Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2192/2021
04.11.2021. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Ivana Delić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Osnovni sud u Somboru, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Somboru, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 261/21 od 01.03.2021. godine, u sednici veća održanoj 04.11.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 261/21 od 01.03.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Somboru P1 556/19 od 18.06.2020. godine usvojen je tužbeni zahtev i obavezana tužena da tužilji, za period od 01.06.2016. godine do 31.05.2019. godine, isplati na ime naknade za ishranu u toku rada ukupan iznos od 227.236,77 dinara, a na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora ukupan iznos od 107.600,04 dinara, odnosno određene pojedinačne mesečne iznose, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate, sve bliže određeno u stavovima prvom i drugom izreke, kao i da joj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 93.856,74 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 261/21 od 01.03.2021. godine prvostepena presuda je preinačena tako što je tužbeni zahtev i zahtev tužilje za naknadu troškova postupka odbijen, kao neosnovan, i obavezana tužilja da tuženoj naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 6.000,00 dinara i troškove žalbenog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011....18/2020, u daljem tekstu: ZPP).

Revizija je dozvoljena primenom člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP, zbog čega nije bilo mesta oceni dozvoljenosti izuzetne revizije primenom člana 404. ZPP.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se revizijom ukazuje. Drugostepeni sud je u obrazloženju pobijane presude ocenio sve žalbene navode tužilje i dao razloge koje je uzeo u obzir, a koji su bili od značaja za pravilnu odluku o izjavljenoj žalbi. Navode u reviziji kojima se zapravo ukazuje da je u postupku učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, Vrhovni kasacioni sud nije cenio, jer se revizija iz ovog razloga ne može izjaviti u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u radnom odnosu na neodređeno vreme u Osnovnom sudu u Somboru, na radnom mestu ... . U dostavljenim obračunskim listama zarada za tužilju ne postoje posebne stavke iz kojih bi se moglo zaključiti koji elementi su ulazili u koeficijent tužilje prilikom isplate zarade. Utvrđeno je da po poslednjem objavljenom podatku Zavoda za statistiku za decembar 2010. godine prosečna zarada u privredi iznosi 51.165,00 dinara bruto, odnosno 35.866,67 dinara neto, a da su podaci o efektivnim satima rada tužilje utvrđeni iz obračunskih lista zarada za tužilju za sporni period, kao i da visina zarade državnih službenika i nameštenika ne zavisi od odsustvovanja sa rada na ime godišnjeg odmora, plaćenog odsustva, odsustva u dane praznika i slično. Minimalna neto zarada po satu, utvrđena odlukama Socijalno-ekonomskog saveta za period od januara 2014. zaključno sa septembrom 2019. godine kretala se u visini od 121,00 dinara do 155,30 dinara. Izvršena je analiza osnovne zarade nameštenika koji pripada VI platnoj grupi i ima koeficijent osnovne zarade 1,00 i utvrđeno je da je zarada tog nameštenika manja od minimalne neto zarade za oko 20%, iz kojih razloga se za ovakvog zaposlenog svakog meseca utvrđuje dodatak na zaradu do visine minimalne zarade i na obračunskoj listi ove iznose evidentira kao „razlika do minimalne zarade“. Nadalje, utvrđeno je da zarada nameštenika sa koeficijentom osnovne zarade od 1,00 ne sadrži u sebi naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, s obzirom da se njegova zarada obračunava i isplaćuje u visini minimalne zarade, a minimalna zarada u sebi ne sadrži dodatke.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev nalazeći da tužilji pravo na na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora pripada u visini mesečne naknade shodno parametrima predviđenim izmenama (iz maja 2001. godine) Opšteg kolektivnog ugovora iz 1997. godine, odnosno poslednjem propisu koji je posebno regulisao ove naknade, kako po osnovu tako i po visini. U okolnostima kada prava zaposlenih (na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora) nisu bila regulisana posebnim propisima, prvostepeni sud ocenjuje da se primenjuju opšti propisi o radu i to član 118. tačka 5. i 6. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/2005), zbog čega je i usvojio tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, polazeći od odredbe člana 29. stav 2. Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe, koji je u spornom periodu bio na snazi, a kojom je propisano da se osnovna plata zaposlenog određuje množenjem koeficijenta sa osnovicom za obračun i isplatu plate (koja je za sve zaposlene ista) a da su u koeficijentu sadržane i naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Činjenica da se u isplatnim listićima ne vidi koji deo koeficijenta tužilje predstavlja naknadu za ishranu u toku rada i regresa za koršćenje godišnjeg odmora ne podrazumeva da u koeficijent prilikom njegovog utvrđenja nisu uračunate predmetne naknade kao deo osnovne zarade, niti da je iznos navedenih naknada različit za zaposlene što bi se dogodilo kada bi ova naknada ulazila u osnovicu, s obzirom da se osnovica množi sa koeficijentom – koji je različit za zaposlene raspoređene na različitim radnim mestima, te ta činjenica sama po sebi ne stvara osnov za zaključak da isplata naknada za regres i topli obrok za sporni period nije izvršena.

Prema članu 4. stav 1. Zakona o državnim službenicima („ Sl. Glasnik RS“ br.79/05, 104/09) na prava i dužnosti državnih službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom primenjuju se opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za državne organe.

Suprotno navodima revizije, pravilan je zaključak drugostepenog suda da se državni službenici nalaze u posebnom režimu radnih odnosa na koje se primenjuju posebni propisi u ostvarivanju prava, obaveza i odgovornosti iz radnog odnosa i da prilikom odlučivanja o pravu na naknadu za ishranu u toku rada i regresa za koršćenje godišnjeg odmora nema mogućnosti primene odredbi Zakona o radu, odnosno propisa koji se odnose na opšti režim radnih odnosa, jer je pitanje zarade regulisno odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe, pa nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Takođe, kako je ostvarivanje prava na naknadu za ishranu u toku rada i prava na regres za korišćenje godišnjeg odmora, koja su predviđena odredbama člana 118. tačka 5. i 6. Zakona o radu, obezbeđeno i Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, za zaposlene na koje se primenjuju odredbe ovog zakona, to nije povređen princip zabrane diskriminacije iz člana 21. stav 3. Ustava RS ni sa stanovišta međusobnog položaja zaposlenih koji pripadaju kategorijama na koje se zakon primenjuje, a ni sa stanovišta njihovog položaja u odnosu na ostale zaposlene na koje se primenjuje Zakon o radu.

Kako se revizijom ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija
Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić