbog koje se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zasnovao radni odnos kod tužene 2005. godine, kao ... sa srednjom stručnom spremom, a 2012. godine je stekao visoko obrazovanje i stručni naziv ... . Rešenjem od 04.12.2018. godine raspoređen je na radno mesto ... pri policijskoj ispostavi ... za koje radno mesto je potrebna viša škola. Navedeno radno mesto je ekvivalentno radnom mestu na kome je tužilac radio pre donošenja rešenja. Pre raspoređivanja iz 2018. godine tužilac se obraćao rukovodiocu organa i organima tužene radi raspoređivanja na radno mesto shodno njegovoj školskoj spremi i radnom iskustvu, ali je obavešten da nema upražnjenog radnog mesta na koje bi mogao da bude raspoređen. Tužilac tvrdi da je takvih radnih mesta kod tužene bilo i da su pojedini zaposleni raspoređeni na radna mesta sa višom ili visokom stručnom spremom, te smatra da ga je ovakvim postupanjem tužena stavila u nejednak položaj u odnosu na ostale zaposlene i to iz razloga što je završio privatni fakultet. Tužena je istakla da su prilikom raspoređivanja zaposlenih 2018. godine, pored školske spreme, uzeti u obzir i drugi uslovi i procene, kao i da je među njima zaposlenima koji su raspoređeni na radna mesta za koja se zahteva visoka stručna sprema, bilo i lica koja su pored državnih fakulteta i policijske akademije završila i privatne fakultete, kao i tužilac.

Prema ovako utvrđenom činjeničnom stanju, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac nije učinio verovatnim da je tužena učinila akt diskriminacije, odnosno da je ponašanje tužene prilikom sprovođenja postupka raspoređivanja i napredovanja zaposlenih bilo diskriminatorno, tako što je tužioca stavila u nejednak položaj u odnosu na druge zaposlene. Pri tom su sudovi imali u vidu da je za postojanje diskriminacije potrebno ne samo nejednak tretman, već i određeno lično svojstvo diskriminisanog lica ili njegovo pretpostavljeno lično svojstvo, a koje u konkretnom slučaju ne postoji, pa su odbili tužbeni zahtev tužioca kao neosnovan.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda pobijanom presudom pravilno je primenjeno materijalno pravo kod ocene o neosnovanosti postavljenog zahteva za zaštitu od diskriminacije.

Zabrana diskriminacije u oblasti rada propisana je Ustavom, a bliže je regulisana Zakonom o zabrani diskriminacije i Zakonom o radu. Prema čl. 16. stav 1. Zakona o zabrani diskriminacije, zabranjena je diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje jednakih mogućnosti za zasnivanje radnog odnosa ili uživanje pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada, kao što su pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na napredovanje u službi, na stručno usavršavanje i profesionalnu rehabilitaciju, na jednaku naknadu za rad i jednake vrednosti, na pravične i zadovoljavajuće uslove rada, na odmor, na obrazovanje i stupanje u sindikat, kao i na zaštitu od nezaposlenosti. Zaštitu od diskriminacije iz stava 1. ovog člana uživa lice u radnom odnosu, lice koje obavlja privremene i povremene poslove ili poslove po ugovoru o delu ili drugom ugovoru, lice na dopunskom radu, lice koje obavlja javnu funkciju, pripadnik vojske, lice koje traži posao, student i učenik na praksi, lice na stručnom osposobljavanju i usavršavanju bez zasnivanja radnog odnosa, volonter i svako drugo lice koje po bilo kom osnovu učestvuje u radu.

Prema članu 2. Zakona o zabrani diskriminacije pojam diskriminacija i diskriminatorsko postupanje označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva) u odnosu na lice ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizaciama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.

Zakonom o radu zabranjena je neposredna i posredna diskriminacija lica koja traže zaposlenje kao i zaposlenih s obzirom na pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status, porodične obaveze, seksualno opredeljenje, političko ili drugo uverenje, socijalno poreklo, imovinsko stanje, članstvo u političkim organizacijama, sindikatima, ili neko drugo lično svojstvo (član 18); dok neposredna diskriminacija u smislu ovog zakona jeste svako postupanje uzrokovano nekim od osnova iz člana 18. ovog zakona, kojim se lice koje traži zaposlenje kao i zaposleni stavlja u nepovoljniji položaj u odnosu na drugo lice u istoj ili sličnoj situaciji (član 19).

Polazeći od zakonskih normi, osnovna karakteristika diskriminacije jeste nejednako postupanje u odnosu na druga lica u istoj ili sličnoj situaciji, po osnovu nekog ličnog svojstva diskriminisanog lica. Tužilac je u konkretnom slučaju tražio zaštitu, odnosno utvrđenje da je tužena izvršila diskriminaciju, povređujući njegova prava iz oblasti rada (član 18, 19. i 20. Zakona o radu), zato što iako ispunjava sve uslove nije raspoređen na radno mesto sa visokom školskom spremom, shodno radnom iskustvu. Međutim, pravilno je stanovište nižestepenih sudova da u postupanju tužene ne postoji ni neposredna, ni posredna diskriminacija. Naime, tužena je radi potrebe efikasnijeg rada službe donela odluku da tužioca rasporedi na navedeno radno mesto iz rešenja od 2018. godine, što ne predstavlja neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje prema tužiocu u odnosu na druge zaposlene, zbog nekog ličnog svojstva tužioca, odnosno zbog toga, kako tvrdi tužilac, što je završio privatni fakultet. Unutrašnja organizacija rada kod poslodavca predstavlja njegovo autonomno pravo zbog čega se ono ne može preispitivati u sudskom postupku, već sud samo može ceniti zakonitost odluke o raspoređivanju na drugo radno mesto, odnosno da li je odluka doneta u zakonitom postupku i od strane nadležnog organa poslodavca. Takođe, i u slučaju kada se donese nezakonita odluka ona ne mora predstavljati diskriminatorno postupanje poslodavca prema zaposlenom, već je ona diskriminatorna samo u slučaju da je poslodavac prema jednom zaposlenom neopravdano pravio razliku u odnosu na ostale zaposlene, na osnovu nekog njegovog ličnog svojstva, što u ovom slučaju nije reč.

S obzirom na izloženo neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Imajući u vidu da u postupanju tužene nema diskriminatorskog ponašanja, odnosno da nije utvrđeno da je tužilac radno diskriminisan od strane tužene, pravilno je odbijen i njegov zahtev za naknadu nematerijalne štete.

Iz napred navedenih razloga, neosnovani si i ostali navodi revizije zbog čega je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Odbijen je i zahtev tužioca za naknadu revizijskih troškova, jer nije uspeo u postupku po reviziji, pa je primenom člana 165. ZPP, odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić