-za decembar 2013. godine iznos od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2014. godine pa do konačne isplate,

-za januar 2014. godine iznos od 1.134,78 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.02.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za februar 2014. godine iznos od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.03.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za mart 2014. godine iznos od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za april 2014. godine iznos od 1.252,27 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.05.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za maj 2014. godine iznos od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.06.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za jun 2014. godine iznos od 1.008,70 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.07.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za jul 2014. godine iznos od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za avgust 2014. godine iznos od 556,52 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.09.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za septembar 2014. godine iznos od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.10.2014. godine, pa do konačne isplate,

-za oktobar 2014. godine iznos od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.11.2014. godine, pa do konačne isplate i

-za novembar 2014. godine iznos od 1.219,05 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.12.2014. godine, pa do konačne isplate,

kao i troškove parničnog postupka u predmetu P1 797/16 u iznosu od 45.310,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 20.01.2017. godine, pa do konačne isplate i troškove izvršnog postupka u predmetu II 4340/17 u iznosu od 6.970,00 dinara.

OBAVEZUJE SE tužena da tužilji naknade troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 105.288,00 dinara, u roku od 15 dana.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Vranju P1 623/21 od 31.01.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tužena da joj na ime potraživanja koje ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju Ii 4340/17 od 31.07.2017. godine isplati na ime duga zbog neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od aprila 2013. godine do novembra 2014. godine, pojedinačno opredeljene iznose sa kamatom od dospelosti do isplate, bliže određene ovim stavom izreke, kao i na ime troškova parničnog postupka u predmetu P1 797/16 u iznosu od 45.310,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 20.01.2017. godine do isplate i troškove izvršnog postupka u predmetu Ii 4340/17 u iznosu od 6.970,00 dinara, kao neosnovan. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 9.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 1451/2022 od 21.04.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu reviziju je blagovremenom izjavila tužilja zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odlučuje primenom odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Po odredbi člana 404. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20) revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). O dozvoljenosti i osnovanosti posebne revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Postupajući na osnovu citirane zakonske odredbe, Vrhovni kasacioni sud je imajući u vidu različitu sudsku praksu apelacionih sudova u istoj činjeničnopravnoj situaciji dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji tužilje.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP i odlučio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je pred Osnovnim sudom u Vranju pokrenula parnični postupak protiv Zdravstvenog centra Vranje, kao poslodavca, radi naplate novčanog potraživanja na ime troškova prevoza, za period od aprila meseca 2013. godine do novembra meseca 2014. godine. Pravnosnažnom i izvršnom presudom Osnovnog suda u Vranju P1 797/16 od 14.12.2016. godine, obavezan je Zdravstveni centar Vranje da tužilji isplati na ime troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada dosuđene iznose, troškove parničnog postupka u iznosu od 45.310,00 dinara sa kamatom i troškove izvršenja u iznosu od 6.970,00 dinara. Nakon toga, tužilja je pred javnim izvršiteljem u predmetu Ii 1751/17 pokrenula postupak izvršenja po rešenju o izvršenju Osnovnog suda u Vranju Ii 4340/17 od 31.07.2017. godine, protiv izvršnog dužnika Zdravstvenog centra Vranje, radi naplate navedenog novčanog potraživanja iz radnog odnosa. Postupak nije okončan, a izvršni poverilac nije namirio svoje potraživanje u ovom predmetu. Iz izveštaja javnog izvršitelja utvrđeno je da izvršenje u navedenom predmetu nije sprovedeno, a uvidom u izvod potraživanja dužnika u prinudnoj naplati na dan 18.04.2021. godine utvrđeno je da je račun Zdravstvenog centra Vranje u blokadi počev od 11.05.2016. godine bio neprekidno 1813 dana. Tužbom u ovoj parnici tužilja zahteva naplatu potraživanja koje ima prema izvršnom dužniku kao svom poslodavcu, od strane tužene koja je njegov osnivač, shodno članu 14. stav 3. Zakona o stečaju.

Nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev kao neosnovan, smatrajući da nisu iscrpljene sve mogućnosti naplate tužiljinog potraživanja. Prema stavu nižestepenih sudova do ispunjenosti uslova za solidarnu odgovornost osnivača može doći tek u situaciji ako zaposleni u izvršnom postupku ne bi mogao da naplati svoje potraživanje. U ovom slučaju, tužilja nije dokazala da je iscrpela sva raspoloživa sredstva izvršenja propisana Zakonom o izvršenju i obezbeđenju, a činjenica da je račun Zdravstvenog centra, nad kojim je sproveden stečaj, u blokadi duži period, prema stavu nižestepenih sudova, ne dovodi automatski do primene člana 14. stav 3. Zakona o stečaju.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, stav nižestepenih sudova je pogrešan, a revizijom tužilje se osnovano ukazuje da se navedeno stanovište sudova zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“ 104/09, 71/12, 95/18) propisano je da se stečajni postupak ne sprovodi, pored ostalih pravnih lica navedenih u toj odredbi, ni prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, kao osnivača javnog preduzeća, koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode, ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave. Prema stavu 3. istog člana, za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. ovog člana ne sprovodi stečajni postupak solidarno odgovaraju njegovi osnivači, odnosno vlasnici kao članovi ili akcionari.

Polazeći od navedene odredbe zakona, a kod utvrđenih činjenica da tužilja od svog poslodavca (izvršnog dužnika) potraživanje koje je utvrđeno pravnosnažnom sudskom odlukom u postupku izvršenja ne može naplatiti, jer je račun izvršnog dužnika u neprekidnoj blokadi od 11.05.2016. godine 1813 dana i zato što se postupak stečaja nad ovim dužnikom ne može sprovesti u nastaloj situaciji, proizlazi da je tužena Republika Srbija, kao osnivač dužnika tužilje (koji je korisnik javnih sredstava), solidarno odgovorna za njegove obaveze u smislu navedene odredbe zakona.

Pogrešan je stav nižestepenih sudova da se u ovom slučaju ne mogu primeniti odredbe Zakona o stečaju. Naime, odredbom člana 14. stav 3. Zakona o stečaju, predviđena je solidarna odgovornost osnivača za obaveze pravnih lica nad kojima se ne sprovodi stečajni postupak, a u koje spadaju i pravna lica čiji je osnivač Republika Srbija. Zdravstveni centar Vranje je ustanova u javnoj svojini, čiji je osnivač Republika Srbija. Korisnik je javnih sredstava i pretežno se finansira iz ustupljenih javnih prihoda, odnosno sredstvima dobijenih od RFZO, u smislu člana 159. stav 1. tačka 1. Zakona o zdravstvenoj zaštiti („Službeni glasnik RS“ br.107/2005...119/2012), odnosno člana 144. stav 1. tačka 1. Zakon o zdravstvenoj zaštiti koji se primenjuje od 11.04.2019. godine („Službeni glasnik RS“ br.25/2019). Iz ovog proizlazi da Zdravstveni centar predstavlja pravno lice iz odredbe člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, a što dalje znači da se nad navedenim pravnim licem ne može sprovoditi stečajni postupak, te saglasno imperativnoj zakonskoj odredbi za njegove obaveze odgovara osnivač. Pored toga, i prema stavu Evropskog suda za ljudska prava iskazanom u donetim presudama, u situaciji u kojoj obaveza iz presude glasi na dužnika koji ne uživa dovoljnu institucionalnu i radnu samostalnost u odnosu na državu iako je posebno pravno lice, sledi obaveza države za neizmirene dugove.

Kako iz utvrđenog činjeničnog stanja proizlazi da Zdravstveni centar Vranje, kao tužiljin poslodavac, nije ispunio svoj dug prema njoj, a koji je proistekao iz izvršnih isprava, to na temelju zakonom ustanovljene solidarnosti iz člana 14. Zakona o stečaju, tužena Republika Srbija odgovara solidarno za celu obavezu u smislu člana 414. Zakona o obligacionim odnosima.

Sa izloženog, primenom odredbe člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 165. stav 2. ZPP odlučio o troškovima celog postupka, pa je obavezao tuženu da isplati tužilji na ime troškova parničnog postupka ukupan iznos od 105.288,00 dinara. Troškovi postupka se odnose na: sastav tužbe i jednog obrazloženog podneska po 9.000,00 dinara, zastupanje na dva održana ročišta po 10.500,00 dinara, sastav žalbe i revizije po 18.000,00 dinara, prema Tarifi o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“ broj 121/12...37/21). Tužiocu je prema opredeljenom zahtevu i važećoj Taksenoj tarifi dosuđeno i na ime sudskih taksi za tužbu, prvostepenu presudu, žalbu i drugostepenu presudu po 2.911,00 dinara, za reviziju i odluku po reviziji po 5.822,00 dinara. Tužiocu su priznati i troškovi veštačenja u iznosu od 7.000,00 dinara. Troškovi postupka su odmereni na osnovu člana 153, 154. i 163. ZPP, pa je odlučeno kao u trećem stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić