.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 2177/2023
06.12.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković, Radoslave Mađarov, Marine Milanović i Zorice Bulajić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Milica Stoičkov, advokat iz ..., protiv tuženog JP „Komunalac“ iz Bujanovca, čiji je punomoćnik Miodrag Krstić, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 1871/2022 od 22.06.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 06.12.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 1871/2022 od 22.06.2022. godine.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž1 1871/2022 od 22.06.2022. godine i presuda Osnovnog suda u Bujanovcu P1 184/21 od 12.01.2022. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je traženo da se tuženi obaveže da tužilji za vremenski period od 28.05.2018. godine do 31.12.2019. godine, na ime manje isplaćene naknade za topli obrok isplati iznos od 51.294,37 dinara i na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 64.189,73 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno opredeljene mesečne iznose počev od poslednjeg dana u mesecu za prethodni mesec pa do isplate, kao i da joj nadoknadi parnične troškove.
OBAVEZUJE SE tužilja da tuženom nadoknadi parnične troškove u iznosu od 162.825,00 dinara, u roku od 15 dana.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Bujanovcu P1 184/21 od 12.01.2022. godine, tuženi je obavezan da tužilji za period od 28.05.2018. godine do 31.12.2019. godine na ime manje isplaćene naknade troškova za topli obrok isplati iznos od 51.294,37 dinara i na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 64.189,73 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno označene mesečne iznose počev od poslednjeg dana u mesecu za prethodni mesec pa do isplate, kao i da joj nadoknadi parnične troškove u iznosu od 71.220,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 1871/2022 od 22.06.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda. Odbijen je kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu reviziju je blagovremeno izjavio tuženi zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o istoj odlučuje primenom odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku.
Vrhovni sud je dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog na osnovu člana 404. ZPP („Sl. glasnik RS“, br. 72/11 ... 10/23) smatrajući da postoji potreba za ujednačavanjem sudske prakse imajući u vidu drugačiju sudsku praksu u istoj činjeničnopravnoj situaciji izraženoj u presudama Vrhovnog suda, na koje je revident ukazao.
Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku i našao da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja, zaposlena kod tuženog na radnom mestu ..., na osnovu člana 7. tačke 5. i 6. Ugovora o uređenju međusobnih odnosa iz radnog odnosa zaključenog 27.04.2015. godine, ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišeg odmora u visini određenoj Pravilnikom o zaradi, naknadi zarade i drugim primanjima kod tuženog. Tuženi je, kao poslodavac, priznao pravo na tražene isplate i uvrstio ih u Plan i program poslovanja za 2018. i 2019. godinu, s tim da ih nije prikazao kao posebne stavke. Tužilja zahtev za isplatu navedenih troškova zasniva na odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti od 18.03.2015. godine. Tužilji je isplata toplog obroka i regresa vršena u skladu sa Pravilnikom tuženog od 06.04.2015. godine, a sporni iznosi joj nisu isplaćeni zbog lošeg poslovanja tuženog i uvođenja privremenih mera od strane osnivača.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilja osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorom, jer tuženi ovu naknadu u utvrđenim iznosima nije tužilji isplatio, a odlukom od 13.05.2016. godine je priznao pravo na tražene isplate, pa su usvojili postavljeni tužbeni zahtev i obavezali tuženog da tužilji naknadi navedene troškove.
Po oceni Vrhovnog suda, ovakvo stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine), propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, te obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).
Pod zaradom smatraju se primanja iz radnog odnosa kao što su, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga, po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužilje odbijen.
Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Tuženi je uspeo u sporu, pa mu saglasno odredbama člana 153, 154. i 163. ZPP, pripada pravo na naknadu opredeljenih troškova celog postupka u iznosu od 162.825,00 dinara. Tuženom je dosuđena nagrada za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 9.000,00 dinara, zastupanja na dva održana ročišta u iznosu od po 10.500,00 dinara, zastupanja na jednom odloženom ročištu u iznosu od 6.000,00 dinara, za sastav žalbe i revizije po 18.000,00 dinara, kao i sudske takse na odgovor na tužbu u iznosu od 6.055,00 dinara, na žalbu i drugostepenu presudu u iznosu od po 12.110,00 dinara, na reviziju u iznosu od 24.220,00 dinara i revizijsku odluku u iznosu od 36.300,00 dinara. Troškovi su dosuđeni prema opredeljenom zahtevu, u skladu sa važećom Advokatskom tarifom i Taksenom tarifom u vreme obračuna.
Predsednik veća – sudija
Jelica Bojanić Kerkez,s.r.
Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
