Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3975/22 od 30.11.2022. godine, potvrđena je prvostepena presuda u stavovima prvom, drugom, petom i šestom izreke, a žalbe tužioca i tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije odbijene su kao neosnovane.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi Univerzitetski klinički centar Srbije je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu drugostpenu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23 – drugi zakon) i ocenio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 407. ovog zakona zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kod tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije (UKCS) u periodu od 01.08.2018. godine zaključno sa 15.07.2020. godine obavljao bez prekida poslove „nega bolesnika Klinike za ...“ na osnovu pet sukcesivno zaključivanih ugovora o radu na određeno vreme. To su ugovor o radu br.3536 od 30.07.2018. godine na tri meseca, ugovor o radu br. 5277 od 01.11.2018. godine na šest meseci, ugovor o radu br. 2071 od 23.04.2019. godine na šest meseci, ugovor o radu br. 5680 od 28.10.2019. godine na šest meseci i ugovor o radu br. 3230 od 22.04.2020. godine na tri i po meseca (od 01.05.2020. godine do 15.07.2020. godine). Rešenjem tuženog UKCS br. 4905 od 02.07.2020. godine tužiocu je prestao radni odnos kod ovog tuženog (zasnovan poslednjim ugovorom o radu br. 3230 od 22.04.2020. godine) zbog isteka roka na koji je zasnovan (sa danom 15.07.2020. godine). Ovo rešenje je tužiocu uručeno 15.07.2020. godine.

Između prvotuženog Univerzitetski klinički centar Srbije kao naručioca usluga i drugotuženog Tehničko – ekonomski centar Kliničkog centra Srbije kao izvršioca usluga zaključeni su ugovori o pružanju komunalnih usluga i održavanju zelenih površina u kompleksu Kliničkog centra Srbije na određeno vreme (prvi za period od 01.09.2019. do 31.08.2020. godine, a drugi za period od 01.09.2020. do 31.08.2021. godine). Tužilac je sa tuženim Tehničko – ekonomski centar Kliničkog centra Srbije zaključio ugovor o radu na određeno vreme br. 2933 od 15.07.2020. godine na mesec i po dana (od 16.07.2020. do 30.08.2020. godine) radi obavljanja poslova „radnik za ...“. Međutim, tužilac nije faktički obavljao te poslove kod ovog tuženog, već je kod tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije (UKCS) obavljao poslove „pomoćni radnik na nezi bolesnika Klinike za ...“. Na tim poslovima zateklo ga je rešenje tuženog Tehničko – ekonomski centar Kliničkog centra Srbije br. 2933 od 19.08.2020. godine o otkazu ugovora o radu br. 2933 od 15.07.2020. godine zbog isteka vremena na koji je zasnovan radni odnos (sa danom 30.08.2020. godine). Ovo rešenje tužilac je primio 21.08.2020. godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev u odnosu na tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije (UKCS), s pozivom na članove 34. i 37. Zakona o radu, zaključivši da su ispunjeni zakonski uslovi da tužiocu radni odnos na određeno vreme preraste u radni odnos na neodređeno vreme kod ovog tuženog sa danom 10.08.2020. godine (kako je to traženo tužbenim zahtevom), obavezujući ga da tužioca vrati na rad. Ovo stoga što je tužilac kod ovog tuženog po osnovu pet ugovora o radu na određeno vreme radio neprekidno 23 meseca i 14 dana (sve do 15.07.2020. godine) i potom kod ovog tuženog, bez prekida, faktički nastavio 16.07.2020. godine da radi bez ugovora o radu još 45 dana (sve do 30.08.2020. godine), obavljajući iste poslove, čime je kod istog poslodavca faktički ostao da radi najmanje pet radnih dana po isteku vremena za koji je zaključen ugovor o radu u smislu člana 37. stav 6. Zakona o radu. Ocenili su da je bez uticaja na drugačiju odluku ugovor o radu br.2933 od 15.07.2020. godine koji je tužilac zaključio sa tuženim Tehničko-eknomskim centrom KCS jer je imao za cilj da prividno prikaže da tužilac nije ostao da radi kod istog poslodavca – ovde tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije (UKKS) najmanje pet radnih dana po isteku vremena za koji je zaključen ugovor o radu. Prema stavu nižestepenih sudova, u konkretnom slučaju nema mesta ni primeni Zakona o budžetskom sistemu jer se radi o preobražaju radnog odnosa zaposlenog koji je već bio u radnom odnosu, a ne o prijemu novog zaposlenog na kojeg bi se odnosila zabrana zapošljavanja. Prigovor neblagovremensi tužbe je ocenjen kao neosnovan jer je tužilac rešenje tuženog Tehničko-ekonomski centar KCS o otkazu ugovora o radu primio 21.08.2020. godine, koje rešenje je deklaratornog karaktera, a tužbu radi radi zasnivanja radnog odnosa (kroz preobražaj radnog odnosa) podneo 07.10.2020. godine, pa se rok od 60 dana iz člana 195. Zakona o radu mora računati od trenutka kada je tužilac faktički prestao da obavlja poslove pomoćnog radnika na nezi pacijenata kod tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije (30.08.2020. godine).

Osnovano se revizijom ukazuje da su nižestepene odluke zasnovane na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Po oceni Vrhovnog suda, nisu ispunjeni uslovi za preobražaj radnog odnosa tužioca iz određenog u neodređeno vreme kod tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije (UKCS) primenom člana 37. Zakona o radu (“Službeni glasnik RS“, br. 24/05...95/18). Ovo stoga što je revident zdravstvena ustanova koja je korisnik javnih sredstava na koju se primenjuje Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“, br.54/09...72/19 od 07.10.2019. godine), važeći u vreme nastanka spornog pravnog odnosa, koji se konkretnom slučaju primenjuju kao lex specialis u odnosu na Zakon o radu.

Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS'“, br. 108/13 od 06.12.2013. godine), u članu 27.e) dodati su novi stavovi 34. i 35., kojima je propisano da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licem radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, a izuzetno od tog stava Zakona, radni odnos sa novim licem može se zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva. Navedena odredba člana 27.e) stav 34. Zakona o budžetskom sistemu novelirana je kasnijim izmenama i dopunama („Službeni glasnik RS'“, br. 142/14 ... 149/20), tako da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2016. godine („Službeni glasnik RS“, br. 103/15); do 31.12.2017. godine („Službeni glasnik RS“, br. 99/16); do 31.12.2018. godine („Službeni glasnik RS“, br. 113/17); do 31.12.2019. godine (“Službeni glasnik RS“, br. 95/18 ... 31/19); do 31.12.2020. godine („Službeni glasnik RS“, br. 72/19). Na osnovu odredbe člana 105. Zakona o budžetskom sistemu, propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa tim Zakonom, primenjuju se odredbe ovog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kod tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije (UKCS) bio radno angažovan po osnovu više (sukscesivno) zaključenih ugovora o radu na određeno vreme na poslovima „nega bolesnika Klinike za ...“, i to počev od 10.01.2018. godine zaključno za 15.07.2020. godine, sa ukupnim trajanjem kraćim od 24 meseca, kada mu je rešenjem ovog tuženog od 02.07.2020. godine radni odnos prestao istekom roka na koji je zasnovan (poslednjim ugovorom o radu br. 3230 od 22.04.2020. godine), pa pošto je ovaj tuženi zdravstvena ustanova koja se finansira iz budžetskih sredstava sledi da, na osnovu gore navedenih odredbi Zakona o budžetskom sistemu, ne postoji mogućnost prerastanja radnog odnosa tužioca na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme, bez saglasnosti nadležnog organa Republike Srbije, odnosno da bi zapošljavanje tužioca na neodređeno vreme bilo moguće samo pod uslovima propisanim tim zakonom. Suprotno postupanje poslodavca koji je korisnik javnih sredstava vodilo bi izigravanju zakonske zabrane zapošljavanja propisane navedenim zakonom.

Kod iznetog, suprotno stanovištu nižestepenih sudova, kod prisutne zabrane zapošljavanja iz Zakona o budžetskom sistemu u periodu za koji se tužbenim zahtevom traži utvrđenje da je tužilac kod tuženog Univerzitetski klinički centar Srbije zasnovao radni odnos na neodređeno vreme (sa danom 10.08.2020. godine) sama po sebi činjenica da je tužilac po prestanku radnog odnosa kod ovog tuženog nastavio da kod njega obavlja iste poslove ne može dovesti do preobražaja radnog odnosa tužioca iz određenog u neodređeno vreme, sve i da se zanemari činjenica da je u isto vreme bio u ugovornom odnosu sa drugim poslodavcem (i kod njega ostvarivao zaradu).

Na osnovu iznetog, Vrhovni sud je primenom člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Iako bi tuženom Univerzitetski klinički centar Srbije s obzirom na to da je uspeo u postupku po reviziji, na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 163. stav 2, 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP, pripadala naknada troškova celog postupka, troškovi prvostepenog postupka mu nisu dosuđeni jer ih nije opredeljeno tražio po vrsti i visini, dok troškove postupka po žalbi i reviziji nije tražio, zbog čega je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Mirjana Andrijašević, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković