Protiv drugostepene presude, tužilja je izjavila reviziju, iz svih zakonom propisanih razloga.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...87/18), pa je našao da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku, tužilja je zaposlena kod tuženog počev od 15.12.2008. godine, gde i dalje radi, pri čemu je prethodno radila u Gradskom centru za socijalni rad u ..., počev od 02.08.1993. godine, pa do prelaska na rad kod tuženog. Dana 08.10.2014. godine, tužilja je potpisala Aneks broj ... ugovora o radu kojim je u tački 10 navedeno da se zarada zaposlenog utvrđena u tački 8 ugovora uvećava za 0,4% za svaku punu godinu rada ostvarenu u radnom odnosu u Centru za porodični smeštaj i usvojenje ..., kao i ustanovama u istoj delatnosti koje su obuhvaćene istim planom mreže, odnosno osnovane od istog nivoa vlasti, pri čemu je bilo propisano i to da zaposleni na dan stupanja na snagu Zakona o platama u državnim organima i javnim službama ima pravo na uvećanje zarade po osnovu minulog rada za period od septembra 2014. godine do maja 2016. godine.

Za period od septembra 2014. godine do maja 2016. godine, tuženi je tužilji isplatio umanjenu zaradu po osnovu minulog rada, da bi od maja 2016. godine bez ikakvog aneksa i drugog objašnjenja ponovo počeo da tužilji isplaćuje uvećanu zaradu po osnovu minulog rada za period zaposlenja od 1993. godine pa nadalje. Visina potraživanja tužilje utvrđena je na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko – finansijske struke.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je na osnovu članova 1. tačka 2. i 5. tačka 1. Zakona o državnim organima i javnim službama, bio stanovišta da je tužbeni zahtev za isplatu manje isplaćene zarade po osnovu manje priznatog minulog rada osnovan, s obzirom na to da su i Centar za porodični smeštaj i usvojenje (trenutni poslodavac tužilje) i Centra za socijalni rad (prethodni poslodavac) ustanove osnovane za obavljanje iste delatnosti, te se rad tužilje smatra radom kod istog poslodavca.

Odlučujući o žalbi tuženog, Apelacioni sud u Beogradu je svojom presudom Gž1 broj 594/19 od 01.03.2019. godine preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev sa obrazloženjem da, i pored toga što je reč o ustanovama koje obavljaju istu delatnost, iste nisu osnovane od strane istog osnivača, jer je u prvom slučaju osnivač grad, a u drugom Vlada Republike Srbije, iz kog razloga nema osnova za uračunavanje minulog rada koji je tužilja ostvarila kod Gradskog zavoda za socijalnu zaštitu tj. Gradskog centra za socijalni rad. Drugostepeni sud, nadalje, napominje da je tužilja sa tuženim potpisala aneks ugovora o radu čije odredbe za uračunavanje minulog rada ostvarenog kod prethodnog poslodavca sadrže uslove identične navedenom zakonskom rešenju, koji aneks tužilja nije osporavala, što znači da je isti i dalje na snazi i proizvodi dejstvo u pravnom prometu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pogrešno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu.

Zakonom o socijalnoj zaštiti („Službeni glasnik RS“ broj 24/11) članom 10. propisano je da se ustanove socijalne zaštite osnivaju radi ostvarivanja prava u oblasti socijalne zaštite i pružanja usluga socijalne zaštite utvrđene ovim zakonom, kao i radi obavljanja razvojnih, savetodavnih, istraživačkih i drugih stručnih poslova u socijalnoj zaštiti i ostvarivanju drugog zakonom utvrđenog interesa. Stavom 2. ovog člana propisano je da ustanovu socijalne zaštite može osnovati Republika Srbija, autonomna pokrajna, jedinica lokalne samouprave i drugo pravno i fizičko lice, dok je stavom 3. ovog člana propisano da Centar za socijalni rad može osnovati samo jedinica lokalne samouprave, a Zavod za socijalnu zaštitu i Ustanovu za vaspitanje dece i omladine samo Republika Srbija, odnosno autonomna pokrajina.

Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“ broj 34/01...21/16) članom 5. stavom 1. tačkom 1. propisano je da zaposlenom dodatak na platu pripada za vreme provedeno u radnom odnosu (minuli rad – u visini od 0,4% od osnovice, za svaku punu godinu rada ostvarenu kod poslodavca, u smislu člana 1. ovog zakona. Stavom 2. ovog člana, propisano je da sve sve ustanove u istoj delatnosti obuhvaćene istim planom mreže, odnosno osnovane od strane istog nivoa vlasti, smatraju istim poslodavcem u smislu stava 1. ovog člana.

Posebnim kolektivnim ugovorom za socijalnu zaštitu u Republici Srbiji („Službeni glasnik RS“ broj 22/02...11/15), kao i Posebnim kolektivnim ugovorom za socijalnu zaštitu u Republici Srbiji („Službeni glasnik RS“ broj 11/15 ...29/19), koji su važili u spornom periodu, u članovima 1. i 2. propisano je da ovim aktima sindikati zaposlenih u socijalnoj zaštiti, sa jedne strane, i Vlada Republike Srbije, sa druge strane uređuju, između ostalog, prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa po osnovu rada zaposlenih u ustanovama socijalne zaštite, pri čemu je propisana i neposredna primena ovog ugovora.

Uredbom o mreži ustanova o socijalnoj zaštiti („Službeni glasnik RS“ broj 16/12 i 12/13) članom 1. propisano je da se ovom uredbom utvrđuje mreža ustanova socijalne zaštite koje pružaju usluge domskog smeštaja i centara za porodični smeštaj i usvojenje koje osniva Republika Srbija odnosno autonomna pokrajina, i bliže se uređuju prostor i raspored delatnosti ustanova koje pružaju usluge domskog smeštaja, njihovi kapaciteti i grupe korisnika. Stavom 2. ovog člana propisano je da pregled prostornog rasporeda, delatnosti, kapaciteta i grupa korisnika ustanova korisnika socijalne zaštite iz stava 1. ove uredbe, čini prilog ove uredbe i sastavni je njen deo. Članom 4. ove uredbe propisane su delatnosti Centra za porodični smeštaj i usvojenje. Članom 6. propisano je da su postojeće ustanove socijalne zaštite koje pružaju usluge domskog smeštaja i centri za porodični smeštaj i usvojenje koji nastavljaju sa radom u skladu sa ovom uredbom, dužni da svoje opšte akte usklade sa ovom uredbom u roku od šest meseci od dana njenog stupanja na snagu. Prema pregledu rasporeda, delatnosti, grupa korisnika i kapaciteta ustanova socijalne zaštite, koji je sastavni deo ove uredbe, ustanovljene su tri kategorije ustanova: Ustanove za decu i mlade; Ustanove za odrasle i starije i Centri za porodični smeštaj i usvojenje.

Imajući u vidu prethodno citirane odredbe, Vrhovni kasacioni sud je zaključka da postoji obaveza tuženog da tužilji isplati traženi iznos na ime uvećanja zarade po osnovu minulog rada.

Naime, prema shvatanju Vrhovnog kasacionog suda, prema odredbi člana 5. Zakona o platama državnih službenika, pod kategorijom „istog poslodavca“ u smislu stava 1. ovog člana, podrazumevaju se bilo ustanove obuhvaćene istim planom mreže, bilo ustanove osnovane od strane istog nivoa vlasti. Drugim rečima, a suprotno stanovištu drugostepenog suda, da bi se moglo konstatovati da je službenik radni odnos obavljao kod istog poslodavca u smislu ovog zakona, nije nužno da se radi o ustanovi obuhvaćenoj istim planom mreže i osnovanoj od strane istog nivoa vlasti, već je dovoljno da bude zadovoljen samo jedan od ovih kriterijuma.

U konkretnom slučaju, tužilja potražuje isplatu minulog rada za period dok je bila u radnom odnosu u Centru za socijalni rad, dok je sada u radnom odnosu kod Centra za porodični smeštaj i usvojenje u ... . Kako je nesporno da obe ustanove obavljaju delatnost socijalne zaštite, to se ima smatrati da je tužilja u radnom odnosu kod istog poslodavca u smislu odredbe člana 5. Zakona o platama državnih službenika (nezavisno od toga što ove ustanove nisu osnovane od strane istog nivoa vlasti – jedinice lokalne samouprave i Vlade Republike Srbije) jer se radi o ustanovama obuhvaćenim istim planom mreže. Ovaj zaključak, Vrhovni kasacioni sud izvodi iz činjenice da je, prema odredbi člana 63. Zakona o socijalnoj zaštiti (a koji propisuje kako nadležnosti i osnivanje Centra za socijalni rad tako i Centra za porodični smeštaj i usvojenje) donošenje mreže ustanova socijalne zaštite koje pružaju uslugu domskog smeštaja, socijalno – zdravstvenih ustanova i centara za porodični smeštaj i usvojenje je u nadležnosti Vlade Republike Srbije. Pri tom, istim članom izričito je propisano da se ustanove socijalne zaštite koje pružaju usluge domskog smeštaja osnivaju kao ustanove za decu i mlade ili kao ustanove za odrasle i starije korisnike. Upravo na osnovu ove odredbe, Vlada Republike Srbije je donela Uredbu o mreži ustanova socijalne zaštite kojom je u članu 7. propisano da će, u onim jedinicama lokalne samouprave za čiju teritoriju se u skladu sa ovom uredbom osnivaju centri za porodični smeštaj i usvojenje, do njihovog osnivanja i obezbeđivanja uslova za početak rada, poslove iz njihove nadležnosti obavljati centri za socijalni rad osnovani u tim jedinicama lokalne samouprave, u skladu sa zakonom. Dakle, kako je na osnovu ove Uredbe propisana nadležnost Gradskog centra za socijalni rad da vrši poslove za koje je bilo predviđeno osnivanje centara za porodični smeštaj i usvojenje, to je nesumnjiv zaključak da su sve ove ustanove deo istog sistema mreže socijalnih ustanova.

Osim navedenog, Vrhovni kasacioni sud posebno ukazuje na činjenicu da je Posebnim kolektivnim ugovorom za socijalnu zaštitu („Službeni glasnik RS“ broj 11/15), koji se neposredno primenjuje, ustanovljeno pravo zaposlenog na uvećanje zarade po osnovu minulog rada za svaku punu godinu rada ostvarenog u radnom odnosu u ustanovama socijalne zaštite, što znači bez bilo kakvog daljeg uslovljavanja u pogledu vrste same ustanove i njenog osnivača (član 60. stav 1. tačka 1.). Takođe, prethodno važeći Kolektivni ugovor za socijalnu zaštitu u Republici Srbiji („Službeni glasnik RS“ broj 22/02), bio je još ekstezivniji kada je u pitanju ostvarivanje prava na uvećanu zaradu po osnovu minulog rada, s obzirom na to da je ovo pravo vezivano isključivo za dužinu trajanja radnog odnosa, a ne kategoriju i vrstu poslodavca (član 19. stav 1. tačka 1.).

U tom smislu, navedeni materijalno pravni okvir nije pružao mogućnost tuženom da tužilji obustavi isplatu uvećane zarade po osnovu minulog rada, jer ovo pravo tužilji pripada neposredno na osnovu zakona, podzakonskih akata, kao i na osnovu posebnih kolektivnih ugovora, koji se, kada su u pitanju prava iz radnog odnosa zaposlenih u ustanova socijalne zaštite, neposredno primenjuju.

Imajući sve izneto u vidu, drugostepena odluka je morala biti preinačena, jer je doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava, iz kog razloga je Vrhovni kasacioni sud na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

S obzirom na to da je tužilja uspela u postupku po reviziji, to joj u smislu člana 153. i 154. ZPP pripada pravo na naknadu nužnih troškova revizijskog postupka. Visina troškova odmerena je na ime nagrade advokata za sastav revizije u iznosu od 12.000,00 dinara kao i na ime takse za reviziju u iznosu od 8.360,00 dinara i na ime odluke po reviziji u iznosu od 12.540,00 dinara, ukupno 32.900,00 dinara, iz kog razloga je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić