Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408., u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 55/2014) i našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2.ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tuženog na neodređeno vreme u organizacionoj jedinici u ... . Veštačenjem radi utvrđivanja da li je tužiocu za sporni period obračunat i isplaćen topli obrok i regres konstatovano je, na osnovu uvida u obračunske liste tužioca, da je tuženi obračunavao i isplaćivao osnovnu zaradu tužiocu po vrednosti jednog radnog časa, u skladu sa članom 5. i 6. Aneksa Kolektivnog ugovora, s tim da tuženi naknadu na ime toplog obroka i regresa nije prikazao odvojeno od osnovne zarade u obračunskim listama tužioca, pa je veštak za sporni period obračun izvršio na osnovu člana 32. Opšteg kolektivnog ugovora.

Prvostepeni sud je usvojio zahtev za isplatu naknade regresa za godišnji odmor i naknade troškova ishrane u utvrđenoj visini na osnovu člana 118. tač. 5. i 6. Zakona o radu, uz obrazloženje da je u nedostatku konkretne regulative, sud prihvatio obračun naknada za ishranu i regres prema visini određenoj ranijim Kolektivnim ugovorom (Sl. Glasnik RS br.37/95 i 7/00) jer tuženi na kome je teret dokazivanja, nije dokazao da je vršio obračun i isplatu po tom osnovu.

Pobijanom odlukom preinačena je prvostepena presuda i odbijen tužbeni zahtev za isplatu naknade regresa za godišnji odmor i naknade troškova ishrane u toku rada, uz zaključak suda da su tužiocu ovi troškovi isplaćeni pravilno, kroz cenu rada, a prema opštim aktima tuženog. Iz obrazloženja drugostepene odluke proizlazi da kada je u opštem aktu poslodavca propisano da se u cenu radnog časa uračunava i vrednost po osnovu regresa i dodatka za ishranu u toku rada, tada zaposleni, ne može ostvariti naknadu ovih troškova jer je to pravo ostvario kroz vrednost obračunatih i isplaćenih časova rada. Kada ugovor o radu i Kolektivni ugovor ne utvrđuju visinu naknade ovih troškova već se kao ovde opštim aktom određuju, da se oni uračunavaju u cenu radnog sata, po oceni drugostepenog suda zaposleni ne može sa uspehom potraživati posebnu isplatu novčanih iznosa iz ovih osnova jer nema odgovarajućeg Kolektivnog ugovora kao opšteg akta, tj. kao istrumenta za njihovu konkretnu realizaciju. Opšti kolektivni ugovor je prestao da važi 24.09.2005. godine, istekom roka od šest meseci od stupanja na snagu Zakona o radu iz 2005. godine na osnovu člana 284. stav 2. Zakona o radu, a primena Opšteg kolektivnog ugovora u pogledu ovih prava predviđeni članom 32. alineja 6. i 7. privremeno je odloženo u skladu sa sporazumom o razvoju socijalnog dijaloga kojim je određeno da će datum početka njegove primene biti određen posebnim aneksom Opšteg kolektivnog ugovora (čl. 1. i 2. aneksa 2 Opšteg kolektivnog ugovora) koji u međuvremenu nije zaključen.

Stanovište drugostepenog suda nije pravilno.

Zakonom o radu propisano je pravo zaposlenog na naknadu troškova u vezi sa radom, a Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o radu (“Službeni glasnik RS” br.61/05), koji se primenjuje od 01.01.2006. godine, ponovo je propisano i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora (član 118. tačka 1, 5. i 6.), a mora biti iskazana u obračunskoj listi za sve zaposlene. Pri tom, visina troškova na ime regresa za godišnji odmor i na ime troškova ishrane u toku rada, mora biti određena linearno za sve zaposlene, odnosno ovi troškovi moraju biti isplaćeni svim zaposlenima u istom iznosu, bez obzira na stručnu spremu, zvanje i radno mesto. Počev od 01.01.2006. godine poslodavcima je ostavljena mogućnost da svojim aktima o raspodeli zarade mogu ugovoriti manji ili veći iznos regresa i toplog obroka, od onoga koji je predviđen Opštim kolektivnim ugovorom i Zakonom o radu, ali samo ukoliko su doneli Odluku kojom su predvideli visinu regresa i toplog obroka. Međutim u konkretnom slučaju tuženi u toku postupka nije dostavio takvu odluku sudu, kao ni sudskom veštaku radi izrade nalaza i mišljenja, iz čega se osnovano može zaključiti da istu nije ni doneo. Imajući ovo u vidu, ne može se prihvatiti ni navod tuženog, kao ni zaključak drugostepenog suda, da su zaposlenima, pa i tužiocu, ovi troškovi isplaćeni kroz visinu cene rada, s obzirom da tuženi nije mogao da se izjasni o njihovoj visini, niti je iznos naknade za regres i topli obrok iskazao u platnoj listi zaposlenih (pa i tužioca), kako je to propisano članom 105. stav 1. i članom 121. stav 1. Zakona o radu. Na osnovu iznetog, proizlazi zaključak da je tuženi, u pogledu isplate navedenih naknada, citirane zakonske odredbe primenjivao na štetu tužioca.

U konkretnom slučaju odnos zarada i ostalih primanja koje ulaze u zaradu, nije utvrđen Posebnim kolektivnim ugovorom ni ugovorom o radu, pa posledice takvog nejasnog opšteg akta ne sme da trpi zaposleni, zbog čega je pravilan stav prvostepenog suda da to pravo tužiocu treba priznati. Iz svih istaknutih razloga, a imajući u vidu i da tuženi, na koga pada teret dokazivanja, nije do zaključenja glavne rasprave izvršio preciziranje i razdvajanje regresa i toplog obroka u strukturi zarade, pravilno je tužbeni zahtev od strane prvostepenog suda usvojen.

Visina regresa i toplog obroka može biti utvrđena veštačenjem na osnovu parametara iz ranijih opštih akata po osnovu zakonske ili sudske analogije, kao i na osnovu slobodne ocene bez veštačenja ako se novčana obaveza ne može utvrdi odnosno može se utvrdi sa nesrazmernim teškoćama (član 232. ZPP).

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Kako je tužilac uspeo sa revizijom, tuženi je dužan da mu nadoknadi troškove revizijskog postupka u iznosu od 28.708,00 dinara koji se odnose na sastav revizije u iznosu od 12.000,00 dinara na osnovu tarifnog broja 13. Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“ broj 121/12), kao i troškove sudskih taksi na reviziju u iznosu od 6.683,00 dinara i na revizijsku odluku u iznosu od 10.025,00 danara prema tarifnom broju 1. Taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“ broj 28/94...106/15).

Troškovi postupka su odmereni na osnovu člana 153. stav 1, 154. i 163. i 165. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić