U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Slobodan Jovanović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije - Ministarstvo zdravlja RS, koju zastupa Državno pravobranilaštvo - Odeljenje u Leskovcu, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 586/2023 od 10.02.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 22.02.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž1 586/2023 od 10.02.2023. godine tako što SE ODBIJA, kao neosnovana, žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Vranju P1 215/22 od 02.12.2022. godine i ODBIJA zahtev tužene za naknadu troškova parničnog postupka.

OBAVEZUJE SE tužena da tužiocu isplati troškove revizijskog postupka u iznosu od 36.512,00 dinara u roku od osam dana od prijema pismenog otpravka presude, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Vranju P1 215/22 od 02.12.2022. godine obavezana je tužena da tužiocu isplati na ime potraživanja koje tužilac ima prema Zdravstvenom centru Vranje po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 3818/2017 od 04.07.2017. godine na ime duga zbog neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od marta 2013. godine do kraja novembra 2014. godine pojedinačno utvrđene mesečne novčane iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti do isplate (stav prvi izreke). Obavezana je tužena da tužiocu na ime potraživanja koje tužilac ima po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 3838/17 od 04.07.2017. godine isplati na ime troškova parničnog postupka u predmetu Osnovnog suda u Vranju P1 564/16 u iznosu od 33.039,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na iznos od 28.500,00 dinara počev od 16.04.2017. godine do isplate i troškove izvršnog postupka u predmetu Osnovnog suda u Vranju II 3838/17 u iznosu od 7.009,00 dinara (stav drugi izreke). Obavezana je tužena da tužiocu isplati na ime troškova parničnog postupka iznos od 67.255,84 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate (stav treći izreke).

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 586/2023 od 10.02.2023. godine preinačena je presuda Osnovnog suda u Vranju P1 215/22 od 02.12.2022. godine tako što je tužbeni zahtev tužioca da se obaveže tužena da tužiocu na ime potraživanja koje ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 3818/17 od 04.07.2017. godine na ime duga zbog neisplaćenih troškova prevoza za dolazak na rad i odlazak sa rada za period od marta 2013. godine do kraja novembra 2014. godine isplati iznose bliže označene u izreci presude, odbijen kao neosnovan (stav prvi izreke). Obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 76.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je, zbog pogrešne primene materijalnog prava, blagovremeno izjavio reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 10/23, u daljem tekstu ZPP), Vrhovni sud je našao da je revizija tužioca osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je protiv Zdravstvenog centra Vranje pokrenuo radni spor pred Osnovnim sudom u Vranju, radi naplate troškova za dolazak i odlazak sa rada, za period od marta 2013. godine do novembra 2014. godine. Navedeni spor završen je sudskim poravnanjem P1 564/16 od 15.03.2017. godine, na osnovu koga je tužilac podneo Osnovnom sudu u Vranju predlog za izvršenje. Rešenjem tog suda II 3818/17 od 04.07.2017. godine, usvojeno je predloženo izvršenje i obavezan Zdravstveni centar Vranje da tužiocu isplati troškove izvršnog postupka. Javni izvršitelj doneo je dana 21.07.2017. godine zaključak II 1467/17 kojim se određuje sprovođenje izvršenja određenog rešenjem Osnovnog suda u Vranju od 17.07.2017. godine na sredstvima na računu izvršnog dužnika, i to sa svih računa dužnika, u smislu člana 299. ZIO na namenski račun javnog izvršitelja. Zaključak javnog izvršitelja dana 21.07.2017. godine dostavljen je Narodnoj banci Srbije – Odsek za prinudnu naplatu Kragujevac, koja je obaveštenjem od 08.08.2017. godine obavestila javnog izvršitelja da izvršenje nije sprovedeno u roku od 15 dana od dana prijema zaključka. Račun Zdravstvenog centra Vranje nalazi se u neprekidnoj blokadi od 11.05.2016. godine. Nije sporno da je osnivač Zdravstvenog centra Vranje Republika Srbija – Ministarstvo zdravlja. Na osnovu nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke utvrđeno je da se navedeni Zdravstveni centar finansira iz različitih izvora, i to pretežno iz ustupljenih javnih prihoda. Javni izvršitelj nije doneo rešenje o obustavi izvršnog postupka u predmetu II 3818/17. Zasnivajući tužbeni zahtev na odredbama člana 14. Zakona o stečaju, tužilac je predmetnom tužbom tražio da se tužena obaveže da plati novčano potraživanje iz rešenja Osnovnog suda u Vranju II 3818/17 od 04.07.2017. godine na ime glavnog duga sa zakonskom zateznom kamatom i na ime troškova parničnog postupka.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da je tužbeni zahtev osnovan, pa je isti usvojio i odlučio kao u izreci presude u stavu prvom i drugom.

Po oceni drugostepenog suda, prvostepeni sud je na osnovu činjeničnog stanja koje je pravilno i potpuno utvrdio, pogrešno zaključio o osnovanosti postavljenog tužbenog zahteva i primenom odredaba člana 30. Zakona o radu i 14. stav 1. Zakona o stečaju tužbeni zahtev tužioca odbio, smatrajući da bi do ispunjenosti uslova za solidarnu odgovornost osnivača došlo tek u situaciji ako zaposleni u izvršnom postupku ne bi mogao da naplati svoje potraživanje, odnosno ukoliko nastupi jedan od razloga propisanih odredbom člana 129. stav 1. tačka 4. i 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju, ako strana koja je pravno lice prestane da postoji, a nema pravnog sledbenika i ako je izvršenje postalo nemoguće ili ne može da se sprovede iz drugih izvora u kom slučaju se po službenoj dužnosti obustavlja izvršni postupak. Sama činjenica da je račun osnovanog subjekta nad kojim se ne sprovodi stečaj duži period u blokadi, ne dovodi automatski do primene navedene odredbe Zakona o stečaju, odnosno odgovornosti osnivača.

Izloženo pravno stanovište nižestepenih sudova nije pravilno

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“ broj 104/2009... 95/2018), pored ostalog, propisano je da se stečajni postupak ne sprovodi ni prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Prema stavu 3. navedene odredbe, za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. tog člana ne sprovodi stečajni postupak, solidarno odgovaraju njihovi osnivači.

Poštujući ovu zakonsku odredbu, kod utvrđene činjenice da tužilac svoje novčano potraživanje ne može naplatiti, jer se račun izvršnog dužnika nalazi u neprekidnoj blokadi od 11.05.2016. godine i da se nad njim ne može sprovesti postupak stečaja, tužena solidarno odgovara za dugove izvršnog dužnika čiji je osnivač i koji se pretežno finansira kroz ustupljene javne prihode iz Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje. Dakle, solidarna odgovornost tužene za obaveze Zdravstvenog centra u Vranju, čiji je osnivač, postoji na osnovu citirane odredbe Zakona o stečaju u slučaju kada su ispunjeni materijalno-pravni uslovi za otvaranje stečajnog postupka, što je i trajnija nesposobnost dužnika za plaćanje. Zbog toga je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo kada je zaključio da je uslov za odgovornost tužene okončanje izvršnog postupka, odnosno njegova obustava iz razloga predviđenih članom 129. stav 1. tačke 6. i 7. Zakona o izvršenju i obezbeđenju.

Sledstveno izloženom, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Odluka o troškovima postupka, sadržana u stavu drugom izreke, doneta je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi sa članovima 153. stav 1. i 154. stav 1. ZPP. Tužiocu su dosuđeni troškovi sastava revizije 18.000,00 dinara i troškovi takse na reviziju i odluku o reviziji po 9.256,00 dinara ili ukupno 36.512,00 dinara. Visina troškova određena je prema vrednosti predmeta spora, primenom Advokatske i Taksene tarife. O traženoj zateznoj kamati na troškove postupka, odlučeno je primenom člana 277. stav 1. i člana 324. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković