Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2205/2020
16.11.2020. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Katarine Manojlović Andrić, predsednika veća, Gordane Džakula, Slađane Nakić Momirović, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz ..., čiji je punomoćnik Goran Zečević, advokat iz ..., protiv tuženog JP „EPS“ – Ogranak TENT Beograd – Obrenovac – Organizacioni deo TE Kolubara – Veliki Crljeni, čiji je punomoćnik Aleksandar Budalić, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1506/19 od 15.01.2020. godine, u sednici veća održanoj 16.11.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1506/19 od 15.01.2020. godine.

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1506/19 od 15.01.2020. godine i presuda Osnovnog suda u Lazarevcu P1 95/18 od 11.04.2019. godine, tako što se ODBIJAJU tužbeni zahtevi, kojima je traženo da se tuženi obaveže: da isplati tužiocu AA na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada za period od 01.01.2011. do 31.12.2013. godine iznos od 8.134,78 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.02.2011. godine, pa do isplate, iznos od 8.210,49 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.03.2011. godine, pa do isplate, iznos od 8.676,32 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.04.2011. godine, pa do isplate, iznos od 8.676,32 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.05.2011. godine, pa do isplate, iznos od 2.012,96 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.06.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.495,70 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.07.2011. godine, pa do isplate, iznos od 8.851,01 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.08.2011. godine, pa do isplate, iznos od 686,11 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.09.2011. godine, pa do isplate, iznos od 4.336,86 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 04.10.2011. godine, pa do isplate, iznos od 8.909,25 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 06.11.2011. godine, pa do isplate, iznos od 8.967,47 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 06.12.2011. godine, pa do isplate, iznos od 9.200,41 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 04.01.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.432,60 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.02.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.195,12 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.03.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.200,41 dinar sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.04.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.195,12 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.05.2012. godine, pa do isplate, iznos od 8.253,93 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.06.2012. godine, pa do isplate, iznos od 7.312,74 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 17.07.2012. godine, pa do isplate, iznos od 240,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.08.2012. godine, pa do isplate, iznos od 3.125,05 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.09.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.350,65 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.375,08 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.11.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.375,10 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.12.2012. godine, pa do isplate, iznos od 9.375,10 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.01.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.730,56 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.491,56 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.03.2013. godine, pa do isplate, iznos od 1.223,91 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.04.2013. godine, pa do isplate, iznos od 2.711,22 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.05.2013. godine, pa do isplate, iznos od 10.866,09 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.06.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.724,47 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.07.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.141,90 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.08.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.196,64 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.09.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.251,39 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.306.13 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.11.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.360,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.12.2013. godine, pa do isplate, iznos od 9.356,37 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.01.2014. godine, pa do isplate, sve u roku od 8 dana od dana prijema pisanog prepisa presude, kao i da mu na dosuđene iznose uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje; da isplati tužiocu BB na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada za period od 01.01.2011. do 31.12.2013. godine iznos od 6.289,91 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.02.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.380,24 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.03.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.535,42 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.04.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.535,42 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.05.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.535,42 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.06.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.579,28 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.07.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.667,01 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.08.2011. godine, pa do isplate, iznos od 2.580,21 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.09.2011. godine, pa do isplate, iznos od 5.677,25 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.10.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.710,86 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.11.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.754,73 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.12.2011. godine, pa do isplate, iznos od 6.930,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.01.2012. godine, pa do isplate, iznos od 6.930,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.02.2012. godine, pa do isplate, iznos od 6.930,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.03.2012. godine, pa do isplate, iznos od 6.930,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.04.2012. godine, pa do isplate, iznos od 6.930,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.05.2012. godine, pa do isplate, iznos od 888,19 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.06.2012. godine, pa do isplate, iznos od 3.731,93 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 17.07.2012. godine, pa do isplate, iznos od 7.017,19 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.08.2012. godine, pa do isplate, iznos od 7.043,34 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.09.2012. godine, pa do isplate, iznos od 7.043,34 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2012. godine, pa do isplate, iznos od 7.061,77 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.11.2012. godine, pa do isplate, iznos od 1.631,52 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.12.2012. godine, pa do isplate, iznos od 7.061,77 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.01.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.105,62 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.149,48 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.03.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.193,33 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.04.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.237,21 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.05.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.285,25 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.06.2013. godine, pa do isplate, iznos od 938,78 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.07.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.258,14 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.08.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.258,14 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.09.2013. godine, pa do isplate, iznos od 4.305,27 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.344,54 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.11.2013. godine, pa do isplate, iznos od 7.009,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.12.2013. godine, pa do isplate, iznos od 1.716,81 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.01.2014. godine, pa do isplate, sve u roku od 8 dana od dana prijema pisanog prepisa presude, kao i da mu na dosuđene iznose uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje; da tužiocima naknadi troškove parničnog postupka.

OBAVEZUJU SE tužioci da na ime troškova parničnog postupka isplate tuženom iznos od 91.846,00 dinara, u roku od 15 dana od dana dostavljanja prepisa presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Lazarevcu P1 95/18 od 11.04.2019. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca AA, pa je obavezan tuženi da tužiocu, na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada, za period od 01.01.2011. do 31.12.2013. godine, isplati novčane iznose u visini i sa kamatom kao u ovom stavu izreke. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu AA na dosuđene iznose uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje. Stavom trećim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca BB pa je obavezan tuženi da tužiocu, na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada, za period od 01.01.2011. do 31.12.2013. godine, isplati novčane iznose u visini i sa kamatom kao u ovom stavu izreke. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu BB na dosuđene iznose uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocima na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 147.623,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1506/19 od 15.01.2020. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tuženi je blagovremeno izjavio posebnu reviziju u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Prema odredbi člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 49/13 – US, 74/13 – US i 55/14) – u daljem tekstu: ZPP, revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). U drugom stavu istog člana, propisano je da o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava prvog ovog člana odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u ovom sporu postoji potreba za odlučivanjem o reviziji predviđenoj navedenom odredbom (posebna revizija), radi ujednačavanja sudske prakse o pravu zaposlenog na uvećanje zarade po osnovu smenskog rada u situaciji kada je takav rad, kao uslov rada zaposlenog, vrednovan kroz koeficijent za obračun i isplatu osnovne zarade.

Iz tog razloga odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku (ZPP), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tuženog osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su u radnom odnosu kod tuženog po ugovorima o radu zaključenim 01.01.2007. godine sa aneksima zaključenim tokom 2007, 2008. i 2013. godine. Kolektivnim ugovorom za Privredno društvo „Termoelektrane Nikola Tesla“ d.o.o. Obrenovac od 20.02.2010. godine bilo je predviđeno da se koeficijent poslova svakog radnog mesta utvrđuje na osnovu složenosti poslova, odgovornosti u radu i uslova rada, u skladu sa metodologijom za vrednovanje radnih mesta i tabelarnim delom koeficijenata tipskih radnih mesta koje sporazumno utvrđuju poslodavac i sindikat, te da će smenski rad biti posebno vrednovan metodologijom za vrednovanje poslova za određivanje osnovne zarade. Tuženi je 03.12.2012. godine doneo metodologiju kojom je smenski rad i rad u turnusu vrednovan u osnovnoj zaradi. I Kolektivni ugovor tuženog od 25.06.2013. godine predviđa uvećanje zarade po osnovu uslova rada u skladu sa označenom metodologijom. Tužilac AA je u periodu od 01.01.2011. do 03.07.2013. godine imao koeficijent posla 3,080, u kom koeficijentu složenost posla učestvuje sa 57%, odgovornost posla sa 16% i uslovi rada sa 27%, od čega smenski rad 6,7%, a u periodu od 04.07.2013. godine koeficijent 3,380, od čega osnovni koeficijent iznosi 2,95 a uvećanje za smenu 0,43. Tužilac BB je u periodu od 01.01.2011. do 03.07.2013. godine imao koeficijent posla 2,320, u kom koeficijentu složenost posla učestvuje sa 52%, odgovornost posla sa 12% i uslovi rada sa 36%, od čega smenski rad 6,7%, a u periodu od 04.07.2013. godine koeficijent 2,67, od čega je osnovni koeficijent 2,33, a uvećanje za smenu 0,34. Tužiocima je osim kroz koeficijent radnog mesta do 03.07.2013. godine za rad u smeni vršeno dodatno uvećanje osnovne zarade u visini od 5%.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbene zahteve. Po nalaženju sudova, tuženi nije isplatio tužiocima uvećanu zaradu za rad u smenama, odnosno uvećanje zarade ugrađeno u koefcijent radnog mesta po tom osnovu nije izvršeno u zakonom utvrđenoj visini od 26% od osnovne zarade.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se izjavljenom revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Odredbom člana 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 24/05 ... 54/09) propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu, i to za rad noću i rad u smenama, ako takav rad nije vrednovan prilikom utvrđivanja osnovne zarade, najmanje 26% od osnovice.

U konkretnom slučaju, tužiocima je u koeficijent za obračun zarade uračunato uvećanje za smenski rad predviđeno metodologijom, i u skladu s tim tužiocima je isplaćivana zarada. Zbog toga tužioci u ovom sporu neosnovano potražuju, po osnovu rada u smenama, isplatu zarade uvećane za 26% jer to uvećanje pripada zaposlenom samo u slučaju ako smenski rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade. To znači da je isključena mogućnost uvećanja zarade u označenom procentu, samom činjenicom da je smenski rad kod tuženog vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade, kroz uvećanje koeficijenta.

Shodno izloženom, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Odluka o troškovima celokupnog postupka, sadržana u trećem stavu izreke, doneta je primenom člana 165. stav 2. u vezi člana 153. stav 1, člana 154. i člana 160. stav 1. ZPP. Tuženi je uspeo u ovom postupku i zato ima pravo na naknadu troškova u ukupnom iznosu od 91.846,00 dinara, i to za sastav revizije u iznosu od 33.000,00 dinara, taksu za žalbu i drugostepenu presudu u iznosu od po 29.423,00 dinara. Tuženi druge troškove nije tražio, a visina dosuđenih troškova obračunata je primenom advokatske i taksene tarife.

Predsednik veća – sudija
Katarina Manojlović Andrić, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić