Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 55/14), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

Pre svega, revizija je u konkretnom slučaju dozvoljena na osnovu člana 13. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku iz 2014. godine, kojim članom je izmenjena odredba člana 403. stav 2. i 3. prethodnog Zakona o parničnom postupku tako da je predviđeno da je revizija uvek dozvoljena ako je između ostalog drugostepeni sud preinačio presudu i odlučio o zahtevima stranaka. U konkretom slučaju drugostepeni sud je preinačio presudu, pa je revizija po tom osnovu dozvoljena.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka revizija tužioca ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je bio u radnom odnosu kod tuženog u periodu od 01.12.2004. godine do 31.05.2012. godine po osnovu zaključenog ugovora o radu broj .../... od 01.12.2004. godine i obavljao poslove akvizitera osiguranja, u okviru organizacione jedinice Glavna filijala „...“ Sektor terenske mreže, a po aneksu broj 11 Ugovora o radu od 20.05.2011. godine obavljao je poslove prodavca akvizitera osiguranja, u okviru organizacione jedinice „BB“ ... Ogranak filijala ... iz .... Radni odnos kod tuženog prestao mu je 31.05.2012. godine po sopstvenom zahtevu. Rešenjem tuženog o prestanku radnog odnosa tužiocu predviđeno je da će se zarada, naknada zarade i druga primanja koja je ostvario, a koja mu nisu isplaćena do dana prestanka radnog odnosa, isplatiti najkasije u roku od 30 dana od dana prestanka radnog odnosa.

Tužilac ovom tužbom potražuje neisplaćene provizije po osnovu naplaćene premije osiguranja za period od 01.06.2012. godine (dan posle prestanka radnog odnosa tužioca) do 10.02.2016. godine (datum izrade nalaza i mišljenja veštaka) kao i zakonsku kamatu od 30.06.2012. godine do isplate. Tuženi je nakon prestanka radnog odnosa tužioca – 31.05.2012. godine, po polisama zaključenim od strane tužioca, naplatio iznos od 4.286.472,49 dinara. Odlukom o visini i načinu obračuna varijabilnog dela zarade akvizitera osiguranja broj .../... od 30.11.2009. godine, odlukom o izmeni i dopuni odluke o visini i načinu obračuna varijabilnog dela zarade akvizitera osiguranja broj .../... od 15.03.2011. godine i odlukom o izmeni i dopuni odluke o visini i načinu obračuna varijabilnog dela zarade broj .../... od 15.07.2011. godine, utvrđeni su procenti za obračun varijabilnog dela zarade akvizitera osiguranja. Visina obračunatog varijabilnog dela zarade akvizitera osiguranja, po stopama za stare ugovarače, za period od 01.06.2012. do 10.02.2016. godine prema nalazu i mišljenju veštaka iznosi 302.270,00 dinara. Nalaz veštaka je izrađen i dostavljen sudu 10.02.2016. godine. Tuženi nije imao pitanja niti primedaba na obračunski deo nalaza veštaka, koji je i saslušan na ročištu od 01.03.2016. godine kada je rasprava i zaključena. Tuženi smatra da ovo pravo tužiocu pripada samo za period do prestanka radnog odnosa, bez obzira na datum zaključenja polisa osiguranja. Ovo sa razloga što je tužiocu prestao radni odnos dana 31.05.2012. godine a u smislu člana 4. stav 7. i 8. Aneksa 11 Ugovora o radu od 20.05.2011. godine, varijabilni deo zarade dobija se množenjem koeficijenta sa neto naplaćenom premijom i pravo na obračun i isplatu varijabilnog dela zarade zaposleni ostvaruje do dana prestanka radnog odnosa. Pošto je naplata po zaključenim polisama izvršena nakon prestanka radnog odnosa tužioca, tuženi smatra da mu ne pripada pravo na proviziju iz naplaćene premije osiguranja posle prestanka radnog odnosa.

Prvostepeni sud je na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja zaključio da je tužbeni zahtev tužioca osnovan. Smatrao je da je osnov za isplatu provizije tužioca za naplaćene premije osiguranja nastao pre nego što mu je prestao radni odnos, odnosno za vreme dok je tužilac radio kod tuženog i obavljao svoje redovne poslove, pa se ovde radi o stečenim pravima. Navedenim aneksom ugovora o radu broj 11 od 20.05.2011. godine predviđeno je da deo tužiočeve zarade za radni učinak, predstavlja varijabilni deo zarade koji se utvrđuje množenjem koeficijenta sa iznosom neto naplaćene premije (koje su u konkretnom slučaju naplaćene po osnovu zaključenih ugovora o osiguranju koje je tužilac zaključio za vreme dok je radio kod tuženog, a pre prestanka radnog odnosa) te se ne može prihvatiti i tvrđenje tuženog da tužilac nema pravo na isplatu provizije za premiju osiguranja koje su naplaćene nakon prestanka radnog odnosa tužioca, upravo iz razloga što je osnov za njihovu naplatu nastao za vreme dok je tužilac radio i obavljao poslove kod tuženog. Pošto je visina naknade utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja veštaka Jovana Dragaša od 17.02.2016. godine i ona iznosi 302.270,00 dinara, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog na isplatu ovog iznosa sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospelosti potraživanja 30.06.2012. godine do isplate.

Nasuprot prvostepenom sudu drugostepeni sud je preinačio prvostepenu odluku i odbio tužbeni zahtev tužioca smatrajući da je aneksom ugovora o radu izmenjen član 4. Ugovora o radu u pogledu zarade tako što je varijabilni deo zarade onaj deo zarade koji se utvrđuje množenjem koeficijenta sa iznosom neto naplaćene premije osiguranja, a to pravo po shvatanju drugostepenog suda tužiocu pripada samo do dana prestanka radnog odnosa. Iako se radi o polisama koje su zaključene pre prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog, pošto naplata po tim zaključenim polisama nije izvršena do dana prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog ne pripada mu pravo na isplatu varijabilnog dela.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je u konkretnom slučaju drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, te da nije bilo osnova za preinačenje prvostepene presude. Tačno je da je aneksom ugovora o radu broj 11 izmenjen ugovor o radu broj ... od 01.12.2004. godine tako što je precizno definisao šta čini zaradu zaposlenog prodavca – akvizitera osiguranja i prodavaca – akvizitera osiguranja na prodajnom mestu. Zarada zaposlenog u smislu ove odredbe aneksa ugovora o radu određuje se na osnovu osnovne zarade uvećane u kolektivnom ugovoru „BB“ i obima i kvaliteta obavljenog posla, u odnosu na utvrđene normative i standarde rada odnosno programe rada. Zaradu u smislu ovog člana čine zarada za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, zarada po osnovu doprinosa zaposlenog poslovnom uspehu poslodavca i druga primanja po osnovu radnog odnosa koji imaju karakter zarade. Deo zarade za radni učinak predstavlja varijabilni deo zarade koji se utvrđuje množenjem koeficijenta sa iznosom neto naplaćene premije na osnovu odluke o visini i načinu obračuna varijabilnog dela zarade akvizitera osiguranja. Prodavcu – akviziteru osiguranja pravo na obračun i isplatu varijabilnog dela zarade iz prethodnog stava pripada do dana prestanka radnog odnosa kod poslodavca.

Odredbu člana 4. Aneksa ugovora o radu broj 11 tuženi tumači tako da pravo na varijabilni deo zarade akviziteru pripada do dana prestanka radnog odnosa kod poslodavca bez obzira na već zaključene ugovore o osiguranju jer se varijabilni deo zarade utvrđuje množenjem koeficijenta sa iznosom neto naplaćene premije. Može se smatrati da je ova odredba neprecizna i svakako jeste, ali u njenom tumačenju se mora poći od odredbe člana 100. Zakona o obligacionim odnosima koji predviđa da u slučaju kada je ugovor zaključen prema unapred odštampanom sadržaju, ili kada je ugovor bio na drugi način pripremljen i predložen od jedne ugovorne strane, nejasne odredbe tumačiće se u korist druge strane. U konkretnom slučaju aneks ugovora o radu ponudio je tuženi kao poslodavac, deo odredbe tog ugovora o obračunu varijabilnog dela zarade je nedovoljno jasan, pa se u tumačenju mora protumačiti na korist druge strane koja nije sačinila predlog aneksa ugovora, a to je u konkretnom slučaju tužilac. Stoga je prvostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo kada je usvojio tužbeni zahtev, a drugostepeni sud pogrešnom primenom materijalnog prava preinačio prvostepenu presudu.

Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 416. stav 1. ZPP preinačio drugostepenu presudu usvajajući reviziju tužioca kao osnovanu.

Sa izloženog, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Ljubica Milutinović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić